Kimse bunları bilmiyor: İşte çalışan çalışmayan kadınların 15 hakkı

Hem çocuk bakımı, hem ev işleriyle ilgilenirken bir de iş hayatında çalışmak kadınları oldukça yıpratıyor. Sosyal Güvenlik sistemimiz çalışan çalışmayan tüm kadınların yanında durarak onlara bir takım haklar sağlıyor. İşte kadınların yeni hakları haberimizde...

ÇALIŞAN KADINLARIN YENİ HAKLARI NELERDİR? ÇALIŞAN ANNE HAKLARI NEDİR?

Kadınların iş gücüne katılımı erkeklerin çok gerisinde kalsa da her geçen gün artıyor. İş gücüne katılanların üçte biri kadın. Sigortada kaydı olmasa da ev kadınlarının çoğu aile bütçesine destek olmak için çalışıyor. Çocuk bakımı, ev işleri herhangi bir işte çalışmak kadar kadınları yıpratıyor. Bu nedenle ülkemizin hukuk ve sosyal güvenlik sistemi kadınlara birçok pozitif ayrımcılık imkanı sağlıyor. İşte kadına sağlanan 15 farklı destek:

1- İŞ HAYATINDA KADIN ERKEK EŞİTLİĞİ

Eşit davranma ilkesi, işveren ile işçi arasında kurulan iş ilişkisinde ırk, din, dil, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç gibi unsurlara dayalı ayrımcılık ve farklı muamele yapılmayacağı anlamına gelen ve 4857 sayılı İş Kanunu’yla düzenlenen bir sorumluluktur. Bu hükme aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir.

2- ÇALIŞAN KADININ HAMİLELİK VE DOĞUMA İLİŞKİN HAKLARI

Kadın çalışanlar, hamile olduklarını sağlık raporuyla tespit ettirdikten sonra vardiya ile bile olsa doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamaz. Doğumdan bir yıl sonra da sağlık açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlenmesi halinde de gece çalıştırılamaz. Yine hamile veya emziren kadınlar günde 7.5 saatten fazla çalıştırılamaz.

3-ÇALIŞAN KADINLARDA DOĞUM PARASI NEDİR? DOĞUM İZNİ NE KADAR?

Yasaya göre; kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık izin hakkı var. Çoğul gebelikte bu süreye 2 hafta daha eklenir. Hamilelik süresince periyodik kontrollerde işveren ücretli izin vermek durumunda. İsteği halinde kadın işçiye 6 aya kadar ücretsiz doğum izni verilmesi zorunludur (bu süre memurlarda 24 ay).

Doğum parası nedir ve ne kadardır?

Doğum parası Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından annelere tanınan bir haktır.

2018 yılı itibariyle ilk çocuk için 300, ikinci çocuk için 400, üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 TL’dir. Bu doğum yardımı tek seferlik yapılan bir yardımdır.

Doğum parası nasıl ve nereden alınır?

Başvuru için internet üzerinden doldurulan başvuru formu, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri veya Sosyal Hizmet Merkezlerine iadeli taahhütlü mektupla gönderilir. Ödemeler PTT aracılığıyla T.C. kimlik numarası üzerinden havale ile yapılır.

Çalışmayan anneye doğum parası verilir mi?

Doğum parası şartları, bebeğin sağ olması ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmasıdır. Doğum yapan annenin çalışıyor ya da çalışmıyor olması fark etmez. Çalışan anneye doğum parası verildiği gibi çalışmayan anneye de doğum parası verilir.

Çalışan annenin doğum izni ne kadardır? Hamilelik izni ve doğum sonrası izin hakları kaç haftadır?
4857 sayılı İş kanunu 74.maddesi-Kadın işçilerin hamilelik izni 8, doğum sonrası izin 8 olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Bu süre ücretli izin olarak nitelendirilir.

Talebi üzerine kadın işçiye, 16 haftalık sürenin tamamlanmasından sonra 6 aya kadar ücretsiz ssk doğum izni verilir.

Bu süreler yasal olarak kanun koyucu tarafından belirlendiğinden işverenin itiraz hakkı bulunmamaktadır.

Çalışan işçinin bu haklardan yaralanabilmesi için de belirli bir süre çalışması gerekmemektedir. Yasal olarak her zaman bu hakka sahiptir.

İkiz gebelikte doğum izni kaç hafta oluyor?

Çoğul gebeliklerde ise ikiz, üçüz vs fark etmeksizin doğum sonrası 8 haftalık analık izni süresine 2 hafta daha eklenerek 10 haftaya tamamlanır.

Bebek ve Çocuk Bakıcı Hizmetleri 

Hamilelikte çalışabilir raporu kaçıncı haftada alınır? Bu halk arasında doğum raporu olarak da kullanılıyor mu?
32 haftalık gebelik yasal annelik izni süresinin başladığı haftadır. Çalışan bir anne 32. haftada doğum öncesi 8 haftalık yasal iznine ayrılma hakkı kazanır.

Fakat sağlık durumu ve işi çalışmasına el veriyorsa 32. haftada doktorundan 5 hafta daha çalışabileceğine dair hamileliğin 37. haftasına kadar geçerli bir gebelikte çalışabilir raporu alması gerekir. Bu rapor halk arasında doğum raporu olarak de geçer.

Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Yani doğum öncesindeki 8 haftalık izninden kullanmadığı her hafta doğum sonrasına dahil edilir. Doğum öncesi 8 haftalık yasal izninin 5 haftasını doğum sonrasındaki 8 haftaya ekleyerek 13 hafta izin yapabilir.

Hamilelikte çalışma saatleri nasıl düzenlenir? Doğum kadar çalıştığı süre boyunca iş yerinde özel hakları var mıdır?
Hamile kadınların çalışma saatleri diğer çalışanlardan farklılık göstermez. Fakat hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. Hekim uygun görür ise hamile kadın, işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu durumda işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.

4- SÜT İZNİ KAÇ GÜN?

Mevzuatımıza göre; kadın çalışanlara bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1.5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. Memur kadınlarda bu süre ilk 6 ayda 3 saat, ikinci 6 ayda günde 1.5 saattir.

Çalışan annenin süt izni ne kadardır?

Kadın işçilere, 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmek için günde toplam 1,5 saat izin verilmesine süt izni denir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçinin kendisi belirler.

Esas olan süt izinlerinin günlük kullanılmasıdır. İzinlerin birleştirilerek haftalık, aylık veya yıllık toplu olarak kullandırılması yasaya aykırıdır.

Ancak işçinin talep etmesi halinde bu şekilde de kullanabilir. Genelde özellikle büyükşehirde ulaşım güçlüğünden kadın işçiler işe 1,5 saat geç gitmeyi ya da işten 1,5 saat erken çıkmayı tercih etmektedir.

Süt parası nedir? Ne kadardır?

Halk arasında süt parası denilen emzirme ödeneği ise; sağlık hizmeti sağlayan sigorta kollarından olan analık sigortasından yapılan sosyal sigortalar yardımlarından bir tanesidir.

Bu haktan yararlanabilmek için doğum yapan kişinin sigortalı olması gerekmektedir.

Kocası sigortalı olan ev hanımı da emzirme ödeneği alabilmektedir. 2018 yılı için 149 TL olup her doğum için bir kereye mahsus verilmektedir.

5- EMZİRME ÖDENEĞİ NEDİR?

Doğum yapan kadına süt parası da denilen emzirme ödeneği 180,00 TL, 2020 yılı için 202,00 TL olarak belirlenmiştir. Kadın çalışmıyorsa bu para sigortalı erkeğe ödenir. 5 yıl içinde bu ödenek talep edilebilir.

Emzirme Ödeneği Kimlere Verilir?

Emzirme ödeneği, doğum yapması halinde sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması halinde sigortalı erkeğe verilir. Ayrıca hizmet akdine tabi ya da kendi adına ve hesabına yaptıkları çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine emzirme ödeneği ödenir.

Emzirme ödeneği hizmet akdine tabi çalışan (4/a’lı) sigortalılar ile kendi adına ve hesabına (4/b’li) çalışan sigortalının yararlanabildiği bir ödeme türü olup, kamu görevlisi olan sigortalılara 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereğince kendi kurumlarınca ödeme yapılmakta olup bu kişilere emzirme ödeneği ödenmez.

Emzirme Ödeneğinin Şartları Nelerdir?

Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması halinde sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için;

-Hizmet akdine tabi (4/a lı) çalışan sigortalılar için, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması,

-Kendi adına ve hesabına (4/b li) çalışan sigortalılar için, doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması,

-Doğumun canlı gerçekleşmiş olması

şarttır. 

Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere 300 gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortasından yararlanacak erkek, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır.  2018 yılı için emzirme ödeneği 149,00 TL olarak belirlenmiştir.

Emzirme ödeneğinin talep edilmesinde hak düşürücü süre, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıldır.

Emzirme Ödeneği Almak İçin Nereye Başvurulur? Başvuru İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalıların ödeneklerini almaları için Kuruma talep dilekçesi verme şartı kaldırılmıştır. Emzirme ödeneği, sistemde görülen emzirme ödeneği raporuna istinaden otomatik olarak ödenmektedir.

6- DOĞUM PARASI YARDIMI NASIL ALINIR? NE KADAR?

İlk çocuk için 300, ikinci çocuk için 400 ve üçüncü çocuk için 600 lira ödeniyor. Yeni doğan çocuk yardımı için başvuru Aile Bakanlığı İl Müdürlüklerine, ilçede ise kaymakamlıklara yapılıyor. Yurtdışında yaşayanlar da konsolosluklara başvuru yapabilir.

Doğum yardımı başvuru sonucu sorgulama ekranı için tıklayınız

Doğum parası yardımı nasıl alınır sorusunun yanıtı yüzlerce anne adayı tarafından araştırılan ve sorgulanan konular arasında yer alıyor. Doğum yapan annelere devlet tarafından verilen bir yardım olan doğum parası, yeni anne olan ve anne adaylarını ilgilendiriyor. Peki, doğum parası yardımı nasıl alınır?
Sigortalı olarak herhangi bir iş yerinde çalışan kadınların doğum yapması halinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından belirli şartlarda uygulanan bir doğum yardımıdır. Doğum yardımından yalnızca Türk vatandaşları ve mavi kartlılar faydalanabilirler. Annenin ya da babanın veya her ikisinin Türk vatandaşı olması halinde doğum yardımından faydalanmak mümkündür. Yalnızca annenin Türk vatandaşı olması halinde doğum yardımından faydalanabileceği gibi, yalnızca babanın Türk vatandaşı olması halinde de doğum yardımından faydalanabilir.

