DPB Görüşü | Kamu görevlilerine sendikal izin verilmesi hakkında

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu uyarınca kurulan sendikaların şube yönetim kurullarına seçilen ve halen Genel Müdürlüğünüzde çalışmakta olan kamu görevlilerine izin verilmesine ilişkin ilgide kayıtlı yazınız incelenmiştir.

Bilindiği üzere, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun 18 inci maddesinin 5,6 ve 7 nci fıkralarında sırasıyla “Sendika şubeleri en az 500 üye ile kurulur. 500 ile 3000 üyesi olan sendika şubelerinde bir  yönetim kurulu üyesi, 3001 ile 5000 üyesi olan sendika şubelerinde iki yönetim kurulu üyesi,  5001 ile 7500 üyesi olan sendika şubelerinde üç yönetim kurulu üyesi, 7501 ile 10 000 üyesi olan sendika şubelerinde dört yönetim kurulu üyesi ve 10 001 ve daha fazla üyesi olan sendika şubelerinde beş yönetim kurulu üyesi genel kurul kararı ile aylıksız izinli sayılır.

Kamu görevlilerinin bu süreleri, emekli kesenekleri ve karşılıklarının yöneticisi oldukları sendikaları tarafından her ay Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığına gönderilmesini kabul etmeleri koşuluyla emeklilik derecelerinde değerlendirilir.

Şube yönetim kuruluna seçilenlerden aylıksız izinli sayılanların dışında kalanlar, kamu kurumlarındaki görevlerini sürdürürler.” hükmü yer almakta, 30 uncu maddesinde ise “Her hizmet kolunda en çok üyeye sahip sendika ile bunların bağlı oldukları konfederasyonlar toplu görüşme yapmaya yetkilidir. En çok üyeye sahip konfederasyon temsilcisi toplu görüşme heyetinin başkanıdır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kamu görevlileri sendikalarınca yapılan üyelik bildirimlerini dikkate alarak, her yıl 31 Mayıs itibariyle sendikaların üye sayılarını tespit eder; buna göre her hizmet kolundaki yetkili kamu görevlileri sendikaları ile en çok üyeye sahip konfederasyonu belirler ve sonuçları Temmuz ayının ilk haftasında Resmî Gazetede yayımlar. Bu sonuçlara beş çalışma günü içinde itiraz edilmediği takdirde, üye sayıları ile her hizmet kolundaki yetkili kamu görevlileri sendikaları ve en çok üyeye sahip konfederasyonun yetkisi kesinleşir.” denilmektedir.

Diğer taraftan, mezkur Kanunun geçici 3 üncü maddesinde, “Bu Kanunun yürürlüğe girmesini müteakip kurulacak sendikalardan üye sayıları, ulaşım hizmetleri, bayındırlık, inşaat ve köy hizmetleri ile bankacılık ve sigorta hizmetleri hizmet kollarında 1500, enerji, sanayi ve madencilik hizmetleri ile tarım ve ormancılık hizmetleri hizmet kollarında 3000, basın yayın ve iletişim hizmetleri ile yerel yönetim hizmetleri hizmet kollarında 4000, büro hizmetleri ile sağlık ve sosyal hizmetler hizmet kollarında 10 000, eğitim, öğretim, bilim ve kültür hizmetleri hizmet kolunda 18 000 ve daha fazla olduğu ve konfederasyonlardan kendi içindeki sendikalarda bulunan kamu görevlisi üye sayısı 35 000 ve daha fazla olduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenerek Resmî Gazetede yayımlananlar bakımından, bu Kanunun  25 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan yüzde beş oranı, 2002 yılında toplu görüşme yapmaya yetkili kamu görevlileri sendikaları  ve bu sendikaların bağlı oldukları konfederasyonlar belirleninceye kadar geçecek süre içinde uygulanmaz.

