Adıyaman Çelikhan ilçesinin nüfusu, yüzölçümü, kısa tarihçesi ve köyleri

Çelikhan nüfusu 2017 yılına göre 15.326.

Bu nüfus, 7.830 erkek ve 7.496 kadından oluşmaktadır.

Yüzde olarak ise: %51,09 erkek, %48,91 kadındır.

Çelikhan ilçesinin Tarihi:

Çelikhan İlçesi’nin, doğusunda Sincik, batısında Malatya’nın Doğanşehir ilçesi, güneyinde Adıyaman merkezi, kuzeyinde Malatya ili Yeşilyurt ilçesi ile çevrilidir.

Çelikhan İlçesi Adıyaman’a 56, Malatya’ya 45 km dir. Malatya-Adıyaman arasında bulunan Güneydoğu Torosların devamı olan yüksek dağların arasında kurulmuş bir ilçedir. Rakımı , ilçe merkezi 1388 m dir. İlçenin yapısı dağlık ve engebelidir. İlçenin yüksek dağı Akdağ olup rakımı 2700 m yüksekliktedir. En önemli akarsuları Bulam ve Abdulharap çayıdır. Abdulharap çayı üzerin de Çat barajı kurulmuştur.

Çelikhan’ın ilk ismi Komişir olarak bilinir. Cumhuriyet Döneminden sonra bu isim Çelikhan olarak değiştirilmiştir. Çelikhan'ın yerleşik halkını Türk boylarından Hamkoda, Perta, Sisa ve Tilla oymakları oluşturmaktadır.

Çelikhan, Adıyaman yöresinde olduğu gibi Hitit, Asur, Pers, Makedonya, Seleukos, Roma ve Bizans devletlerinin egemenliği altında kalmıştır. Hz. Ömer zamanında Arapların eline geçmiş ve Keysun’a bağlanmıştır. 949 yılında tekrar Bizanslılar tarafından alındıysa da 1071 yılında Malazgirt Zaferi’nden sonra Çelikhan yöresi Malatya ve Adıyaman illeriyle beraber Selçukluların eline geçmiştir. 1391-1389 yıllarında Yıldırım Beyazıt komutasındaki Osmanlılar bu bölgeyi Memlük beylerinin elinden almış ancak bir kaç yıl sonra bölge Timur ordularının egemenliğine girmiştir. 1516 yılında yapılan Koçhisar Savaşı sonunda bölge Yavuz Sultan Selim tarafından Dulkadiroğulları'nın Osmanlı'ya katılmasıyla Osmanlı topraklarına dahil olmuştur.

Bugünkü Çelikhan bölgesi 1839 Tanzimat Fermanı’ndan sonra yapılan adli, askeri ve mülki ıslahat sonunda merkezi Harput olan Mamurat-ül Aziz eyaletine bağlanmıştır. ( Bu tarihte Mamurat-ül Aziz eyaletine bağlı üç sancaktan birini Malatya teşkil etmekteydi.) 1864 yılında vilayetlerin kurulması hakkındaki nizamname ile büyük kadılıklar ilçe, küçük kadılıklar ise bucak müdürlüğü haline getirilince “Ortaköy” adında bir bucak müdürlüğü kurulmuştur. Bu tarihten sonra eski adı Arga olan Malatya’nın Akçadağ ilçesine bağlı bir yerleşim birimi konumunu almıştır. 1927 yılına kadar Akçadağ’a bağlı olan Çelikhan, 1927-1931 yılları arasında Koçali Bucak Müdürlüğüne bağlanmıştır. 1931 yılında ise Çelikhan adıyla bir bucak müdürlüğü kurulmuştur.

Çelikhan 1869 depreminde büyük yıkıma uğramış, Merkez Camii civarında çok sayıda ev yıkılmıştır. Diğer taraftan 1934 yılında halk arasında “Mıtık” adı verilen bulaşıcı, salgın bir hastalığın Çelikhan’da baş göstermesi ile çok sayıda insan ölmüş, çok sayıda aile de civar il ve ilçelere göç etmek zorunda kalmıştır.

1954 tarihinde Malatya iline bağlı İlçe olarak kurulan Çelikhan daha sonra 14 Haziran 1954 tarih ve 6418 sayılı kanunla Besni, Gerger, Gölbaşı ve Kahta ilçeleriyle birlikte kurulan Adıyaman iline bağlanmıştır.

İlçe halkı geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlamaktadır. Ancak yörenin engebeli oluşundan ötürü tarıma elverişli alanları oldukça sınırlıdır. Bununla birlikte, tütün,  meyvacılık ve sebze tarımı yapılmaktadır.

