Kehkeşan ne demek? Kehkeşansız ne demek? TDK kehkeşan anlamı nedir?

Bir dönem Recep Tayyip Erdoğan'ın mitinginde okuduğu Arif Nihat Asyalı'nın Dua şiirinde geçen kehkeşansız bırakma dizesi vatandaşlar tarafından kehkeşan ne demek diye merak edilip araştırıldı. Peki kehkeşan ne demek? Kehkeşan kelimesinin anlamı nedir? TDK'da kehkeşanın kelime anlamı nedir? Arif Nihat Asya'lının şiirinde bahsettiği kehkeşansız bırakma dizesinde kehkeşansız kelimesi  ne anlama gelir? İşte kehkeşan kelimesine dair merak edilenler.

KEHKEŞAN NE DEMEK?

Samanyolu. Saman uğrusu. (Gökte sık yıldız ışıklarıyla hasıl olan yol biçimi uzayıp giden ışıklı manzara.)

Farsça'da "saman" mânasına gelen kâh keh ile "çekenler" demek olan keşân kelimeleriyle yapılmış, "saman çeken­ler, saman taşıyanlar" anlamındaki bu isimle güneş sisteminin de içinde bulun­duğu, dünyadan çok uzakta ve merkez­den dışa doğru sayıca azalan, disk şeklin­de, bulutsuz gecelerde açıkça görülebilen yıldızlar kümesi ifade edilmiştir. Beyaz bir yol halinde görülen sayısız yıldızdan İba­ret bu küme için Farsça'da kâhenkân. pâlâheng denildiği gibi Arapça'da mecerre ve hakbâ adlarında kullanılmıştır. Bir­çok Doğu ve Batı milletinin efsanelerinde çeşitli şekillerde yer alan kehkeşan Yu­nan mitolojisine göre Jüpiter'in karısı Juno'nun Hercules'i emzirirken göğsünden düşerek gökyüzüne dağılan birkaç damla sütten meydana gelmiştir. Bundan dola­yı yıldız kümesine İngilizce'de milky way (süt yolu) denmiştir. Yakut efsanelerinde "göğün dikiş yeri" veya "Tanrı'nın dünya­yı yarattığı sıralardaki ayak izleri" kabul edilmişken Kuzeybatı Sibirya'da Vogul, Orta Sibirya'da Tunguz kavimleriyle Macarlar'ın efsanelerinde "altı ayaklı geyiği avlamak için ayaklarına kayak takan av­cının kayak izleri" şeklinde düşünülmüş­tür.

Türk efsanelerinde kehkeşan daima yön tayiniyle ilgili olarak yer alır. Nitekim Anadolu'da kullanılan "gökdere, gök yo­lu" tabirleri, Hun Türkleri'nin Avrupa'ya akınlarında kehkeşan istikametinde ta­kip ettikleri "ordu yolu"nun izlerini akset­tirmektedir. Değişik coğrafyalarda yönü az çok farklılık gösteren kehkeşan, Özel­likle yaz aylarında Orta Asya ile Avrupa arasında uzanan bir yol gibi göründüğün­den büyük göçler bu yol doğrultusunda yapılmıştır. Türk dilinin Farsça kehkeşan kelimesini henüz tanımadığı zamanda ve yörelerde Kırgizlar'ın "kuş colı (yolu)", Türkmenler'in "kuşlar yolı". Kazan Türk­leri'nin "kiyik (yabani) kaz yulı" şeklindeki adlandırmaları astronomi gözlemine da­yanan yön tayini anlayışıyla ilgilidir. Os­manlı Türkçesi'nde de kehkeşana İslâmî bir tasavvurla birlikte yine yön bildiren "hacılar hac yolu" denmiştir.

Fars efsanelerine göre kehkeşan, ker­piç ustalarına saman taşıyanların düşür­düğü saman çöp ve tozlarından meyda­na gelmiştir. Türkçe'de "saman uğrusu" adı da bu efsanenin bir saman hırsızının bıraktığı İzler tasavvuruna dayanmasın­dan ortaya çıkmıştır. Necâtî Bey"in, "Devr-i felek ki arpa kadar zulme meyi ede Dest-i adaletin sala çok kehkeşana tîğ" beytindeki, feleğin yaptığı zulümden dolayı kehkeşana kılıç çekilmesi tasavvu­ru zulüm (kötülük) uğru (hırsız) arpa (sa­man çalınması) arasında kurulmuş olan ilgiden dolayıdır. Ayrıca zulümdeki "ka­ranlık" mânası yönünden de gece bastırır bastırmaz kehkeşanın görüneceği kaste­dilmiştir. Türkiye Türkçesi'nde "saman yolu, samanlıkyolu, gök yolu, gök kapısı" gibi sözlerle de kehkeşan anlatılmıştır.

KEHKEŞANSIZ NE DEMEK?

 Biz,kısık sesleriz...minareleri,
Sen,ezansız bırakma Allahım!
Ya çağır şurda bal yapanlarını,
Ya kovansız bırakma Allahım!
Mahyasızdır minareler...göğü de,
Kehkeşansız bırakma Allahım!
Müslümanlıkla yoğrulan yurdu,
Müslümansız bırakma Allahım!
Bize güç ver...cihad meydanını,
Pehlivansız bırakma Allahım!
Kahraman bekleyen yığınlarını,
Kahramansız bırakma Allah'ım!
Bilelim hasma karşı koymasını,
Bizi cansız bırakma Allah'ım!
Yarının yollarında yılları da,
Ramazansız bırakma Allah'ım!
Ya dağıt kimsesiz kalan sürünü,
Ya çobansız bırakma Allah'ım!
Bizi sen sevgisiz,susuz,havasız;
Ve vatansız bırakma Allah'ım!
Müslümanlıkla yoğrulan yurdu,
Müslümansız bırakma Allah'ım!
Arif Nihat Asya

Arif Nihat Asya'nın duâ şiirinde geçen, samanyolu, yıldız kümesi gerçek anlamınıda çokluk ifade etmek için kehkeşansız bırakma dizesi ile yıldızsız bırakma anlamında kullanılmıştır.