Bembeyaz görüntüleriyle insanda pamuk izlenimi yaratan bulutların aslında her birini kendine göre bir türü ve özelliği vardır. Peki, Bulut çeşitleri ve anlamları nelerdir? Bulut şekilleri ne anlama gelmektedir?
Serbest atmosferde, buz kristalleri, ve su damlacıkları gibi gözle görülür patiküllerin bir araya gelmesiyle oluşan bulut, hava parselinin atmosferin içinde yükselmesi ile içinde bulunan su buharının yoğunlaşması sonucunda oluşur. Sisin buharlaşması şeklinde oluşması da söz konusudur. Bulut Çeşitleri ve Yükseklikleri başlıklı yazımızda konuyu detaylandırıyoruz.
Yoğunlaşma çekirdekleri adı verilen toz ve duman parçacıkları yardımıyla su buharı yoğunlaşabilir. Bulutun oluşumunda öncelikle, ister konvektif faaliyetle olsun, isterse bir dağ yamacının zorlamasıyla olsun veya isterse yerin ısınmasıyla yere yakın yerlerdeki hava parselinin ısınarak yükselmesi sonucunda olsun yükselme, soğuma ve yoğunlaşma gerekli olan üç temel özelliktir.
Bulut çeşitleri ve anlamları
Çeşitler
- Cirrus: Bir bukle saç, bir at yelesi, bir kuş tüyü.
- Stratus: Yayılmak, uzamak, yassılaşmak, düzleşmek.
- Cumulus: Yığılma, birikme, yığın, küme.
- Alto: Yüksek, yüksek hava.
- Nimbus: Yağmur bulutu.
Cinsler
- Fibratus: Lif, tel, iplik, ince tel, elyaf.
- Uncinus: Çengel, kanca.
- Spissatus: Kalınlaşmak, yoğunlaşmak.
- Castellanus: Kale burcu, sur.
- Floccus: Yün öbeği, tüylenmiş kumaş.
- Stratiformis: Yayılmış, uzamış, yassılaşmış, düzleşmiş görünümde,biçimde.
- Nebulosus: Sisle dumanla kaplı, belirsiz, açık ve net olmayan.
- Lenticularis: Küçük mercek, mercimek.
- Fractus: Kırık, çatlak, parçalı, kopuk,yarık.
- Humilis: Yere yakın, alçak, küçük boyutlu.
- Mediocris: Orta, orta seviyede.
- Congestus: Yığınların, kümelerin büyümesi, birikerek çoğalması.
- Calvus: Kel, soyulmuş, çıplak.
- Capillatus: Saçı olan (kel değil).
Türler
- İntortus: Bükmek, kıvrılmak, döndürmek, dolaştırmak, karıştırmak.
- Vertebratus: Omurgası olan, omurga şeklinde.
- Undulatus: Dalgalı.
- Radiatus: Işık saçan, parlak.
- Lacunosus: Delikleri, yarıkları olan (bal peteği görünümlü).
- Duplicatus: Çift, tekrarlı, ikili.
- Translucidus: Saydam, geçirgen.
- Perlucidus: İçinden ışığın geçmesine izin veren (parlak).
- Opacus: Gölgeli, kalın, gür çalılıklar gibi.
Ek Özellikler
- İncus: Örs.
- Mamma: Meme, hayvan memesi.
- Virga: Çubuk, değnek, sopa, dal.
- Praecipitatio: Yağışlı, yağış düşen.
- Arcus: Yay, kavis, kemer.
- Tuba: Boru, tüp.
- Pileus: Kasket, başlık, kep.
- Velum: Geminin denize açılması, çadırın rüzgardan sallanması.
- Pannus: Kumaş parçası, parça, bez paçavrası,yırtık pırtık.
Yüksek Bulutlar
- Kutup Bölgelerinde 3.000-8.000 Metre
- Orta Enlemlerde 5.000-13.000 Metre
- Tropik Bölgelerinde 8.000-18.000 Metre
Cirrus
Beyaz renkli, çok ince iplik halinde yada dar şeritler şeklinde bağımsız bulutlardır. Görünüşleri lif veya ipek parlaklığındadır. Bu bulutlar genellikle Cirrocumulus ve Altocumulus bulutları ile Cumulonimbus bulutlarının hemen üst kısımlarından meydana gelir. Cirrus bulutları, son derece ufak buz kristallerinden meydana gelmiştir.
