DPB Görüşü | Kalkınma ajanslarının engelli personel istihdamı hakkında

5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanunla kurulan ve faaliyet gösteren kalkınma ajanslarının engelli personel istihdamında hangi hükümlere tabi ve bu hükümler çerçevesinde ajansların engelli istihdamında izlemesi gereken yöntemler ile usullerin neler olduğu dair.(04/10/2013-18484)               

                Bilindiği üzere, 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanunun Kuruluş başlıklı 3 üncü maddesinde; “Ajanslar, tüzel kişiliği haiz ve bu Kanunla düzenlenmemiş bütün işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tâbidir.” hükmü, “Ajans personelin nitelik, statü ve hakları” başlıklı 18 inci maddesinde; “Ajans hizmetleri, iş mevzuatı hükümlerine göre istihdam edilen uzman personel ve destek personeli eliyle yürütülür.” hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesi birinci fıkrasında; “Kurum ve kuruluşlar bu Kanuna göre çalıştırdıkları personele ait kadrolarda % 3 oranında engelli çalıştırmak zorundadır. % 3’ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (yurtdışı teşkilat hariç) toplam dolu kadro sayısı dikkate alınır.” hükmü yer almaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesinin uygulanabilirliğinin sağlanması amacıyla hazırlanan Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları ile Yapılacak Merkezi Sınav ve Kura Usulü Hakkında Yönetmeliğin” Kapsam başlıklı  2 nci maddesinde; “(1) Bu Yönetmelik;

a) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun eki (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kurumlar ile döner sermayeli kuruluşlar, kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıklarına,

b) İl özel idareleri ve belediyeler, il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı müessese, işletme ve döner sermayeli kuruluşlara,

c) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre Devlet memuru istihdam eden diğer kamu kuruluşlarına,

Devlet memuru olarak atanacak özürlüler hakkında uygulanır.”

 hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasında; “İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya 21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 16/6/1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.” hükmü yer almakta olup, bu madde hükmünün uygulanabilirliğinin sağlanması amacıyla hazırlanan “Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ise 09/08/2009 tarihli ve 27314 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 

                Yukarıda yer verilen hükümler çerçevesinde, kamu kurum ve kuruluşlarında engelli memur istihdamına ilişkin usul ve esaslar farklı mevzuatta, engelli işçi istihdamına ilişkin usul ve esaslar farklı mevzuatta düzenlenmekte olup, 5449 sayılı Kanunla kurulan ve faaliyet gösteren kalkınma ajanslarının, iş mevzuatı hükümlerine göre personel istihdam etmesi sebebiyle engelli memur istihdam etme yükümlülüğü kapsamında bulunmadığı, engelli işçi istihdamı ile bu konuda izlenecek yöntem ve usuller konusunda ise Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü görüşü doğrultusunda işlem tesis edilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.