Doğum yardımından kimler faydalanabilir?

Doğum yardımı, Türk vatandaşları ile Mavi kart sahiplerine verilir. Annenin veya babanın veyahut her ikisinin de Türk vatandaşı ya da Mavi kart sahibi olması gerekmektedir. Doğum yardımı, 15.05.2015 tarihinde ve sonrasında gerçekleşen canlı doğumlar için verilir. Bu tarihten önce doğan çocuklar için doğum yardımı verilmez. Ancak ödeme miktarına esas çocuk sırasının tespitinde, diğer bir deyişle yeni doğan çocuğun kaçıncı çocuk olduğunun belirlenmesinde 15.05.2015 tarihinden önce doğmuş olan çocuklar da sayılır.

Doğum yardımından faydalanmak için ne yapılması gerekir?

Doğum yardımı başvurusu, canlı doğumun gerçekleşmesinin ardından ilgili nüfus müdürlüğünde çocuğun Kimlik Paylaşım Sistemi (KPS)’nde kayıt işlemi yapıldıktan sonra "Doğum Yardımı Başvuru Dilekçesinin” eksiksiz olarak doldurulması ve imzalanmasının ardından şahsen, iadeli taahhütlü posta veya kargo yoluyla yapılır. Başvurular, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri ya da Sosyal Hizmet Merkezlerine yapılır. Her ne statüde olursa olsun (hizmet alımı yoluyla istihdam edilenler dâhil) kamu kurum ve kuruluşlarınca istihdam edilen personel çalıştığı kuruma başvurur. Yurtdışında yaşayanların başvuruları ise Büyükelçilik ve Konsolosluklarca alınır. Yurtdışında yaşayanların Türkiye’de bulunmaları halinde ise herhangi bir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü ya da Sosyal Hizmet Merkezine başvurmaları mümkündür.

Sağlık Bakanlığında memur olarak çalışıyorum. Doğum yardımı kapsamında hangi kuruma müracaat etmem gerekir?

Her ne statüde olursa olsun (hizmet alımı yoluyla istihdam edilenler dâhil) kamu kurum ve kuruluşlarınca istihdam edilen personel çalıştığı kuruma başvurur. Dolayısıyla Sağlık Bakanlığına müracaat etmeniz gerekir.

Babanın memur, annenin ev hanımı olması halinde doğum yardımı başvurusu hangi kuruma yapılır?

Kamu kurum ve kuruluşları tarafından alınacak başvurularda, eşlerden birinin kamu kurum veya kuruluşunda çalışıyor olması yeterlidir. Dolayısıyla başvuru, memur olan babanın çalıştığı kuruma yapılabilir.

Doğum yardımı ödemeleri ne zaman ve nereden yapılır?

Doğum yardımı ödemeleri yapılan başvurunun Doğum Yardımı Sistemi (DYS)'ne girildiği ayı takip eden ayın son haftası hak sahiplerince PTT şubelerinden çekilebilmektedir.

15 Mayıs 2015 tarihinden sonra evlat edindim. Doğum yardımı ödemesi alabilir miyim?

15.05.2015 tarihi ve sonrasında doğan ve evlat edinilen çocuk için evlat edinilmeden önce bir doğum yardımı alınmış ise DYS tarafından kendisine tekrar ödeme oluşturulmaz. Bununla birlikte evlat edinilen çocuk için evlat edinilmeden önce bir doğum yardımı alınmamış ise başvurulması halinde doğum yardımı alınabilir. Diğer bir deyişle, evlat edinilen çocuklar için ayrıca ödeme yapılmaz; ancak bu çocuklar ödeme miktarına esas çocuk sırasının tespitinde dikkate alınır. Buna göre, evlat edinilen çocuk için doğum yardımı alınsa da alınmasa da, KPS’de kayıtlı olduğu ailedeki, ödeme miktarına esas çocuk sırasının tespitinde dikkate alınır.

15 Mayıs 2015 tarihinden önce evlat edindim. Yeni bir çocuğum olduğu takdirde kaçıncı çocuk olarak değerlendirilir?

15.05.2015 tarihinden önce bir evlat edinildiyse doğan ilk çocuk ikinci çocuk olarak dikkate alınır. Sonraki doğan çocuklar ise sırası ile üçüncü, dördüncü, beşinci vb. şeklinde değerlendirmeye alınacaktır.

İmam nikâhlıyım. Doğum yardımından yararlanabilir miyim?

Doğum yardımı kapsamında resmi nikâh şartı aranmamakla beraber KPS'deki bilgiler esas alınmaktadır.

Doğumdan sonra çocuk sağ, ancak anne vefat etti. Doğum yardımından baba yararlanabilir mi?

