Dilencinin üzerinden çıkanların kamuya geçirilmesine karar verildi

İzmir, Karşıyaka'da balon sattığını iddia eden bir kişi hakkında, Karşıyaka Belediyesi zabıta memurları tutanak tuttu. Üzerinden çıkan 26 çeyrek altın, 12 Cumhuriyet altını, bir bilezik ve bin 633 liraya el konuldu.

Belediye Encümeni dilencilik kabahatini işlediği gerekçesiyle başvurucuya 100 lira tutarında idari para cezası verilmesine ve el konulan altın  ile nakit paranın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verdi.

Başvurucu bu işleme karşı Karşıyaka 1. Sulh Ceza Hakimliği nezdinde  itirazda bulundu. Başvurucu itiraz dilekçesinde, dilencilik yapmadığını ve balon  satarak geçimini sağladığını savundu. Hakimlik itirazı reddetti.

Kararın gerekçesinde, yeminli tanık anlatımlarına itibar edildiği  belirtilerek başvurucunun dilencilik yaptığı kanaatine varıldığı açıklandı.

Görevlilerin uyarılarına rağmen yedi gündür aynı yerde dilencilik  yaptığı belirtilen başvurucunun daha evvel de dilencilik yaptığına ve bu işi  meslek haline getirdiğine işaret edilen kararda, bu sebeple söz konusu mal  varlığının dilencilikten elde edilen gelirle alındığı kabul edildi.

Başvurucunun bu karara yaptığı itiraz da Karşıyaka 2. Sulh Ceza  Hakimliğince aynı gerekçelerle reddedildi.

Bunun üzerine dilencilik yaptığı belirlenen kişi, Anayasa Mahkemesine  bireysel başvuruda bulundu.

Meşru yollardan elde ettiğini belirttiği altın ve nakit paranın,  dilencilik yaptığı gerekçesiyle mülkiyetinin kamuya geçirilmesinden şikayet eden  başvurucu, itirazlarının derece mahkemelerince dikkate alınmadığını, gösterdiği  tanıkların dinlenilmediğini ve etraflı bir mali durum araştırması yapılmadığını,  bu gerekçelerle mülkiyet ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri  sürdü.

Başvuruyu ele alan Anayasa Mahkemesi, başvurucunun, Anayasanın 35.  maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edilmediğine karar  verdi.

Yüksek Mahkemenin gerekçesinde, somut olayda başvurucunun el  konularak, mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilen nakit para ve ziynet  eşyasının mülk teşkil ettiğinde kuşku bulunmadığı ifade edildi.

 Anayasanın 35. maddesinde mülkiyet hakkının sınırsız bir hak olarak  düzenlenmediği, bu hakkın kamu yararı amacıyla ve kanunla sınırlandırılabileceği  öngörüldüğü hatırlatılan gerekçede, Anayasanın 13. ve 35. maddeleri uyarınca  mülkiyet hakkının ancak kamu yararı amacıyla sınırlandırılabildiğine işaret  edildi.

Suçlarla ve kabahatlerle mücadele çerçevesinde el koyma, müsadere veya  mülkiyetin kamuya geçirilmesi gibi tedbirlerin önemli ve gerekli birer araç  olduğu vurgulanan gerekçede, somut olayda da dilencilik kabahatiyle mücadele  amacıyla bu kabahatten kazanç elde edilmemesi için el koyma ile mülkiyetin kamuya  geçirilmesi tedbirlerinin uygulandığı anlatıldı.

Böylelikle kabahatle mücadelede caydırıcılığın sağlanması ve yeni  kabahatlerin işlenmesinin önüne geçilmesinin hedeflendiği ifade edilen gerekçede,  "Müdahalenin kamu yararına dayalı, meşru bir amacının olduğu kuşkusuzdur."  denildi.

