1915 Olaylarında Ne Oldu | Hollanda'nın 1915 Kararı

Hollanda Parlamentosu'nda, 1915 olaylarının tartışıldığı oturum sonrası koalisyon hükümetinde bulunan Hristiyan Birlik Partisi (CU) Milletvekili Joel Voordewind, iddiaların "Ermeni soykırımı" olarak tanınması için önerge sundu.

Parlamento'da 3'e karşı 142 oyla kabul edilen önergeye sadece Türklerin kurduğu Denk Partisi karşı oy kullandı.

1915 olayları ile ilgili Ermenilerin iddialarının tanınması dışında, 24 Nisan'da Ermenistan'ın başkenti Erivan'da yapılan anma törenlerinde Hollanda'nın bakan düzeyinde temsil edilmesi de büyük çoğunlukla kabul edildi.

Hollanda hükümetinin konuyu "Ermeni soykırım sorunu" yerine "Ermeni soykırımı" olarak tanımlaması için yapılan oylamada ise teklif 60'a karşı 85 oyla reddedildi.

1915'TE NELER OLDU?

1915 Ermeni Olayları
Rus ordularının Osmanlı ve Rusya’daki Ermenilerden kurulmuş olan gönüllü birlikler öncülüğünde doğuda Osmanlı topraklarına girmesiyle Osmanlı ordusunda bulunan Ermeniler de silahları ile birlikte firar ederek Rus kuvvetlerine katıldılar. Seferberlik ilanına rağmen askere gitmeyi reddeden Ermeniler de dağa çıkarak çeteler oluşturdular. İlerleyen Rus orduları 1915 yılı ortalarından itibaren Van, Muş ve Bitlis’i, ardından da Erzurum, Erzincan ve Trabzon’u işgal ettiler.

Aslında Ermeniler, Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na katılmasını fırsat olarak görmüşlerdi. Hınçak ve Taşnak komitelerinin öncülüğünde Anadolu’nun birçok yerinde isyan başlattılar ve Rusların işgal ettiği bölgelerde masum halka karşı katliama giriştiler. Kendilerine katılmayan Ermenileri bile öldürmekten çekinmediler. Ermeni komitelerinin “Kurtulmak istiyorsan önce komşunu yok et.” talimatı üzerine isyancı Ermeniler, eli silah tutan Türk erkeklerinin cephelerde bulunması ile savunmasız kalan Türk köylerine saldırarak katliam yaptılar. Van’ın Zeve köyünde olduğu gibi birçok köyün halkını çoluk çocuk demeden katlettiler. Kayseri’de, Maraş’ta, Muş’ta, Bitlis’te, Diyarbakır’da, Elazığ’da ve Van’da isyan ederek katliamda bulundular. Ayrıca Osmanlı kuvvetlerini arkadan vuran Ermeniler, Osmanlı birliklerinin harekâtını engellemiş, ikmal yollarını kesmiş, köprü ve yolları imha etmiş, Rusya’ya casusluk yapmış ve bulundukları şehirlerde isyan ederek Rus işgalini de kolaylaştırmışlardır.
I. Dünya Savaşı’nın bütün hızıyla sürdüğü Çanakkale Cephesi’nde ölüm – kalım mücadelesinin verildiği bu dönemde, Osmanlı Devleti, Ermeni – Rus iş birliğini önlemek için birtakım önlemler almak zorunda kaldı. 24 Nisan 1915’te “Ermeni komite merkezlerinin kapatılması, belgelerine el konulması ve komite başkanlarının tutuklanması”nı birgenelge ile tüm komutanlıklara bildirdi. Bu genelge üzerine İstanbul’da Hınçak ve Taşnak komite büroları kapatılarak üyeleri tutuklandı. Ermenilerin, 1915 olaylarının yıl dönümü olarak andıkları 24 Nisan günü bu genelgenin yayımlandığı gündür.

Alınan önlemler sonuç vermeyince 27 Mayıs 1915’te Tehcir (Göç) Kanunu çıkarıldı. Bu yasa ile Ruslarla iş birliği yaparak katliama girişen Ermeniler bulundukları yerlerde, tehlike oluşturdukları için yaşadıkları illerinden güvenli bir Osmanlı toprağı olan Suriye’ye göç ettirildiler. Osmanlı Devleti, savaş içinde olmasına rağmen göç ettirilen Ermenilerle ilgili tedbir ve önlemler almıştır. Göç ettirilen Ermenilerin vergileri ertelenmiş, diledikleri eşyalarını almalarına izin verilmiş, yol boyunca saldırılara karşı korumak ve ihtiyaçlarının giderilmesi için memurlar görevlendirilmiş, can ve mal güvenlikleri için karakollar kurulmuştur. Ayrıca I. Dünya Savaşı’nın sona ermesi halinde uygulanmak üzere Tehcir Kanunu’na tabi tutulan Ermenilerin dönüşlerini düzenleyen Geri Dönüş Kararnamesi yayınlanmıştır.