Doğum yardımı başvurusu, hesaplaması ve ödemesi, anne ve babanın her ikisinin sağ ve Türk vatandaşı/Mavi kartlı olması halinde anne üzerinden yapılır. Annenin Türk vatandaşı/Mavi kartlı olmaması veya annenin vefat etmiş olması halinde söz konusu işlemler Türk vatandaşı/Mavi kartlı olan baba üzerinden yapılır.

Hamileyim, doğum yardımı için başvuru yapabilir miyim?

Hayır, doğum yardımı başvurusu canlı doğumlar için yapılabilir. Dolayısıyla canlı doğum gerçekleştirmeniz ve ilgili nüfus müdürlüğünde çocuğunuzun Kimlik Paylaşım Sistemi (KPS)’nde kayıt işleminin yapılmasının ardından başvuru yapabilirsiniz.

Doğum yardımı kapsamında ne kadar ödeme yapılmaktadır?

Birinci çocuk için 300 TL,
İkinci çocuk için 400 TL,
Üçüncü ve sonraki çocukları içinse 600 TL tutarında bir defaya mahsus doğum yardımı ödemesi yapılmaktadır.

NOT: Çalıştıkları kurum ile yaptıkları sözleşme gereği, kendisi veya eşinin doğum yapması nedeniyle bir ödeme yapılması kararlaştırılmış olanlara, kararlaştırılan toplam tutarın yapılacak ödeme tutarından daha az olması halinde sadece aradaki fark ödenir. Kararlaştırılan toplam tutarın yapılacak ödeme tutarından daha fazla olması halinde ise ödeme yapılmaz.

Doğum yardımı kapsamında son başvuru tarihi gibi bir süre kısıtı bulunmakta mıdır?

Doğum yardımı uygulaması 15.05.2015 tarihinde başlamış olup, ilgili mevzuatta yardım programının geçerlilik süresine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Ayrıca 15.05.2015 tarihinden sonra gerçekleşen canlı doğumlar için yapılacak doğum yardımı başvuruları için de herhangi bir son başvuru tarihi gibi bir düzenleme bulunmamaktadır.

15 Mayıs 2015 tarihi öncesinde doğan çocuklar için doğum yardımı kapsamında ödeme alınabilir mi?

Doğum yardımı, 15.05.2015 tarihinde ve sonrasında gerçekleşen canlı doğumlar için verilir. Bu tarihten önce doğan çocuklar için doğum yardımı verilmez. Ancak ödeme miktarına esas çocuk sırasının tespitinde, diğer bir deyişle yeni doğan çocuğun kaçıncı çocuk olduğunun belirlenmesinde 15.05.2015 tarihinden önce doğmuş olan çocuklar da sayılır. (Örneğin bir anne iki sene önce bir çocuk dünyaya getirmiş olsun. 15.05.2015 tarihinden sonra ise ikinci çocuğu doğmuş olsun. 15.05.2015 tarihinden sonra doğan çocuğu ikinci çocuk olarak sayılacak ve 400 TL tutarında doğum yardımı ödemesi hesaplanacaktır.)

Bir çocuğum var, ayrıca hamileyim. 15 Mayıs 2015 sonrasında ikiz çocuğum olduğu takdirde ne kadar ödeme alabilirim?

Sıralamaya göre, ikiz çocuklarınız 2. ve 3. çocuk olarak değerlendirilir. Toplamda 1.000 TL ödeme hesaplanır.

İki tane çocuğum var. 15 Mayıs 2015 tarihinden sonra tekrar doğum yaptığım takdirde ne kadar ödeme alabilirim?

3. çocuk olarak 600 TL ödeme alabilirsiniz.

Kişi evde doğum yaptığı takdirde doğum yardımından yararlanabilir mi?

Canlı doğan çocuğun doğum tarihi 15 Mayıs 2015 ve sonrası ise yardımdan yararlanılabilir.

Şartlı Gebelik Yardımı kapsamında tek seferlik doğum yardımı aldım. Ayrıca yeni çıkan doğum yardımından yararlanabilir miyim?

15.05.2015 tarihi sonrasında doğan/doğacak çocuklarınız için şartlı gebelik yardımı almış olmanız halinde, aynı zamanda doğum yardımından yararlanmanızın önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır.

Şartlı Gebelik Yardımı kapsamında doğum için ödeme aldım. Doğum yardımından yararlandığım takdirde aradaki farkı mı almam gerekir?

Şartlı gebelik yardımı alınması doğum yardımında herhangi bir kesintiye sebep oluşturmayacaktır. Her iki ödemede hak sahibi olanlar ödemelerini kesintisiz alabileceklerdir.

Doğum yardımı her ay mı yapılacaktır?

Hayır. Doğum yardımı tek seferlik bir yardımdır. 15.05.2015 tarihi sonrasında doğan/doğacak her bir çocuk için bir kereye mahsus ödeme yapılacaktır.

Doğum yardımı sadece anneye mi ödeniyor?

