Özellikle Batı dünyasında sıkça rastlanan 13. Cuma ifadesi, ayın 13'ünün Cuma gününe denk gelmesine deniyor. 13 rakamının uğursuz sayılmasının ardında dinsel, sayısal ve kültürel birçok gerekçe bulunuyor. Bir yılda en az bir, en fazlaysa üç kez yaşanan 13. Cuma dünyanın çeşitli yerlerinde uğursuzlukla itham ediliyor. Peki 2018 yılında 13. Cuma ne zaman? Ne anlama geliyor? Detayları sizin için derledik.
Dini açıdan İsa'nın son akşam yemeğine uzanan, numeroloji ile de bir takım açıklamalar getirilen 13. Cuma olgusu uğursuzluğun simgesi ve korku hikaye ve filmlerinin ilham kaynığı oldu yüzyıllar boyunca... Ayın 13'ünün Cuma gününe denk geldiği dönemlerde gündemi ele geçiren kavramın nedenleri kültürlere göre çeşitleniyor. 2018 yılının 13. Cuma'sı yarın. 13 Temmuz 2018 Cuma günü, dünya genelinde özellikle de sosyal medyada sözü sıkça edilecek konulardan biri ve bazı etkinliklerin de odağı olacak.
13 CUMA
13. Cuma'nın uğursuzluğuna olan inanış öylesine yaygın ki 13. Cuma fobisi (paraskevidekatriaphobia) denen bir korku çeşidi var.
13’ün uğursuzluğu hakkındaki inanışlar Hıristiyanlık öncesine dayansa da İsa'nın son yemeğinde masada 13 kişi olması 13 rakamının uğursuzluğuyla ilişkilendiriliyor.
Bir başka inanışa göre ise İskandinav mitolojisinde Valhalla’da verilen bir ziyafete davet edilmeyen iki buz devinin oğlu Loki istenmese de zorla gelmişti ve böylece masada 13 kişi olmuştu. Daha sonra da tanrılar tanrısı, rüzgar ve bilgelik tanrısı Odin ile ana tanrıça Frigg’in oğlu, en sevilen tanrı Balder katledilmişti.
Rivayete göre Valhalla’daki ziyafete 12 tanrı davet edilmişti ve kötü tanrı Loki partiye davetsiz misafir olarak giderek davetli sayısını 13’e yükseltmişti. Loki, Odin ve Frigg’in oğlu kış tanrısını Hod’u Balder’e saldırması için kışkırtmıştı. Hod, Loki’nin verdiği ökseotundan yapılma mızrağı kaptığı gibi emre itaat ederek Balder’e fırlatmıştı. Balder ise oracıkta ölmüştü. Bütün Valhalla yasa boğulmuştu. O günden sonra da ziyafetlere 13 kişinin gelmesi uğursuzluk olarak adledilmişti.
Fransızlar yemeğe 14. gelen misafirler için Quartorziennes kelimesini kullanırlar. Ve yine Fransızlar hiçbir eve 13 numarasını vermezler. Çoğu sokak 13 adını almaz, İtalyanlar da ikramiyelerde 13 numarasını kullanmazlar. Hatta E. Cobham Brewer’ın 1894 tarihli “Dictionary of Phrase and Fable” kitabında Türklerin 13 numarasını, kelime dağarcıklarından çıkaracak kadar sevmediği yazar.
Bunun yanı sıra birçok binanın 13. katı yoktur. Bir inanca göre de eğer adınızda 13 harf varsa şeytanın şansı size bulaşmıştır. Örneğin Karındeşen Jack, Charles Manson, Jeffrey Dahmer, Theodore Bundy ve Albert De Salvo. Ayrıca bir cadı meclisinde de 13 cadı bulunur.
SAYI BÜTÜNLÜĞÜNÜN BOZULMASI
Numeroloji’ye göre 12 sayısı bütünlüğü simgeliyor; bir yılda 12 ay olması, 12 burç olması, 12 saat sistemi, İsrail’in 12 kabilesi, İsa’nın 12 havarisi, Olimpus’un 12 tanrısı, vs... 13 ise düzensiz ve bu bütünlüğü bozan olarak görülüyor.
Cuma’nın uğursuzluğu ise 14. yüzyılda Geoffrey Chaucer tarafından yazılan Canterbury Hikâyeleri’ne dayanır. Hikayeleri, Londra dolaylarından Canterbury' deki katedralde bulunan Saint Thomas Becket Mabedi'ne doğru hac yolculuğuna çıkanlar, yol boyunca vakit geçirmek için birbirlerine anlatır.