Gerekçede, mülkiyet hakkına yapılan bir müdahalenin Anayasanın 13. ve  35. maddelerine göre ölçülü olabilmesi için her şeyden önce öngörülen kamu yararı  amacını gerçekleştirmeye elverişli olmasının zorunluluğuna işaret edildi.

Müdahalede bulunulurken ilgili kamu yararı amacını gerçekleştirmeye en  uygun aracın seçilmesi gerektiği, hangi araçların tercih edileceğinin ise  öncelikli olarak daha isabetli karar verebilecek konumda olan ilgili kamu  makamlarının yetkisinde bulunduğu kaydedildi. Gerekçede, bu nedenle hangi aracın  tercih edileceğinin belirlenmesi hususunda idarelerin belli ölçüde takdir yetkisi  bulunduğu belirtildi.

Somut olayda mülkiyetin kamuya geçirilmesi yoluyla yapılan müdahalenin  kabahatten gelir veya mal varlığı elde edilmemesi yönündeki amacı gerçekleştirmek  için elverişli bir araç olduğunda tereddüt bulunmadığının kaydedildiği gerekçede,  mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımının başvurucunun üzerinden çıkan ziynet  eşyası ve nakit para yönünden uygulandığı ifade edildi.

Sulh Ceza Hakimliğince anlatımlarına itibar edilen tanık beyanları ile  olay tutanağına göre, başvurucunun kendisini acındırarak para istemek suretiyle  dilencilik yaptığının tespit edildiği kanaatine ulaşıldığı anlatılan gerekçede,  başvurucunun yaklaşık bir hafta arayla aynı yerde dilencilik yaparak geçimini  sağladığı, üzerinde taşıdığı nakit para ve ziynet eşyasının da dilencilikten elde  edildiğinin kabul edildiği belirtildi.

KARARLAR KEYFİ DEĞİL

Başvurucunun, kendisine yeterli imkan da tanındığı halde bu kanaatin  aksini ispatlayan yeterli ve somut bir delil sunamadığı, derece mahkemelerinin  kararlarının keyfi olduğu veya bariz bir takdir hatası içerdiğinin söylenemeyeceği vurgulandı.

Başvurucunun yalnızca dilencilik kabahatini işlendiğinin kamu makamlarınca tespit edildiği sırada yanında taşıdığı ziynet eşyası ve nakit  parasına el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verildiği ifade edilen gerekçede, şunlar kaydedildi:

"Buna göre başvurucunun başkaca bir geliri veya mal varlığı olup  olmadığı araştırılarak ayrıca bir yaptırım veya tedbir uygulanması yoluna da  gidilmemiştir. Bu durumda başvurucu, dilencilikten elde ettiği gelirin üzerinde  bir mülke el konulduğunu gösteren somut bir delil de sunamadığından şikayete konu  mülkiyetin kamuya geçirilmesi yönündeki müdahalenin, korunan hukuki menfaat ile  karşılaştırıldığında açık bir orantısızlık içermediği anlaşılmıştır. Başvurucunun  işlediği kabul edilen kabahatin sonuçlarını öngörebilecek durumda olduğu ve  şikayet ettiği müdahaleye ise kendi ağır kusuruyla yol açtığı dikkate  alınmalıdır.

Bu itibarla dilencilik kabahatinden elde edildiği gerekçesiyle  başvurucunun yanında taşıdığı ziynet eşyasının ve nakit parasının mülkiyetinin  kamuya geçirilmesi şeklindeki mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin, Anayasanın  13. ve 35. maddelerinde öngörülen güvencelerin somut olayda gerçekleştirilmiş  olması nedeniyle içerdiği kamu yararı amacı ile karşılaştırıldığında başvurucuya  şahsi olarak aşırı bir külfet yüklemediği değerlendirilmiştir. Dolayısıyla başvurucunun mülkiyet hakkı ile müdahalenin kamu yararı amacı arasında olması  gereken adil dengenin bozulmadığı ve mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin ölçülü  olduğu sonucuna varılmıştır."