Doğum yardımı başvurusu, hesaplaması ve ödemesi, anne ve babanın her ikisinin sağ ve Türk vatandaşı/Mavi kartlı olması halinde anne üzerinden yapılır. Annenin Türk vatandaşı/Mavi kartlı olmaması veya annenin vefat etmiş olması halinde söz konusu işlemler Türk vatandaşı/Mavi kartlı olan baba üzerinden yapılır.

Annenin yabancı, babanın Türk vatandaşı olması halinde doğum yardımından anne yararlanabilir mi?

Yardım, Türk vatandaşı olan babaya, her ikisi de Türk vatandaşı ise anneye yapılır.

Mavi kart sahibi kişiler Doğum yardımından yararlanabilir mi?

Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımız ve Mavi Kart sahipleri de bu uygulamadan aynı şartlarda faydalanmaktadır.

Özel sektörde çalışıyorum maaşım hacizli. Bu yardıma haciz konulur mu?

Doğum yardımı, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve haczedilemez.

İki çocuğum var, eski eşimden boşandım. Yeni bir evlilik yaptım şuanda hamileyim. Bana doğum yardımı kapsamında ne kadar ödeme yapılır?

İlk evliliğinizden olan iki çocuğunuzdan sonra şu anki evliliğinizden doğacak olan çocuğunuz 3. çocuk olarak değerlendirilir. 600 TL ödeme yapılır.

Kocamın eski evliliğinden iki çocuğu var, ben 15 Mayıs 2015 tarihinden sonra doğum yaptım. Kaçıncı çocuk olarak ödeme alabilirim?

Doğum yardımı kapsamında yapılan/yapılacak ödemeler Türk vatandaşı/Mavi kartlı anne üzerinden yapıldığından kocanın eski evliliğinden olan çocukları dikkate alınmamaktadır. Buna göre doğan çocuk ilk çocuğunuz olacağından 300-TL tutarında ödeme oluşacaktır. Ancak annenin Türk vatandaşı/Mavi kartlı olmaması halinde, Türk vatandaşı/Mavi kartlı baba üzerinden işlem yapılacağından babanın önceki evliliklerinden olan çocuklar bu durumda sıralamaya dâhil edilecektir.

7- ÇALIŞAN ANNE YARI ZAMANLI ÇALIŞABİLİR

Çalışan anneler doğum izninden sonra çocukları okul çağına gelene kadar yarı zamanlı çalışabiliyor.Anneler; yasal doğum izinleri bittikten sonra ilk çocuk için 2 ay (60 gün), ikinci çocuk için 4 ay (120 gün), 3 veya daha fazla çocuk için 6 ay (180 gün) yarım gün çalışarak, çalışmadığı mesainin ücretini devletten alabiliyor. Çocuk engelli doğarsa süre 360 güne çıkıyor.Yarım çalışma ödeneği için doğum izni bittikten sonra 30 gün içinden İşkur’a başvuru yapılacak.

8-ÇEYİZ PARASI NE KADAR?

Çeyiz parası yardımı ise iki yıllık yetim aylığı maaşı toplamı olacak şekilde hesaplanmaktadır. 24 ay × 660= 15.840 tl olarak hesaplanıp ödemesi yapılmaktadır. Bu tutar her yıl değişen yetim aylığı miktarına göre değişiklik göstermektedir.

YETİM MAAŞI ALAN KIZ ÇEYİZ PARASI NE KADAR ALIR? ŞARTLARI NELERDİR?

Çeyiz parası evlendiği için aylığı kesilen kız çocuğuna peşin olarak ödeniyor. Bu parayla kız çocuğunun evlilik sürecindeki masraflarının karşılanması hedefleniyor. Kız çocukları boşanıp tekrar evlenirse yeniden çeyiz parası alamıyor. Çeyiz parası bir kereye mahsus ödeniyor. Parayı almak için evlilik cüzdanı ile birlikte SGK'na başvurmak gerekiyor. Çeyiz parasının talep edilmesi için 5 yıllık hak düşürücü süre söz konusu.

ÇEYİZ PARASI HESAPLAMA NASIL YAPILIR?

Babasını kaybettiği için yetim maaşı alan kız çocuklarına, evlendiklerinde çeyiz parası ödeniyor. Bu para, kız çocuğunun aldığı yetim maaşının 24 ile çarpılması ile bulunuyor. Böylece evlenen kız çocuğu 2 yıllık maaşını peşin olarak alıyor. Örneğin; 500 lira ölüm aylığı alan kız çocuğuna ölüm aylığının 2 yıllık tutarı olan 12 bin lira çeyiz parası veriliyor.

ÇEYİZ PARASI NASIL ALINIR? KİMLER ÇEYİZ PARASI ALABİLİR?

Evlenecek çiftlerin yardımına çeyiz hesabı da yetişiyor. Bankada açtığı çeyiz hesabında 3-5 yıl birikim yapıp 27 yaşından önce ilk evliliklerini yapanlara devlet katkısı veriliyor. Devlet katkısında üst sınır geçen yıl 7 bin 500 lira idi. Bu yıl ise 9 bin 279 lira 75 kuruşa çıktı. Çiftler bu destekten ayrı ayrı yararlanıp 18 bin 560 lira katkı alabiliyor.

ÇEYİZ PARASI NE KADAR? KAÇ TL?