Yine İskandinav mitolojisine dönmek gerekirse Cuma adını aşk ve doğurganlık tanrıçası Frigga’dan almıştır. İskandinav ve Germanik kabileleri Hıristiyanlığa geçtiğinde Frigga bir dağın tepesine gönderilmiş ve cadı olarak adledilmişti. Her Cuma kindar tanrıçanın 11 başka cadı ve şeytanla, bu da toplamda 13 kişi ediyor, toplanarak bir sonraki haftanın kaderini belirlediğine inanılır. İskandinavya’da Cuma günü cadıların gece yarısı buluştuğu gün olarak bilinir.
Cuma günü ayrıca İsa’nın çarmıha gerildiği ve Adem ile Havva’nın yasak meyveyi yediği gün olduğu için uğursuz sayılır. Katoliklerin dışında Budistler ve Brahminler de bu günü uğursuz sayar. İspanya’da da cumanın şans getirdiğine inanılmaz.
13.CUMA TEMALI FİLMLER
13. Cuma (film, 2009)
13. Cuma (film, 1980)
13. Cuma 2. Bölüm
13. Cuma 3. Bölüm
Freddy Jason'a Karşı
Jason: Cehenneme Git!
13. Cuma Jason Manhattanda
Jason X
13. Cuma Jason Yaşıyor
13. Cuma Son Bölüm
13. Cuma Yeni Bir Başlangıç
13. Cuma Yeni Kan
Şablon:13. Cuma
13.CUMA SERİSİ
5 Ekim 2004 tarihinde, Paramount 13. Cuma ile dört yeni yorum içeren ilk sekiz filmi bir seri olarak sundu.
13. Cuma, on iki slasher film, bir televizyon şovu, romanlar, çizgi romanlar ve bağlantılı eşyalardan oluşan korku temalı ABD medya ürünleri serisidir. Seri esas olarak, çocukken kamp personelinin ihmali sonucu Camp Crystal Lake'de boğulan kurgu karakter Jason Voorhees'i merkez alır. Uzun yıllar sonra, lanetlendiği söylenen gölde seri katliamlar olur. Jason, filmlerin tamamında katil ya da cinayetlerin sebebi olarak yer alır. İlk filmi Victor Miller yazdı, filmin yapımcılığını ve yönetmenliğini ise Sean S. Cunningham üstlendi. İkisi de serinin devam filmlerinde yazan ve yöneten olarak yer almadı.
İlk film, Yabancı (1978) filminin başarısının yarattığı fırsatı değerlendirmek amacıyla yapıldı. Bu filmin kendi başarısı da, Paramount Pictures'ın 13. Cuma serisinin tüm lisans haklarını satın almasına yol açtı. Filmlerin yapımcısı Frank Mancuso, Jr. ayrıca, Paramount'un 13. Cuma 6. Bölüm Jason Yaşıyor'ı gösterime sunmasının ardından Friday the 13th: The Series adlı televizyon şovunu geliştirdi. Televizyon şovu, karakterler ya da mekânlar açısından serinin diğer ürünleriyle bağlantılı değildir; ancak aynen film serisinin sembolize ettiği gibi, "kötü talih ve lanetler" fikrini temel alır.Serinin hakları Paramount'a ait olmasına karşın, dört film romana uyarlandı. Bunlardan Friday the 13th Part III, iki ayrı yazar tarafından uyarlandı. Haklar New Line Cinema'ya satıldıktan sonra Cunningham iki yeni filmin yapımcılığını üstlenmek ve Elm Sokağında Kâbus film serisinden Freddy Krueger'ın yer aldığı bir film için geri döndü. New Line, Jason'ın yer aldığı 13 novella ve çeşitli çizgi roman serileri yayımladı.
Filmler eleştirmenlerce pek beğenilmese de, yalnızca filmlerin başarısı değil, aynı zamanda geniş pazarlama alanı ve popüler kültürde seriye yapılan göndermeler nedeniyle 13. Cuma, ABD'de en başarılı medya serilerinden biri olarak kabul edilir. Serinin popülaritesi kendi 13. Cuma filmlerini, kopya Jason Voorhees kostümlerini yaratan ve vücutlarına 13. Cuma dövmeleri yaptıran bir hayran kitlesini beraberinde getirdi. Jason'ın hokey maskesi bile en tanınmış popüler kültür simgelerinden biri haline geldi.