ALES (Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı) sınavı ile ilgili bilgi almak isteyenler internette bu sınavla ilgili bilgileri araştırmaya başladılar. Peki ALES ne demek? ALES açılımı nedir? ALES'e kimler girebilir? Tüm cevaplar haberimizde...
ALES NEDİR, NE İŞE YARAR?
ALES (Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı), lisansüstü (yüksek lisans) eğitime başvuracak kişilerin ve akademik personel kadrolarına (araştırma görevlisi, öğretim görevlisi, okutman, uzman çevirici gibi) atanmak isteyen adayların girmesi gereken bir sınavdır. Doktora başvuruları için de ALES’e girilmesi gerekmektedir.
Mecburi hizmet yükümlülüğü için yurtdışındaki üniversitelere lisansüstü eğitime gönderilecek adayları seçerken de ALES puanı şartı aranır.
Yükseköğretim kurumlarında öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim öğretim planlamacısı kadrolarına atanabilmek için, alanındaki puan türünde yüz üzerinden yetmiş puan alan adaylar başarılı sayılırlar.
İyi bir ALES puanına sahip olmak yüksek lisans başvurularında adaylara büyük bir avantaj sağlar çünkü üniversitelerin tezli yüksek lisans başvurularında ALES sonucu en az %50’lik bir paya sahiptir. Lisansüstü eğitim programlarına seçme ve yerleştirme işlemleri için tüm üniversite kurumları ALES puanlarını kullanırlar ancak bazı üniversiteler lisansüstü eğitim programlarına seçecekleri öğrencileri yalnızca ALES puanına göre belirlerken, bazı üniversiteler ise diploma notlarının, mülakat sonuçlarının da dahil edildiği bir puanlama sistemi oluştururlar. ALES puanı ile doktora programları ya da sanatta yeterlik programlarına başvuracak adaylar için ise alt sınır 80 puandır.
Ülkemizde lisansüstü eğitime girişte, yükseköğretim kurumlarında öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim öğretim planlamacısı kadrolarına yapılacak atamalarda, yurt dışına lisansüstü eğitim için gönderilecek adayların seçiminde ilgili kurumların kullanacakları puanları veren ve tam adı Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş sınavı olan ALES, ilkbahar döneminde 1 ve sonbahar döneminde 2 olmak üzere yıl içerisinden toplamda 3 kez yapılır.
ALES'E KİMLER BAŞVURABİLİR?
ALES için ÖSYM tarafından yapılan açıklamada sınavın yükseköğretim kurumlarında öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim planlamacısı kadrolarında açıktan veya öğretim elamanı dışındaki kadrolardan atanabilmek için zorunlu olarak belirlenmiş bir sınav sistemidir. Yüksek lisans programına geçiş olarak değerlendirildiğinde sınava lisans programından mezun olmuş, lisans programından mezun olabilecek durumda bulunanlar ile yurt dışında lisans eğitimi görmüş ve denklik belgesi olanlar başvuru yapabilir.
ALES'İN ÖNEMİ NEDİR?
Eskiden tezsiz yüksek lisans programlarının başvurularında istenen ALES artık sadece tezli yüksek lisans için istenmektedir. Tezli yüksek lisans başvuruları için oldukça önemli bir kriterdir.
Üniversiteler tezli yüksek lisans başvurularında ALES sonucuna çok önem vermekteler. Eğer iyi bir ALES puanına sahipseniz yüksek lisans başvurunuzda size önemli bir avantaj sağlar. Üniversiteler yüksek lisans başvurusu yapan öğrencilere ALES sonuçları, diploma notları, mülakat sonuçları ve bazen bilim sınavı sonuçlarını da dahil ederek bir puanlama oluştururlar. Bu puanlamada en yüksek oran ALES sonucuna aittir. Genelde ALES sonucu %50’lik bir paya sahiptir. Bu oran bazen %50’den fazla olmakla birlikte Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği’ne göre daha az olamaz. YÖK Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği’nde şöyle der:
“ALES puanının %50’den az olmamak koşuluyla ne kadar ağırlıkla değerlendirmeye alınacağı, ilgili senato tarafından belirlenir.”
Yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanı ihtiyacının karşılanması amacıyla, lisansüstü öğrenimi görmek üzere yurt dışına gönderilecek adayların seçiminde de ALES sonuçları kullanılmaktadır. Bu yolla yurt dışında lisansüstü öğrenim görmek isteyen adayların bu sınava girmeleri zorunludur. Mecburi hizmet yükümlülüğü olmaksızın, kendi imkanlarıyla yurt dışında lisansüstü öğrenim göreceklerin bu sınava girmelerine gerek yoktur. Çünkü sonucu sadece Türkiye’de kabul edilen bir sınavdır.
Ayrıca bazı kamu kurum ve kuruluşları, yurtdışında lisansüstü öğrenim görecek öğrencilere burs verirken ALES sonuçlarından yararlanmaktadırlar. Yurt dışındaki öğretim kurumları lisansüstü öğrenim görmek üzere kendilerine başvuran adaylardan ülkemizde yapılmış bir sınavın sonuçlarını da istedikleri takdirde, adaylar bu sınavın sonuç belgelerini bu kurumlara verebileceklerdir.
ALES PUANI KAÇ YIL GEÇERLİ?
Başkan Vekili Prof. Dr. Rahmi Er imzalı resmi yazıda ''Danıştay 8. Dairesinin 22 Şubat 2018 tarihli ve 2017/7352 esas no'lu kararıyla ''Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav ile Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelik'in Geçici 6'ncı maddesinin yürütmesi durdurulmuştu.
