Maraş Katliamı nedir? Ne zaman oldu? Neden oldu? | 19 Aralık 1978 Maraş katliamı

19 - 26 Aralık 1978 tarihlerinde, Kahramanmaraş'ta yaşayan Alevi vatandaşlarımıza yönelik düzenlenen katliamda, 100'den fazla insanın hayatını kaybetti. Aradan geçen 42 yılın ardından katliamda hayatını kaybedenler internet kullanıcıları tarafından Maraş Katliamı nedir? Ne zaman oldu? Kim yaptı? Neden oldu? | 19 Aralık 1978 Maraş katliamı sorularının cevapları da sıklıkla aratılanlar listesinde ilk sırada yer aldı. İşre 19 Aralık 1978 Maraş Katliamı'nın tüm detayları...

MARAŞ KATLİAMI NEDİR? NE ZAMAN OLDU?

Maraş Katliamı, 19 Aralık ile 26 Aralık 1978’de Kahramanmaraş’ta meydana gelen Alevilere yönelik katliam oalrak adlandırılan Maraş Katliamı'nda resmi rakamlara göre yedi gün süren olaylar sırasında 120 insan öldürüldü.

Alevilere ait 200’ün üzerinde ev yakıldı, 100’e yakın işyeri tahrip edildi.

Yirmi üç yıl süren davalar sonunda 22 kişi idam, 7 kişi müebbet hapis, 321 kişi de 1–24 yıl arasında ceza almıştır.

Katliamda önemli rol oynayan 68 kişiye ise ulaşılamadı.

Maraş Katliamı, 12 Eylül Darbesi’ne sebep olan olaylardan biri olarak kabul edilmektedir. Millî İstihbarat Teşkilatı’na göre olayların başlamasında “Türk - Kürt Meselesi” de etken olmuştur.

MARAŞ KATLİAMINI KİM YAPTI? MARAŞ KATLİAMI NEDEN OLDU?

1977 seçimlerinde sol bir parti olan Cumhuriyet Halk Partisi'nin kazanmasıyla güçlenen ve örgütlenen solcular, bu bölgenin çoğunluğunu oluşturan "Milliyetçi Sağ kesim" tarafından hoş karşılanmadı.

Ecevit’in seçimleri kazanarak başbakan olması, kadrolarda değişikliklere gidilmesi sağladı. Maraş’ta kadrolara solcuların yerleştirilmesi, burada kökleşmiş sağcı kesimin zoruna gitti. Bu durum Muhafazakar sağ kesimin kabul edebileceği bir durum değildi. İçten içe kin besleyip, dolup taşmaya başlamalarıyla birlikte Alevi Sol kesime saldırmalar baş göstermişti. Bu saldırılar her geçen gün artıyordu.

Tüm bunların etkisiyşe, siyasal nedenlerle körüklenen Alevi-Sünni ayrılığının Kahramanmaraş’ta gerginliği tırmandığı bir dönemde, 19 Aralık’ta kentteki Çiçek Sineması’na, o dönemin ender milliyetçi filmlerinden biri olan, Cüneyt Arkın’ın başrol oynadığı Güneş Ne Zaman Doğacak isimli filmin gösteriminde, saat 21:00’de patlayıcı madde atılması, olayların başlangıcı olmuştur. Kalabalık sağcı bir grup ile Türkoğlu ilçesinden gelen bir grup ülkücü Kanımız Aksa da Zafer İslam'ın ve Müslüman Türkiye sloganlarıyla seyirci kitlesini coşturarak Cumhuriyet Halk Partisi il merkezine, PTT ve Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (TÖB-DER) binalarına saldırdı.Bombanın patlamasından hemen sonra, Ülkücü Gençlik Derneği Kahramanmaraş şube başkanı Mehmet Leblebici ve ikinci başkan Mustafa Kanlıdere’nin talimatları ile bombayı attığı iddia edilen Ökkeş Kenger, Ankara’ya Ülkücü Gençlik Derneğine telefon ederek yardım talebinde bulundu.

