Aşure günü nedir| Aşure ayı ne zaman başlıyor 2019

Allah'ın birçok duayı kabul ettiği gece olan aşure gecesine yaklaştığımız şu günlerde Aşure günü nedir, Aşure ayı ne zaman başlıyor 2019 sorusu internet mecrasında sıkça araştırılanlar arasına girdi. Bizde bu merak edilenlerin cevaplarına ve daha fazlasına haberimizde yer verdik.

AŞURE GÜNÜ NEDİR?

Aşure/Aşura Arapça’da on anlamına gelen "aşara" kelimesinden türemiştir. Kelimenin Sâmî diller arasında ortak bir kelime olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, sözcük (ve gün) Musevilik inancında Büyük Kefaret Günü için kullanılmıştır. Hüseyin bin Ali ve beraberindeki 72 kişi hicri 61'de Muharrem'in onuncu gününde (10 Ekim 680) Kerbelâ'da Yezid'in Ordusu tarafından katledilmiştir. Bunun dışında Aşure Günü'nde gerçekleştiğine inanılan dini açıdan önemli bazı rivayetler bulunmaktadır. Bunlar; Âdem'in işlediği günâhtan sonra tövbesinin kabul edilmesi, İdris'in diri olarak göğe yükseltilmesi, Nuh'un gemisinin tufandan kurtulması, İbrahim'in ateşte yanmaması, Yakup'un oğlu Yusuf'a kavuşması, Eyyub’un hastalıklarının iyileşmesi, Musa’nın Kızıldeniz'den geçip İsrailoğulları'nı firavun'dan kurtarması, Yunus’un balığın karnından çıkması, İsa'nın doğumu ve ölümden kurtarılıp göğe yükseltilmesidir. Musevilerin de bu günü oruçla geçirdikleri, İslam peygamberi Muhammed bin Abdullah’ın bu günde oruç tutmayı tavsiye ettiği, Yahudilere benzememek açısından orucun Aşure günü ile bir gün öncesi veya bir gün sonrası ilâve edilerek tutulması gerektiğine inanılır.

AŞURE GÜNÜ NE ZAMAN BAŞLIYOR?

Diyanet tarafından açıklanan bilgiye göre bu yıl Aşure Günü 9 Eylül Pazartesi gününe denk geliyor.

AŞURE GECESİ

Bu ayın en kıymetli gecesi de Aşûre gecesidir. Allahü teâlâ, birçok duaları Aşûre günü kabul etmiştir. Hazret-i Âdem'in tevbesinin kabul olması, Hazret-i Nuh'un tufandan kurtulması, Hazret-i Yunus'un balığın karnından çıkması, Hazret-i İbrahim'in ateşte yanmaması, Hazret-i İdris'in canlı olarak göğe çıkarılması, Hazret-i Yakub'un oğlu Hazret-i Yusuf'a kavuşması, Hazret-i Yusuf'un kuyudan çıkması, Hazret-i Eyyüb'ün hastalıktan kurtulması, Hazret-i Musa'nın Kızıldeniz'i geçmesi, Hazret-i İsa'nın doğumu ve ölümden kurtulup, diri olarak göğe çıkarılması Aşûre günü oldu.

ŞİİLİK İNANCINDA AŞURE GÜNÜ

Şiî inancında Aşûre Günü'ne, diğer İslam mezheplerinin atfettiği önemin dışında bir önem verilir. İnanca göre Şiîlik'te önemli bir figür olan İslam peygamberi Muhammed'in torunu İmam Hüseyin Kerbelâ'da muharrem ayının onuncu gününde şehit edilmiştir. Muharrem ve Safer aylarını matem ayları olarak kabul ederler. İki ay boyunca düğün ve benzeri eğlenceler yapılmaz, mâtem günlerinde taziye meclisleri düzenlenerek mersiyeler okunur, ihsan yemekleri verilir. Bazıları için her ayın onuncu günü Aşuradır; kelime Muharrem ayında işlenen Hüseyin cinayetinden sonra tutulan geleneksel yasın diğer adı olarak yerleşmiştir. Türkiye'deki en büyük anma merasimi İstanbul Halkalı'daki Aşura Matem Merasimi'nde yapılır. Bu tören Aşura gününü en iyi şekilde anlatması yönünden UNESCO tarafından en iyi Aşura Merasimi seçilmiştir; ayrıca törende yapılan Aşura tiyatrosunun ve izleyicinin sayısı bakımından da Guinness Rekorlar Kitabına girmeye aday olmuştur. Anadolu'da çeşitli hububatlardan pişirilen, Aşure Nuh tufanı ile ilgili bir rivayet dolayısıyla yapılır. Rivayete göre gemidekilerin yiyecekleri tufan boyunca bitmiş, erzak çuvallarının dibinde kalan az miktardaki yiyecekler tek bir kazan içerisinde birleştirilerek yemek yapılıp yenmiştir.

ALEVİ İNANCINDA AŞURE GÜNÜ VE MUHARREM MATEMİ

Alevîlerde, Hüseyin'in Kerbelâ'daki acısı başta olmak üzere On iki İmamlar'ın acılarını anmak ve anlamak için Muharrem Mâtemi tutulur. Muharrem Matemi'nin amacı: Bu türlü acıların bir daha yaşanmaması için gerekli olan insanlık değerlerini ve Alevî öğretisini özümsemektir. Matem süresince bıçağa ve kesici aletlere el sürülmez, kurban kesilmez ve et yenmez. Matem boyunca hiçbir canlıya eziyet edilmez. Kimsenin kalbini kırmamak, dili ile kimseyi incitmemek, kimse hakkında dedikodu yapmamak Mâtem Orucu'nun temel ilkesidir. Sağlığı yerinde olanlar oruç tutarlar. Matemden amaç, kendine eziyet yapmak değil, kötülük ve katliamların bir daha olmaması adına anmak ve unutmamaktır. Kerbelâ katliamında hasta olması nedeniyle İmam Zeynel Abidin'in kurtulması ve Ali'nin soyunun devam etmesi nedeniyle de Allah'a şükredilir. Bu nedenle Muharrem mâtemi, aşûre geleneği ile biter. 12 gün orucun ardından Aşûre Günü yapılır. 12 değişik malzemeden oluşan aşûre yenilir ve dağıtılır.