Çelikhan ilçesine bağlı 1 Belde (Beldede 8 Mahalle bulunmaktadır.), 20 Köy ve Merkeze bağlı 9 Mahalle bulunmaktadır.

Yörede turizm yönünden Çelikhan-Adıyaman karayolunun 5. km.de Beypınarı mesire yeri, Çelikhan İlçesinde Havşeri Pınarı, Zerban Suyu, Recep Çayı, Jari Yaylası, Koyunpınarı yaylası ve Çat Barajı bulunmaktadır.

Çelikhan da Gezilecek Yerler

Çelikhan da gezilecek yerler oldukça fazladır.Dağlık alan oluşundan dolayı doğal güzellikleri fazladır.rakım yüksekliğinden dolayı yaz aylarında havasının serin olması Adıyamanlıları buraya çekmektedir.

1-BEYPINARI:Çelikhan’ın batı yönüne düşmektedir. Çelikhan merkezine yakındır(5 km).Adıyaman-Çelikhan yol üstü olup tam ortasından soğuk suların aktığı güzel bir mesire alanıdır. Ayrıca Çelikhan ilçesinin içme suyu buradan karşılanmaktadır.

2-ZERBAN SUYU:İlçeye bağlı Pınarbaşı(Bulam) kasabasındadır. Adıyman-Şanlıurfa-Malatya gibi komşu illerden bile özellikle sıcak yaz günlerinde insanlar buraya akın etmektedirler. Suyu oldukça soğuk ve gölgelik alanları da fazladır. Kısacası tam bir piknik alanıdır.

Zerban Suyunun birde hikayesi vardır. Hikayeye göre su yatağının civarında uzun boylu ,sarışın, renkli gözlü Zerban adında bir kız varmış ve bu kız yardıma ihtiyacı olan herkese yardım için koşarmış. Adının da buradan geldiği söylenmektedir. Yine burada Zerban Türbesi de bulunmaktadır.

Ayrıca her sene ağustos ayında bu yörede Zerban şenlikleri düzenlenmektedir.Bu şenliklere binlerce insan il içinden ve il dışından katılmaktadır.

3-HAVŞERİ PINARI: Bulam Çayı’nın ana kaynağı olan Havşeri yine Pınarbaşı kasabasındadır. Yerin altından tertemiz berrak ve buz gibi sular çıkmaktadır. Ayrıca gölgelik alanlarının olması burayı güzel bir piknik alanı haline getirmektedir. Uzun yıllardır hem Adıyaman il merkezine hem de Çelikhan’a içme su kaynağı olarak kullanılma projesi vardı. Proje bittiğinde Adıyaman’ın yaklaşık olarak 50 yıllık su ihtiyacını karşılayacağı söylenmektedir.

4-KOYUNPINARI YAYLASI:2000 metre yüksekliğe sahip yaz aylarında oldukça serin olan ve Malatyalıların da çok fazla ziyaret ettiği bir yerdir. Korucak köyü Tuca dağı mevkiindedir. İyi bir piknik ve dinlenme alanıdır. Öyle ki burada yazlık villalar da son yıllarda yapılmaktadır. Yazın sıcak havasından kaçmak isteyenler bu yaylaya serin havaya gelmektedirler.

5-JARİ YAYLASI:Bu yörenin en soğuk su kaynağına sahip yayladır.2250 metre rakıma sahip Akdağ’ın üzerinde bulunup ilçenin güney tarafına düşmektedir.Yaylanın en büyük sıkıntısı karayolu ulaşımı yoktur.Ancak binek hayvanlarla gidilebilinir.Ancak oldukça güzel ve serin bir yayladır.2012 yılından beri Çelikhan belediyesi tarafından ağustos ayında Jari Şenlikleri düzenlenmektedir.

6-ÇAT BARAJI: Çelikhan’ın 2 km kuzey yönündedir ve üzerinde herhangi bir atık su bulunmamaktadır. Bu yönüyle suyu temiz bir barajdır. Olta Balıkçılığı için ideal bir yerdir. Yine su üzerinde alabalık çiftlikleri kurulmuştur. Dileyenler burada güzel alabalık yiyebilirler.Baraj gölünün en ilgi çekici yanı üzerinde yüzen adaların bulunmasıdır. Üzerinde epeyce sayıda yüzen adalar bulunmaktadır. Su seviyesinin yükselip düşmesiyle birlikte bu adalarda hareket etmektedirler.

7-ÇELİKHAN İÇMESİ: İlçe merkezine 19 km uzaklıkta olup ilçenin Güneybatı tarafına düşmektedir.Her yıl yaklaşık olarak 5 ile 7 bin kişi arası burayı ziyaret etmektedir. Özellikle Temmuz ve Ağustos aylarında buraya ilgi oldukça artmaktadır. İçme suyunun şifalı olduğu ve iç organlar için çok iyi olduğu söylenmektedir.