Anne ya da babasından yetim aylığı alırken evlenen kız çocuklarına talep etmeleri halinde resmi nikah tarihinde almış oldukları maaşın 24 katı tutarında Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından çeyiz parası ödenmektedir. Şimdi, çeyiz parası kaç TL’dir? Çeyiz parası nasıl alınır? Gelin birlikte öğrenelim…

ÇEYİZ PARASI KAÇ TL?

Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından kadınlara sağlanan yardımlardan birisi de çeyiz parası yani evlenme yardımı ödeneğidir. Evlenme yardımı tutarı ise, başvuruda bulunan kişinin aldığı yetim aylığına göre hesaplanır. Hesaplama şu şekilde yapılmaktadır; en son alınan yetim aylığının iki yıllık tutarı yani bir aylığın 24 katı hesaplanır. Yapılan hesaplama sonucunda ortaya çıkan tutar bir defalığına ve peşin olarak ödenir. Örnek vermek gerekirse babasından 700 TL yetim aylığı alan bir kadına 16.800 TL çeyiz parası ödenir.

ÇEYİZ PARASI NASIL ALINIR?

Çeyiz parası almak isteyen kişilerin öncelikle başvurda bulunmaları gerekmektedir. Evlendiği tarihten itibaren 5 yıl içerisinde bu ödeneğe başvurmayanlar, haklarını kesin olarak kaybederler. Çeyiz parası için başvuruda bulunacakların, SGK İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerine müracaat etmeleri gerekmektedir. Başvuruda hak sahiplerinden çeyiz parası başvuru dilekçesi (Evlenme Ödeneği Talep Dilekçesi) istenir. şayet yapılan evlilik henüz nüfus kütüğüne işlenmediyse, başvuruda evlilik cüzdanı da istenir. Evlilik nüfus kütüğüne işlenmiş ise evlilik cüzdanına gerek yoktur, başvuru sırasında talep dilekçesi yeterli olmaktadır.

YETİM AYLIĞI NASIL BAĞLANIR?

Yetim aylığı başvurusu için Sosyal Güvenlik Kurumu il ya da ilçe müdürlüklerine başvuru yapılmaktadır. Yetim aylığı başvuru yapıldıktan sonraki ay başında yatmaya başlamaktadır. Yetim aylıkları eşlerde olduğu gibi çocuklar tarafından da alınabilmektedir.

DUL VE YETİM AYLIĞI KAÇ TL? NE KADAR?

1500 TL dul yetim maaşı alanlar 2022 Ocak'ta 1.882 TL
1600 TL alanlar 2022 Ocak'ta 2.039 TL
1700 TL alanlar 2022 Ocak'ta 2.175 TL
2000 TL alanlar 2022 Ocak'ta 2.583 TL
 
Dul ve yetimlerde maaş zam oranları Ocak 2022 itibariyle uygulamada olacak. Ocak ayında alınacak maaşlar zamlı olarak ödenecek. Bu zam oranları 2022 yılı Temmuz ayına kadar devam edecek. Temmuz 2022'de ise yeni zam oranları uygulanacak.

9- ÇALIŞAN KADIN TÜP BEBEK HAKLARI NELERDİR?

Mevcut evliliğinde çocuk sahibi olmayan sigortalı kadın ise kendisine, erkek ise bakmakla yükümlü olduğu eşine en fazla 3 deneme ile sınırlı olmak üzere tüp bebek tedavisi hakkı veriliyor. Bu hak 40 yaşına kadar kullanılabiliyor.

Torba yasada kadınları gülümsetecek bir başka düzenleme de tüp bebek tedavileri ile ilgili. Ayrıca bu düzenleme sadece çalışan kadınları değil eşi çalışan ev hanımlarını da ilgilendirmekte.

Mevcut uygulamaya göre tüp bebek tedavisinin SGK tarafından karşılanması için bazı şartlar aşağıdadır.

Buna göre; evli olmakla birlikte çocuk sahibi olmayan genel sağlık sigortalısı kadın ise kendisinin, erkek ise karısının;

1) Yapılan tıbbî tedavileri sonrasında normal tıbbî yöntemlerle çocuk sahibi olamadığının ve ancak yardımcı üreme yöntemi ile çocuk sahibi olabileceğinin SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından tıbben mümkün görülmesi,

2) 23 yaşından büyük, 39 yaşından küçük olması,

3) Son üç yıl içinde diğer tedavi yöntemlerinden sonuç alınamamış olduğunun SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından belgelenmesi,

4) Uygulamanın yapıldığı tıbbî merkezin SGK ile sözleşme yapmış olması,

5) En az beş yıldır genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi olup, 900 gün genel sağlık sigortası prim gün sayısının olması, Şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde en fazla iki deneme ile sınırlı olmak üzere yardımcı üreme yöntemi tedavileri ile bir hastalığın tedavisinin başka tıbbî bir yöntemle mümkün olmaması ve SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından tıbben zorunlu görülmesi halinde yardımcı üreme yöntemi tedavileri SGK tarafından finanse edilmektedir.
Torba yasa ile getirilen düzenleme ile tüp bebek tedavisindeki en fazla iki deneme sınırı üçe çıkartılmaktadır. Yani tasarının yasalaşması halinde üç tüp bebek denemesinin finansmanını SGK karşılayacaktır. Tüp bebek tedavisinde katılım payı 1. denemede yüzde 30, 2. denemede yüzde 25, 3. denemede yüzde 20 oranında uygulanacaktır.