Yukarıdaki fıkra uyarınca Resmî Gazetede yayımlanacak belirlemeden sonra ilgililerin aylıksız izinli geçen sürelerine ilişkin aylık ve özlük hakları kendilerine ödenir.” , geçici altıncı maddesinin 1 inci fıkrasının ( a ) ve ( b ) bentlerinde;

          “a) Mevcut tüzüklerine göre olağanüstü genel kurullarını yaparak, tüzük ve örgütlenmelerini bu Kanun hükümlerine göre düzenlemek,

b) Yeni örgüt ve tüzüklerine göre ilk olağan genel kurullarını da yapmak zorundadırlar.

Belirlenen süre içerisinde, bu Kanuna uygun olarak yeni tüzüklerini düzenlememiş ve ilk olağan genel kurullarını yapmamış kuruluşlar bu Kanunda tanımlanan sendikaların hak ve yetkilerini kullanamazlar.” geçici 7 nci maddesinde ise “Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren faaliyette bulunan kamu görevlileri sendikaları ile konfederasyon yöneticilerinin yetkili sendikalar belirlenene kadar özlük haklarının ödenmesine devam edilir.” hükümleri yer almakta, ancak şube yöneticilerinden sözedilmemektedir.

Yukarıda zikredilen hükümlerin birlikte değerlendirilmesi sonucunda;

1- 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununun yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş bulunan sendika ve konfederasyonların yönetim kurulu üyelerinin; mezkur Kanunun Geçici 6 ve 7 nci maddeleri gereğince, olağan genel kurulları yapılıncaya kadar aylıksız izinli sayılarak özlük haklarının ödenmesine devam edilmesi, olağan genel kurulda yönetim kurulu üyeliğine yeniden seçilenlerin bu haktan 2002 yılının Temmuz ayında yapılacak belirlemeye kadar yararlandırılmaları, seçilemeyenlerin ise kurumlarındaki görevlerine dönmeleri gerektiği,

2- 4688 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesini müteakip kurulacak sendika ve konfederasyonların seçilmiş yönetim kurulu üyelerinin, mezkur Kanunun 30 ve geçici 3 üncü maddelerine göre yapılacak belirlemeden sonra aylıksız izinli geçen sürelerine ilişkin  özlük hakları ödeneceğinden,  bu gibilerin şimdilik seçildikleri  tarihten itibaren aylıksız izinli sayılmaları, sendika üyelik bildirimleri sonucunda anılan maddede gösterilen sayıya ulaşmaları  ve bunun Resmi Gazetede ilanından sonra özlük haklarının geriye dönük olarak kendilerine ödenmesi, yeterli sayıya ulaşamamaları durumunda ise özlük haklarının ödenmeyerek sadece ücretsiz izinli addedilmeleri gerektiği,

3- a) Mezkur Kanunun yürürlük tarihinden önce kurulmuş sendikaların Geçici 6 ncı madde uyarınca yapılarını anılan Kanuna uygun hale getirmeleri durumunda aynı Kanunun 18 inci maddesinin 5 inci fıkrası hükümleri gereğince genel kurul kararı alınarak aynı fıkrada belirtilen sayıdaki şube yönetim kurulu üyesinin ücretsiz izinli sayılabileceği ancak bunlara aylık ve diğer özlük haklarının ödenmeyeceği,

     b)Mezkur Kanunun yürürlük tarihinden sonra kurulmuş sendikaların şube yönetim kurulu üyelerinin ise aynı Kanunun 18 inci maddesinin 5 inci fıkrası gereğince genel kurul kararı alınarak aynı fıkrada   belirtilen sayıdaki şube yönetim kurulu üyesinin ücretsiz izinli sayılabileceği ancak bunlara aylık ve diğer özlük haklarının ödenmeyeceği, 

4688 sayılı Kanunun 42 nci maddesinin  (b) bendi  hükmü gereğince uygulamanın bu çerçevede yapılması gerektiği mütalaa edilmektedir.