ÇELİKHAN İLÇESİNDE EKONOMİ

İlçe halkı daha çok tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. Ancak arazi yapısının dağlardan dolayı engebeli olmasından dolayı tarıma elverişli alanla azdır.Bu miktarın çok büyük bir oranı ise tütün alanlarıdır.Çelikhan tütünü Türkiye genelinde nam salmış sigara içenlerin çok memnun kaldığı bir tütündür.Bu nedenden dolayıdır ki yurt içinde Türkiye nin her yerine bu tütün gönderilmektedir.Hatta yurt dışından bile sipariş talep edenler bulunmaktadır.

İlçede her ne kadar geçmişe oranla azda olsa geçimini hayvancılıkla sağlayan aileler bulunmaktadır. Tarıma elverişli olmayan alanlarda özellikle de ilçenin dağlık köylerinde koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvancılığı yapılmaktadır. Bunun yanı sıra ilçede besicilik ve süt inekçiliği de yapılmaktadır.Son yıllarda özellikle süt inekçiliği ve son zamanlarda kiraz yetiştiriciliği de yapılmaya başlanmıştır.Küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığın yanında arıcılık alanında da gözle görülür bir gelişme gözlenmektedir.Bunda ilçenin dağlık alanlarında çeşitli çiçeklerin bulunması arıcılık için müsait hale getirmiştir.İlçede ilki 2000 yılında yapılan ve her yıl düzenli olarak “Bal Festivali” düzenlemekte, düzenlenen festivalin ilçe tanıtımında büyük rolü bulunmaktadır.  Yetiştirilen bahçe ürünleri arasında elma, armut, kiraz, şeftali, kayısı, erik, ceviz gibi meyveleri saymak mümkündür.

ÇELİKHAN İKLİMİ

 Çelikhan ilçesinin bulunduğu coğrafya,Doğu Anadolu Bölgesi geçiş noktasında bulunmaktadır. Bu nedenle de iklim özellikleri bakımından Doğu Anadolu Bölgesi’nin iklimi olan karasal iklim özelliklerini taşır.

İlçe ve Köylerin yerleşim yerleri genellikle dağlık ve engebelidir.İlçe genelinde dağlık alanlar hakimdir.Düzlük alanları oldukça azdır.Yazları sıcak geçer ancak Adıyaman il merkezine göre oldukça serin geçer.Adıyaman il merkezi ile arasında yaklaşık 10 derecelik bir fark bulunmaktadır.Kışları ise yine dağlık olmasından dolayı bol kar yağışlı ve soğuk geçer.Zaman zaman yolları yoğun kar yağışından dolayı ulaşıma kapanır.

Çelikhan İlçesi önceleri Malatya iline bağlı idi ancak Adıyaman’ın il olmasından sonra buraya  bağlanmıştır. Ancak her ne kadar Adıyaman’a bağlanmış olsa da idari işlemler hariç tüm alışverişlerini Malatya ile yapmaktadırlar.Hatta ilçeden göç eden aileler genelde Malatya’ya yerleşmektedirler.

TARİHÇESİ

Çelikhan tarihte sırasıyla Hitit, Asur, Pers, Makedonya, Selevkos, Roma ve Bizans devletlerinin egemenlikleri altında sürekli el değiştirmiştir.ilçe, Hz. Ömer zamanında Arapların eline geçmiş ve Keysun’a bağlanmıştır.Daha sonra ki yıllarda Bizanslılar yöreyi ele geçirmişlerdir ancak Malazgirt Savaşı’ndan sonra Çelikhan yöresi Malatya ve Adıyaman illeriyle beraber Selçukluların eline geçmiştir.Daha sonra Memlukluların sonrasında ise Memlukluların elinden Timur ordularının egemenliği altına girmiştir.Yavuz Sultan Selim Dulkadiroğulları beyliğinden alarak Osmanlı Devleti’ne katmıştır

Çelikhan’ın bilinen ilk ismi KOMAŞİR (kürtçe adı) olarak bilinir. Daha sonra bu isim ÇELİKHAN adıyla değiştirilerek yazılı kayıtlara geçmiştir.

Çelikhan 1,derece deprem bölgesinde yer almaktadır.1869 yılında meydana gelen bir depremle  çok sayıda evin yıkılmıştır ve onlarca insan hayatını kaybetmiştir.. Ayrıca 1934 yılında halk arasında “Mıtık” adı verilen bulaşıcı bir hastalığın baş göstermesiyle çok sayıda insan hayatını kaybetmiş, çok sayıda aile de civar il ve ilçelere göç etmiştir.