Ayrıca torba yasa ile harp malulleri ile vazife malullerine tüp bebek tedavisi noktasında bazı ayrıcalıklar tanınıyor. Bunlar için tüp bebek tedavisinde son 3 yıl içinde diğer tedavi yöntemlerinden sonuç alamama ve en az 5 yıldır genel sağlık sigortalısı olma şartları aranmayacak.

Tüp bebek nedir?

Bir önceki yazımız olan Tüp bebek tedavisinde mikroenjeksiyon nedir? başlıklı makalemizde Azospermi, mikroenjeksiyon ve tese hakkında bilgiler verilmektedir.

10- ÇALIŞAN ANNELERE ERKEN EMEKLİLİK

Devlet, annelere erken emeklilik konusunda da bazı avantajlar sağlıyor. Sigortalı olduktan sonra doğum yapan anneler, 3 çocuğa kadar çalışmadıkları süreleri borçlanabiliyor. Buna göre; 3 çocuk için doğum borçlanması yapan anneler çalışmadıkları doğum sonrasına ilişkin bu süreler için 2 bin 160 gün, yani 6 yıl prim kazanabiliyor. Böylece yaş şartını tamamlarsa 6 yıl erken emekli olabiliyor.

türkiye'de emekli olabilmek için yaş, yıl ve prim şartlarının üçünün aynı anda tamamlanması gerekiyor.

Faruk Erdem'in yazısına göre, Bunun için de çeşitli yollarla prim ödemek, erkekler için sigortadan sonra 25 yıl kadınlar için 20 yıl beklemek, yine işe ilk girilen tarihe göre belli bir yaşı doldurmak gerekiyor. Bu noktada 9 Eylül 1999 öncesi işe girenler daha avantajlı.

Sonrasında işe girenler için hem prim günü arttı hem de yaş şartı yükseldi. Son yapılan düzenlemeyle kadınların borçlanabilecekleri çocuk sayısı 2'den 3'e çıkartıldı. Bu sayede kadınlar her çocuk için 2 yıl olmak üzere 6 yıl kazanıyor. Bu da toplamda 2160 gün prim anlamına geliyor.

Üstelik bu haktan sadece SSK'lılar değil memur ve Bağ- Kur'lu anneler de yararlanabiliyor.

Burada ilk şart çocukların sigortalı olduktan sonra doğmuş olması.
Daha sonra çocuğun yaşaması gerekiyor.
Bir diğer şartta borçlanılacak dönemde çalışmıyor olmak isteniyor. Bu borçlanma annelerin 6 yıl erken emekli olmasını sağlıyor. Bir örnekle anlatalım:
Ayşe hanım 20.05.1991 yılında sigortalı oldu. Ayşe hanım 1970 doğumlu. Sigortadan sonra 3 çocuk dünyaya getirdi.
Bu yüzden de fazla çalışma imkanı bulamadı ve ancak 3.300 gün prim ödeyebildi.
Ayşe hanım için emeklilik şartları 20 yıl 47 yaş ve 5450 gün.
Yılı ve yaşı dolmasına rağmen primi eksik olan Ayşe hanım emekli olamıyor.
Primini tamamlaması için 6 yıl yani 2150 gün daha çalışması gerekiyor. Bu durumda emekli olacağı tarih 2023 olacak. Oysa Ayşe hanım doğum borçlanması yaparak bu 2.150 günü öderse hemen emekli olabilir ve 6 yıl çalışmak zorunda kalmaz.

ENGELLİ ANNESİ DE ŞANSLI

Yasalarımız engelli çocuğu bulunan anneler için erken emeklilik imkanı tanımış durumda. Başkasının bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu bulunan annelerin 1 Ekim 2008 sonrası primlerinin dörtte biri toplam primlerine ekleniyor.
Bu süre yaş şartınızdan da düşülüyor. Bu imkan sadece biyolojik annelere değil, evlat edinen annelere de tanınıyor.

ÇALIŞMAYA GEREK YOK

Ev hanımlarının emekliliği için de yasalarımızda bazı imkanlar var. Bunlardan birisi de isteğe bağlı sigortalı olmak.
İsteğe bağlı sigorta ile Bağ-Kur kapsamında ev hanımları her ay prim ödeyerek emeklilik imkanına kavuşuyor, ya da eksik primlerini tamamlayabiliyor.
Üstelik primleri ödedikleri sürece kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler açısından sağlık hizmetlerini de ücretsiz alabiliyorlar.

SİGORTA ÖNCESİ DOĞUMLAR

Annelerin önemli bir istekleri mevcut. Sigortalı olmadan önce yani çalışmaya başlamadan önce doğum yapan anneler bu süreleri de borçlanmak istiyorlar.
Bu imkan erkeklerin askerlik borçlanmalarında tanınmış bir hak. Ancak anneler kullanamıyor. Umarız annelerin bu istekleri duyulur ve değerlendirilir.