AŞURA AŞI VE OSMANLI'DA AŞURA

Anadolu ve Osmanlı halklarının gündelik hayatlarında Aşura, tıpkı bugün de olduğu gibi oldukça önemli bir yere sahipti. Müstehap olarak hükmedilen Aşura orucunun tutulduğu bugünlerde halk tarafından sürdürülmekte olan bir başka gelenek de bugün tatlı olarak isimlendirilen Aşura aşının pişirilip dağıtılmasıdır.

Çok eskilerden beri devam etmekte olan Aşura pişirme geleneği Anadolu'da daha çok esnaf teşkilatlarının büyük organizasyonlarıyla toplu bir şekilde yerine getirilirdi.

İstanbul'da ise diğer birçok uygulamada olduğu gibi Saray bu konuda öncüdür ve Saltanat mutfağında devasa kazanlarda günler öncesinden başlayan hazırlıklar eşliğinde aşura pişirilirdi. Hazırlanan aşuradan ilk olarak özel bir törenle padişaha, harem halkına sunulması, sonra devlet ileri gelenlerine ve imaretlere dağıtılması adetti.

Asıl büyük dağıtım ise dualar eşliğinde halka yapılırdı. Saray mutfağında çok sayıda büyük kazanda pişirilen (19. yüzyılda bu kazan sayısı 60 civarındadır, pişirilen Aşura'nın miktarı da tonlarla ancak ifade edilebilmektedir) Talimhane Meydanı'na sıra sıra dizildikten sonra Matbah-ı Amire imamı dua ederdi. Ardından "âmin" diyen halka parmaklıklı kapılar açılır, her kazanın önünde kuyruklar oluşur ve beraberinde getirdikleri kaplara Aşura doldurulurdu.

MUHARREM AYI (HİCRİ YILBAŞI) NEDEN ÖNEMLİDİR

Peygamber efendimiz Hz Muhammed, miladi 571’de 20 Nisan'a rastlayan, Rebiulevvel ayının 12. pazartesi sabahı, Mekke’de doğdu. 622’de ise gördüğü baskı ve zullümler akabinde Mekke’den Medine’ye hicret etti. 20 Eylül Pazartesi günü, Medine’nin Kuba köyüne geldi. Bu tarih Müslümanların şemsî yılbaşı oldu. O yılın Muharrem ayının 1. günü de, hicri kamerî yılbaşı oldu. Muharrem ayının birinci gecesi Müslümanların yılbaşı gecesidir.

AŞURE'DE ORUÇ TUTMAK

Yahudiler Hz. Musa'nın Aşura gününde Firavun'un zulmünden kurtulduğu için bugünü oruç tutarak geçirmektedirler. İslam öncesi Arap toplumunda da Aşura gününde oruç tutulurdu ve Hz. Peygamber'in de Ramazan orucu farz kılınana kadar Aşura orucuna devam ettiği ve çevresindekilere de bunu emrettiği sahih rivayetlerle bilinmektedir.

Ramazan orucu farz kılındıktan sonra ise Hz. Peygamber'in bu konudaki uygulaması değişmiştir. Bir hadiste "Aşura cahiliye devri insanlarının oruç tuttuğu bir gündü. Fakat Ramazan orucu farz kılınınca Rasûlullah'a Aşura konusu sorulmuş, O da 'Aşura Allah'ın günlerinden bir gündür, dileyen bu günde oruç tutsun, dileyen tutmasın' buyurmuştur." şeklinde tavsiyesi ifade edilmektedir.

Ramazan orucu farz kılındıktan sonra Allah Rasûlü Aşura orucuna bir müddet ara verse de daha sonraları zaman zaman bugünde oruç tuttuğu güvenilir kaynaklarca bildirilmekte. Ancak bu oruç hakkında Hz. Peygamber'in önemli bir vurgusu vardır; Yahudileri taklit etmemek ve hurafelerin dine girmesini engellemek için sadece Muharrem'in onuncu günü değil, dokuz, on ve on birinci günlerinde peş peşe oruç tutulmalıdır.

KERBELA OLAYI KISACA NEDİR?

İslam tarihinin en acı olaylarından ve yüzyıllardır Müslümanların matem tutmalarına sebep olan Kerbela olayı da 10 Muharrem (H. 61 / M. 1 Ekim 680), yani Aşura gününde meydana gelmiştir. Sonraları özellikle Şia tarafından büyük bir yas günü olarak anılmaya başlamıştır Aşura.

Hz. Peygamber'in torunu Hz. Hüseyin'in beraberindekilerle birlikte Kufe şehri yakınlarında şehit edildiği Kerbela olayı, zamanla Aşura gününe farklı anlamlar da katmıştır. Şimdiye dek hep "şükür" günü olarak anılan Aşura (Hz. Musa'nın kurtulması ve Hz. Nuh'ın gemisinin Cudi Dağına oturması vb. sebeplerle) artık bir matem günü olarak anılacaktır.

Yaşanan acı olaylar İslam tarihindeki siyasi mezhepleşmelerin itikadi boyuta taşınmasına da sebep olacak ve gerek Şia gerekse Emeviler tarafından günün manevi anlamlarından ziyade siyasal amaçlar göz önünde bulundurulacaktır.