24 Haziran seçimlerinin ardından binlerce kişinin gözü bedelli askerlik için hükümete çevrilmişti. Hükümetten beklenen açıklama gün geldi. Bedelli askerlik için yaş sınırı 25 olurken bedelli için istenen ücret de 15 bin olarak açıklandı. Ancak önceki senelerden farklı olarak bu kez bedelli yapacak kişilere 28 gün askerlik yapma koşulu getirildi.
ÇALIŞANLAR NASIL BEDELLİ ASKERLİĞE GİDECEK?
Peki bedelli askerliğe gidecek çalışanlar ne yapacak? Bedelli askerlik çalışma hayatında nasıl değişiklikler getirecek? Bedelli askerlikten yararlanmak isteyenler çalıştıkları işyerlerinden kıdem tazminatını alabilecek mi? Bedelli askerlik iş değiştirmek için fırsat yaratacak mı? Bedelli askerlik izin süresinden düşülecek mi? Ücretli izinle bedelli askerlik yapılabilir mi? İşveren izin vermese bile çalışanlar iş akitleri fesholmadan askere gidebilecek mi? 25 günlük askerlikte borçlanma hakkı var mı? Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç, Habertürk TV ekranlarında bedelli askerliğin çalışma hayatına etkilerini değerlendiriyor. İşte bedelli askerlikle ilgili tüm bu merak edilen soruların yanıtı…
KIDEM TAZMİNATI ALINABİLECEK
"2011 ve 2014 yılındaki uygulamalardan farklı olarak yeni bedelli askerlik uygulamasında 25 gün temel askerlik eğitimi şartı getirilmesi, iş değiştirmek isteyenler için fırsat yarattı. Beş on yıldır çalıştığı iş yerindeki kıdem tazminatını yakmamak için yeni iş fırsatlarını değerlendiremeyenler, bedelli askerlikten yararlanarak kıdem tazminatını alıp iş değiştirebilecek.
İŞVEREN İSTERSE ÜCRETLİ İZİN VERİLEBİLİR
Bedelli kapsamında askere gidecek çalışanların önünde çeşitli seçenekler bulunuyor. İşverenler isterlerse ücretli izin vererek işçilerinin askerlik görevini yapmalarını sağlayabilecek. İşçilerin yıllık izin süreleri, 14 gün ile 26 gün arasında değişiyor. Beş yıllık çalışanlar 14 gün, 5-15 yıl arasında çalışanlar 20 gün, 15 yıldan fazla çalışanların 21 gün yıllık izin hakları bulunuyor. İşverenler, önceki yıllardan kalan kullanılmamış izin günlerini veya gelecek yıla ait izin sürelerini birleştirerek işçilerinin ücretli izinli olarak 25 gün askerlik yapmalarını sağlayabilir.
İŞ AKTİ FESHETMEDEN ASKERE GİDİLEBİLİR
İşveren ücretli izin vermese bile işçiler iş akitlerini feshetmeden askere gidebilirler. Askerlik süresi içinde iş sözleşmeleri askıya alınır. İşçiler, 25 gün ücret alamazlar. Askerlik bitiminde de aynı işlerine dönerler.
İşçiler askere giderken iş akitlerini kendileri feshederse kıdem tazminatı alabilirler. Yasaya göre, haklı bir nedene dayanmadıkça kendi isteğiyle işten ayrılanlara kıdem tazminatı ödenmiyor. Ancak, kadınların evlilik, erkeklerin askerlik dolayısıyla ayrılmaları halinde kıdem tazminatı alma hakkı bulunuyor. 2011 ve 2014’teki bedelli askerlik uygulamalarında fiilen silah altına alınması söz konusu olmadığından kıdem tazminatı alınamıyordu. Ancak son düzenlemede 25 gün temel askerlik eğitimi zorunlu tutulduğu için, işçi statüsünde çalışanlar kıdem tazminatı alarak işten ayrılabilecekler. Bu sayede, iş değiştirmek isteyenler, kıdem tazminatını yakmadan daha iyi koşullara sahip yeni bir işe girebilecekler.
KIDEM TAZMİNATI ALMAK İÇİN HANGİ ŞARTLAR GEREKLİ?
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aynı işverenin bir veya değişik iş yerlerinde en az bir yıl çalışma koşulu aranıyor. Her yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödeniyor. 2018 temmuz-aralık döneminde bir yıl için ödenecek kıdem tazminatı tutarı 5 bin 434.42 TL’yi aşamayacak.
AYNI İŞ YERİNE DÖNEBİLİRLER
Askerlik nedeniyle kıdem tazminatını alarak işten ayrılanlar, askerlik bitiminde iki ay içinde aynı iş yerine dönebilirler. İşveren bu işçileri, eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe “başka isteklilere tercih ederek”, o andaki şartlarla işe almak zorunda. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.
SOSYAL GÜVENLİK PRİMLERİ YATIRILMIYOR
Bedelli uygulamasıyla 25 gün askerlik yaparken işten ayrılan veya iş sözleşmesi askıya alınanların sosyal güvenlik primleri yatırılmaz. İşçiler ihtiyaç duyarlarsa ileride bu süreyi borçlanabilirler. Özellikle genç işçilerin emeklilik tarihi yaklaşmadan borçlanmalarına gerek yok.