Ertesi gün Alevilerin yoğunlukla oturduğu Yörükselim Mahallesi’nde bir kıraathane bombalandı. Bombalama sonucu kahvehanede bulunan mahalle sakinleri yerlere yattı. Bomba şans eseri kahvehane penceresinin altındaki betona isabet ederek kahvehaneye girmedi. Olay sonucunda Gıjgın Dede adlı bir mahalleli vefat etti. 21 Aralık öğle saatleri Hacı Çolak ve Mustafa Yüzbaşıoğlu adlı iki sol görüşlü Alevi öğretmen silahlı saldırı sonucu yaşamlarını yitirdi. O zamanki Kahramanmaraş valisi Tahsin Soylu kentte askeri güç gönderilmesini istemiş, ancak talebi uygun görülmemiştir. 22 Aralık’ta öğretmenlerin cenazelerinin getirildiği camide bulunan sağcı bir grup, ölenlerin cenaze namazının kılınmasına karşı çıkarak engelledi ve kalabalığın dağılması ile cenazeler ortada kaldı. Güvenlik güçlerinin müdahalesi ile karşılaşmayan sağcı grup, kent çarşısına yürüyerek orada toplanmış olan Aleviler ve Sünnilerle çatışmaya girdi. Çatışmalarda üç insan öldürüldü.

24 Aralık’ta saldırıların polis kuvvetlerine yönelmesi üzerine, polis ile halk arasında çatışmayı önlemek amacı ile kentteki bütün polisler görev dışı bırakıldı. Sünni kesim bundan istifade ederek Aleviler üzerindeki baskılarını arttırdı. İnsanlar galeyana gelmiş, durum kontrolden çıkmış ve il genelinde kaos ortamı yaşanmıştır. Günlerce süren karşılıklı saldırıları önlemek amacı ile Kayseri ve Gaziantep’ten askeri birlikler gönderildi.

Maraş olayları patlak verdiğinde CHP iktidar, Bülent Ecevit ise başbakandı. Olaydan sonra CHP'nin içişleri bakanı İrfan Özaydınlı yaptığı açıklamada olayların sebebinin sol örgütler olduğunu söyleyerek partisinden büyük tepki almıştır. Sonrasında da içişleri bakanlığından istifa etmek zorunda bırakılmış, yerine Hasan Fehmi Güneş getirilmiştir. Bülent Ecevit, olayların kendisini uzun süredir direndiği sıkıyönetim talebine zorlamak için kontrgerillalar tarafından çıkarıldığını bildirdi.

Olaylar nedeniyle Diyarbakır, İzmir, Suriye-İran-Irak gibi sınır boylarını çevreleyen iller de dahil olmak üzere birçok ilde sıkıyönetim ilanı gündeme gelmiş ve 26 Aralık 1978 saat 7.00’den itibaren İstanbul, Ankara, Kahramanmaraş, Adana, Elâzığ, Bingöl, Erzurum, Erzincan, Gaziantep, Kars, Malatya, Sivas ve Şanlıurfa olmak üzere, toplam 13 ilde sıkıyönetim ilan edilmiştir. Daha sonra bu illerin sayısı arttırılmıştır.

Saldırılar sonucunda resmi verilere göre 150 kişi öldürüldü, 176 kişi yaralandı, Alevilere ait 200’ün üzerinde ev yakıldı. 100’e yakın işyeri tahrip edildi.Resmi olmayan beyanlara göre ise ölü sayısı 500’e yakındır. Şeyh Adil Mezarlığı’nda topluca defnedilen kurbanların defin yerinin tam olarak neresi olduğu ve defin tarihinde dini tören yapılıp yapılmadığı bilinmemektedir.

Basına ve kamuoyuna yansıyan iddialara göre, olayların ardından istifa eden dönemin İçişleri Bakanı İrfan Özaydınlı katliamın açığa çıkartılması için özel bir ekip görevlendirdi, hazırlanan ayrıntılı rapor İçişleri Bakanlığı'na sunuldu, ancak raporun içeriği gizli tutuldu.

Raporda katliamın planlayıcılarının "26 seyyar piyango bayisi görünümünde şehre geldikleri saptanmıştır" denildiği ve Bahçelievler Katliamı sanıklarından Ünal Osmanağaoğlu, Haluk Kırcı, Bünyamin Adanalı, Ahmet Ercüment Gedikli gibi isimlerin katliamın yaşandığı günlerde Kahramanmaraş'ta olduklarının kaydedildiği öne sürülen iddialar arasındadır.

19 ARALIK 1978 MARAŞ KATLİAMI DİZİ VE FİLMLER

Orhan Eskiköy ve Zeynel Doğan'ın yönettiği ve Maraş Katliamı'ndan etkilenen Kürt-Alevi bir ailenin hikâyesini ele alan Babamın Sesi, 2012'de Türkiye'de gösterime girdi.

TRT 1'de yayınlanan Yedi güzel adam dizisi bu olayları konu almaktadır.

atv'de yayınlanmış olan Hatırla Sevgili dizisinin bir bölümü bu olaya ayrılmış, dizinin bazı karakterleri de olayların ortasında kalmış şekilde tasvir edilmiştir.