11- MALUL ÇOCUĞU OLAN ÇALIŞAN ANNELER

Başkasının bakımına muhtaç çocuğuna bakan anneye prim gününün yüzde 25’i kadar prim günü ilave ediliyor. Eklenen prim yaştan düşülüyor.

Engelli (malul) çocuğu olan kadın sigortalılara 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu erken emekli olma imkanı sağlıyor.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları” 28. maddesine “Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunanların, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği Ekim 2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının ¼’ ü, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir” hükmü getirilmiştir.

Prim ödeme gün sayısına ¼  oranındaki eklemenin yapılabilmesi için kadın sigortalının bu durumu belgelemesi gerekir. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğun varlığı Kurum Sağlık Kurulu raporu ile belgelendirilir. Kadın sigortalılara bu hak Kanunun yürürlük tarihinden sonraki çalışma süreleri için verilir. Malul çocuğun ölümü veya bakıma muhtaçlığının kalkması halinde, Kanunun yürürlük tarihinden ölüm tarihine veya bakıma muhtaçlığının kalktığına karar verilen sağlık kurulu rapor tarihine kadar geçen hizmetlerin dörtte biri prim ödeme gün sayısına eklenir ve bu süre yaş haddinden indirilir.

Başka birinin bakımına muhtaç derecede malul birden fazla çocuğu olanlardan ikinci ve diğer çocukları için ilave hizmet süresi verilmez.

Örnek 1: Kadın sigortalı ilk defa 01/01/1990 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ve 01/12/2016 tarihinde yaşlılık sigortasından tahsis talebinde bulunmuştur. Kurum sağlık kurulu kararı ile sigortalının ağır engelli çocuğunun 01/01/2009 tarihi itibariyle bakıma muhtaç olduğuna karar verilmiş ve sigortalının 01/01/2009 tarihinden itibaren 2000 prim gün sayısının olduğu tespit edilmiştir. Sigortalının prim ödeme gün sayısı 6000 gün olup, aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınacak toplam prim ödeme gün sayısı:

-Toplam prim ödeme gün sayısına ilave edilecek gün: 2000/4=500 (Aynı zamanda 500 gün yaş haddinden indirilir.)

-Toplam prim ödeme gün sayısı: 6000+500=6500 olarak hesap edilir. Aynı kadın sigortalının kurum sağlık kurulu kararı ile ağır engelli ikinci çocuğunun 01/01/2011 tarihi itibariyle bakıma muhtaç olduğuna karar verilmiş olsun, ikinci çocuk için ayrıca prim ödeme gün sayısına ekleme yapılmaz ve yaş haddinden indirim yapılmaz.

Örnek 2: Kadın sigortalı ilk defa 01/15/1989 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlamıştır. Kurum sağlık kurulu kararı ile sigortalının ağır engelli çocuğunun 01/01/2003 tarihi itibariyle bakıma muhtaç olduğuna karar verilmiştir. Çocuk 01/10/2013 tarihinde ölmüştür. Sigortalı kadının 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 01/10/2008 tarihinden 01/10/2013 tarihine kadar toplam 1000 prim gün sayısı bulunmaktadır. Sigortalının prim ödeme gün sayısı eklenecek prim ödeme gün sayısı:

12- EŞİ VEFAT EDEN KADINLARA MAAŞ BAĞLANMA ŞARTLARI NELERDİR?

• Eşi vefat eden bir kadın ya da erkek dul aylığını başka bir evlilik yapana veya ölene kadar alabilir.
• Eşi vefat eden dul kişinin SGK kapsamında sigortalı olarak bir işe başlaması durumunda ise maaşın yarısı kesilebilir. Aynı zamanda kişinin SGK çerçevesinde kendi emekli maaşı olması halinde; dul aylığında belirli bir kesinti yapılır.
• Anne ya da babasını kaybeden çocukların yetim maaşı almasında cinsiyet oldukça etkilidir. Erkek çocuk 18 yaşına kadar kesintisiz olarak yetim maaşını alır. Ancak öğrenci olarak hayatını devam ettirmesi durumunda yetim maaşı alma yaşı 25'e çekilmiştir. Erkek çocuklarının malullük yaşaması halinde ise yetim maaşı alma yaşı şartı ortadan kaldırılır ve süresiz olarak verilmeye devam eder.
• Kız çocuklarının yetim aylığı almasında ise belirlenen bir yaş sınırlaması yoktur. Kız çocuklarının resmi nikah ile evlenmesi ya da sigortalı bir işte çalışması halinde yetim aylığında kesinti yapılır.
• Vefat eden sigortalının anne/babasının ölüm aylığı alabilmesi için; hiçbir sosyal güvence ve gelirinin bulunmaması, mal varlığının olmaması gerekir. Aynı zamanda aylığa hak kazanan anne ve babanın sigortalının vefat etmesinden önce bakmakla yükümlü olduğu kişiler arasında yer alması şarttır.
• Dul ve yetim aylığına dair ödeme vefat eden kişinin ölüm tarihini takip eden ilk ay başında yapılır. Başvuruda yaşanan gecikmeler sonrasında başvuru tarihini izleyen ay başında ödenir.