Söz konusu karara karşı tarafımızca yapılan itiraz başvurusu sonucunda, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 28 Haziran 2018 tarihli ve 2018/392 itiraz no'lu kararı ile itirazımızın kabulüne karar verilerek Danıştay 8. Dairesinin 22 Şubat 2018 tarihli ve 2017/5372 esas no'lu yürütmesinin durdurulması kararı kaldırılmıştır.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararı gereği ''Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav ile Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelik'in Geçici 6'ncı maddesinin hükümleri uygulanmaya devam edecektir.
Böylelikle 27 Eylül 2017 tarihinden önce yapılan Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitim Sınavı (ALES) sonuçları da açıklandığı tarihten itibaren 5 yıl süre ile geçerli kabul edilecektir.'' denilmiştir.
ALES KONULARI NELERDİR?
Ales Matematik Konuları
1. Temel Kavramlar
2. Çözümleme
3. Bölme ve Bölünebilme
4. Asal Çarpanlar, Ebob-Ekok
5. Rasyonel Sayılar
6. Sıralama, Basit Eşitsizlikler, Mutlak Değer
7. Özdeşlikler ve Çarpanlara Ayırma
8. Üslü Sayılar
9. Köklü Sayılar
10. Denklemler
11. Oran-Orantı
12. Sayı ve Kesir Problemleri
13. Yaş Problemleri
14. İşçi ve Havuz Problemleri
15. Hareket Problemleri
16. Yüzde, Kar-Zarar ve Faiz Problemleri
17. Karışım Problemleri
18. Kümeler
19. İşlem
20. Saymanın Temel İlkesi ve Olasılık
Ales Geometri
1. Doğruda Açılar
2. Üçgende Açılar
3. Üçgende Uzunluk ve Alan
4. Üçgende Açıortay, Kenarortay ve Benzerlik
5. Dörtgenler
6. Çember ve Daire
7. Analitik Geometri
8. Katı Cisimler
Sayısal Mantık
1. Grafik Yorumlama ve Tablo Okuma
2. Şekil Yetenek ve Sayı Dizileri
3. Mantıksal Muhakeme Problemleri
Türkçe
1. Sözcükte Anlam
2. Cümlede Anlama
3. Anlatım Biçimleri
4. Paragraf
5. Anlatım Bozuklukları
Mantıksal Akıl Yürütme
1. Şifreleme, Şifre Çözümleme
2. Sözel Akıl Yürütme ve Sözel Zekaya Dayalı Problem Çözme
ALES'TE PUAN SINIRI VAR MI?
• Yükseköğretim kurumlarında öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim öğretim planlamacısı kadrolarına açıktan veya öğretim elemanı dışındaki kadrolardan naklen atanabilmek için ÖSYM tarafından yapılacak sınavda 100 üzerinden en az 70 puan almak gerektiği hükmü getirilmiştir.
• Yüksek lisans ve doktora için başarı puanı en az 55 olarak belirtilmekle birlikte üniversiteden üniversiteye göre bu puan değişmektedir.
ALES'TE KAÇ SORU VAR?
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavında (ALES) adaylara 50 sayısal 50 sözel olarak toplam 100 soru sorulmaktadır. Sınavda öğrencilerin tüm soruları 150 dakikada(2,5 saat) cevaplamaları gerekmektedir. Sınav sonuçları sonuçların açıklandığı tarihten itibaren 5 yıl süreyle geçerlidir.
ALES PUANLARI NASIL HESAPLANIR?
Çoktan seçmeli sorulardan oluşan testlerin uygulandığı bu sınavın cevap kâğıtları ÖSYM’de optik okuyucu ile okunacak ve bilgisayar ortamında değerlendirilecektir. Adayların her testteki sorulara verdikleri doğru ve yanlış cevaplar ayrı ayrı toplanacak, doğru cevap sayısından yanlış cevap sayısının
dörtte biri çıkarılarak ham puanlar elde edilecektir.
Her test için sınavı geçerli tüm adayların ham puanlarının ortalaması ve standart sapması ayrı ayrı hesaplanarak adayların ham puanları, ortalaması 50, standart sapması 10 olan standart puanlara dönüştürülecektir. Böylece her aday için Sayısal ve Sözel Standart Puanlar (SP) hesaplanacaktır. Bu standart puanlar kullanılarak her aday için sayısal ağırlıklı, sözel ağırlıklı ve eşit ağırlıklı olmak üzere 3 ağırlıklı puan (AP) hesaplanacaktır. Ağırlıklı puanların hesaplanmasında testlerin ağırlıkları aşağıdaki gibi olacaktır:
ALES PUANI NERELERDE KULLANILIR?
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES), 78 sayılı Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanları Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye, 5538 sayılı Kanunla eklenen Ek Madde 8 uyarınca,
yükseköğretim kurumlarında öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim öğretim planlamacısı kadrolarına yapılacak atamalarda,
ülkemizde lisansüstü eğitime girişte,yurt dışına lisansüstü eğitim için gönderilecek adayların seçiminde ilgili kurumların kullanacakları puanları sağlayan sınav sistemidir.
ALES Puan Türleri ve Test Ağırlıkları
– ALES Sayısal Puanı: 0,75 (Sayısal) – 0,25 (Sözel)
– ALES Sözel Puanı: 0,25 (Sayısal) – 0,75 (Sözel)
– ALES Eşit Ağırlık Puanı: 0,50 (Sayısal) – 0,50 (Sözel)