Anlam olarak çeşitli farklılıklar gösteren Amed kelimesinin günümüzde iki anlamı bulunuyor. Birçok vatandaş tarafından Diyarbakır'ın kürtçe dilindeki karşılığı olarak bilinen Amed, Farsça'da ise gelmek anlamında da kullanılıyor. İşte Amed ne demek, anlamı? Amed neresi? sorusuna ilişkin detaylı yanıtlar...
AMED NE DEMEK, ANLAMI?
Farsça'da geçmiş zaman fiili olan Amed kelimesi, gelmek, geliş, varis ve sütunlar anlamlarına gelmektedir. Öte yandan Amed ismi Diyarbakır'ın Kürtçe ismi anlamına da gelmektedir. Öte yandan Amed'in kürtçe olmadığı da iddia edilenler arasındadır. İddiaya göre, bizansın Diyarbakır şehrine verdiği isim olan amida'dan gelmektedir. Diyarbakır ise diyar-ı bekr'den türemiştir. Buraya yerleşen Arap kabilesi bekrler sebebiyle doğu halkları bu şehre Diyarbekir derler.
AMED NERESİ?
Diyarbakır'ın kürtçe ismi olarak da bilinen Amed Doğu Anadolu Bölgesinde yer almaktadır.
DİYARBAKIR TARİHÇESİ
Diyarbakır Kürtçe Amed, Zazaca Diyarbekır anlamlarıyla kullanılmaktadır. Türkiye'nin en kalabalık on ikinci şehri olan Diyarbakır, TÜİK ADNKS verilerine göre 2019 sonu itibarıyla 1.756.353 kişilik nüfusa sahiptir. Kentin yüzölçümü 15.272 km2'dir. Valiliğin denizden yüksekliği 674 m'dir. Diyarbakır, yaklaşık 9000 yıllık bir geçmişe sahiptir.
DİYARBAKIR'A NEDEN AMED DENİLMİŞTİR?
Diyarbakır, farklı dönemlerde farklı isimlerle anılmıştır. M.Ö 200'de Amidi Asur hükümdarı Adad-Nirari'ye ait bir kılıç kabzasında şehrin adı "Amid" ya da "Amidi" olarak geçiyoe. Roma ve Bizans kaynaklarında şehrin adı "Amid, O'mid, Emit, Amide" şeklinde adlandırılıyor. 11. yüzyılda yöreye gelen Türkmenler şehirdeki yapılarda kullanılan siyah renkli taşlardan dolayı şehre "Kara Amid" demişler. Müslüman Arapların egemenliği sırasında buraya yerleşen "Bekr" (بکر) kabilesinden dolayı "Diyâru Bekr" (ديار بكر) (Bekr kabilesinin yurdu) olarak kayıtlara geçmiş. "Diyaru Bekr" daha sonraları "Diyarbekir"; Osmanlı'nın son yıllarına kadar daha çok bir bölge adı olarak kullanılmış. Ancak merkez için kullanılan Amid isminin kullanımının özellikle Diyar-ı Bekr'in (Diyarbekir) 1867 yılında vilayet oluşu sonrası yavaş yavaş terk edildiği, bütün bölgeyi nitelemesinin yanında merkez sancak için de (Diyar-ı Bekr) Diyarbekir adının kullanıldığı görülmektedir.
Diyarbekir'in "Diyarbakır" oluşuna dair çalışmalar, Türk Dili dergisinin Haziran 1938 nüshasında özetlenmiştir. 17 Kasım 1937 tarihinde Atatürk'ün trenle Diyarbekir'den Elazığ'a geçtiği gece yapılan bir dil tartışmasının ardından, Türk Dil Kurumu'na gönderilen bir telgrafla başladı. Yapılan çalışmaları sonucu şehrin adı Diyarbakır olarak değiştirildi.