Amip nedir? Beyin yiyen amip nedir, nasıl ve nereden bulaşır? Belirtileri nelerdir? Türkiye'de var mı? Tedavisi var mı? soruları ABD'de yaşanan olayın ardından internet mecrasında çokça aratılan konulara arasında yerini aldı. Bizde beyin yiyen amip ile ilgili bilgileri haberimizde derledik.
AMİP NEDİR?
Yeryüzünde milyonlarca canlı türü bulunmaktadır. Bunlardan bazıları ise gözle görülemeyen tek hücreli canlılar. Mikroskobik boyuttaki canlıların bir kısmı tek hücreden oluşur. Amip, tek hücreden meydana gelen ve basit yapıda olan bir canlıdır. Mikroskoplar sayesinde, bu canlıya dair bilgiler elde edilmiştir. Bu canlının ortalama olarak çapı, milimetrenin onda biri kadardır. Bu çap da, iğne ucu büyüklüğüne denk gelmektedir. Canlının sahip olduğu tek hücre içerisinde, sitoplazma adı verilen hücre plazması bulunur. Bu plazma, peltemsi bir yapıya sahiptir. Yine bu plazma, tamamen saydam bir yapıya sahiptir. Amibin yaşamsal faaliyetleri ise, hücrenin tam ortasında yer alan çekirdek tarafından yönetilmektedir.
Tek hücreli canlı olan Amiplerin; kendine özgü olarak boşaltım ve solunum sistemi mevcuttur. Solunum için gerekli olan oksijeni sudan alır ve hücre zarından geçirerek sitoplazmaya ulaştırır. Boşaltım olarak da oluşan atıkları hücre zarı ile dışarı atmaktadır.
BEYİN YİYEN AMİP NEDİR? NASIL VE NEREDEN BULAŞIR?
Naegleria fowleri hastalığında tek hücreli amip, beyinde enfeksiyona yol açıyor ve vakalar genellikle ölümcül oluyor. Çoğunlukla göl ve nehir gibi tatlı sularda bulunan tek hücreli Naegleria fowleri, sadece burun yoluyla bulaşıyor ve insandan insana geçmiyor. Enfeksiyonlar ABD'nin güney eyaletlerinde görülüyor. Florida'da 1962'den beri sadece 37 vaka rapor edildi.
Ancak enfeksiyonun ölümcül olması nedeniyle DOH, Hillsborough bölgesinde yaşayanlar için uyarı yayımladı, çeşmeler, göl, nehir, yapay göl ve kanallar gibi su kaynaklarında dikkatli olunması çağrısı yaptı.
BEYİN YİYEN AMİPİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Koku alma kanalına giren amipler, burun içi mukozayı geçerek koku alma siniri (nervus olfactorius) yolu ile beyin-omurilik sıvısı (BOS) ve beyine yerleşirler. Ani ölümcül bir hastalık olan ve Primer Amibik Meningoensefalit (PAM) olarak adlandırılan menenjitlere sebep olurlar. Burun iltihabı, yüksek ateş, bulantı, baş ağrısı ve göz ağrıları belirtileri görülür. Kısa sürede şuur bulanıklığı ve koma ile ölüm meydana gelir.
TÜRKİYE'DE VAR MI?
Prof. Dr. Ceyhan, Türkiye'de 2017 yılında Eskişehir'de amip vakasının rapor edildiğini kaydederek, "Ayrıca özellikle veterinerlik fakültelerinin yaptığı çalışmalar var. Birçok ili kapsayan sularda bu etkenlerin araştırıldığı çalışmalarda da rapor edilmiş." açıklamalarında bulundu.
Ceyhan açıklamalarına şunları ekledi: "Yani Türkiye'de de var; ama çok sık görülen bir hastalık değil. Olduğu zaman genellikle beyin zarları ve beyin dokusunu tutan; ama erken tanı konulduğunda tedavi edilebilen bir hastalık. Sulardan bulaşıyor, henüz insandan insana bulaştığı belirtilmemiş" .
Beyinde enfeksiyona yol açan ve genellikle ölümcül olabilen, mikro ölçekli ve tek hücreli "beyin yiyen amip" burun yoluyla insan vücuduna giriyor. Çoğunlukla göl, nehir, kanal gibi tatlı sularda bulunan amip, insandan insana geçmiyor.
TEDAVİSİ NASIL?
ABD’de 60 yılda 145 vaka görüldü. Ancak bunlardan yalnızca 4’ü kurtulabildi. Beyinde iltihaba yol açan beyin yiyen amip için kesin bir tedavi yöntemi ya da ilaç bulunmuyor. Hastalıktan kurtulanlardan 2'sinin miltefosine adı verilen yeni bir ilaç sayesinde enfeksiyondan kurtulduğu biliniyor.