Cirrocumulus
Kum taneleri gibi yada küçük dalgacıklar halinde, oldukça küçük kümelerden meydana gelmiş ince, beyaz ve gölgesiz bulut örtüsüdür. Bulutlar toplu halde oldukları gibi, ayrık kğmeler halinde de görülebilirler.
Cirrocumulusler, Cirrus veya Cirrostratus bulutlarının form değiştirmesinden yada parçalar halindeki Altocumuluslerin küçülmesi ile meydana gelirler. Bu bulutlar tamamen buz kristallerinden oluştuğu gibi, bazen aşırı soğumuş su damlacıkları da görülebilir.
Cirrostratus
Cirrostratuslar gökyüzünü tamamen yada kısmen kaplar. Genellikle hale olayını meydana getirirler. Bunlar şeffaf, saça benzer, beyazımsı lifler halinde düzgün görünen bulutlardır. Cirrostratuslar bulutlarıda küçük buz kristallerinden oluşurlar. Bu bulutlar fazla kalın olmadıkları için şeffaf görünürler. Güneş ve ay ışığını geçirirler.
Orta Bulutlar
- Kutup Bölgelerinde 2.000-4.000 Metre
- Orta Bölgelerde 2.000-7.000 Metre
- Ekvator Bölgelerinde 2.000-8.000 Metre
Altocumulus
Altocumulus bulutları, genellikle gölgeli, beyaz bir renge sahiptirler. Bu bulutlar kısmen lif halinde yayılmış olarak yada birbirinden ayrı durumda olan ince tabakalar, yuvarlak kütlelerden ve tomurcuklardan meydana gelir. Düzgün şekildeki parçacıkların gökyüzünün sadece yarısını kaplayacak şekilde genişliğe sahip olduğu görülür
Altostratus
Gökyüzünün büyük bir kısmını yada tamamını kapatan, çizgili, lif veya düzgün görünüşteki grimsi veya mavimsi renkteki bulut tabakasıdır. Bazı kısımları çok ince olduğundan dolayı, güneş sanki buzlu cam arkasındaymış gibi bir görünüm alır. Bu bulut hale olayını oluşturmaz.
Nimbostratus
Genellikle koyu gri renkteki bulut tabakasıdır. Bunlar çoğu zaman yere kadar ulaşır ve yağmur ve karın düşürenbulutlardır. Çok kalın oldukları için, güneş ve ayın görülmesi mümkün olmaz. Nimbostratus bulutlarının altında, parçalar halinde alçak bulutlar meydana geldiğide sıkça görülür.
Bu bulutlar yatay ve dikey olarak oldukça geniş alanları kaplarlar. Su damlaları, yağmur damlaları, kuşbaşı kar taneleri, kar kristalleri, ve bunların karışımından meydana gelirler. Nimbostratusler dikey gelişmeli bulutlar sınıfına girerler. Bundan dolayı en alçak bulut seviyesinden, yüksek bulut seviyesine doğru çok kalın bir tabakayı tamamen kaplarlar.
Alçak Bulutlar
Bu tür bulutlar yeryüzü ile gök arasında en fazla 2,000 m yükseklikte oluşurlar.
Stratus
Genellikle gri renkte olup, düzgün bir görünüme sahip bulutlardır. Stratus’lerden çisenti, buz prizmaları ve kar grenleri yağışı meydana gelir. Güneş bu bulutların ardından görüldüğü zaman, bulutun sınırları kolayca tespit edilebilir. Çok düşük sıcaklıklar olması dışında Stratus, hale olayını meydana getirmez. Bu bulutlar bazı zamanlar düzensiz sıralar halinde de meydana gelebilir. Stratus’lerin karakteristik yağışı çisenti olup, rüzgarın sakin veya hafif olduğu dönemlerde görüşü kısıtlayacak şekilde yere yakın seviyelerde görülebilmektedirler.
Stratocumulus
Stratocumulus’ler gri veya beyazımtrak renkte, veya her iki renge birden sahip olan bulutlardır. Bu bulutlar toplu halde yada ayrı ayrı olabilen mozaik şeklinde yuvarlak kütleler ve tomarlardan meydana gelirler. Stratocumulusü meydana getiren elemanlar, genellikle sıralar halinde olup, tepeleri ide düz şekildedir.
Cumulus
Üst kısımları karnabahar gibi görünen; küme, kubbe veya kuleler halinde dikine olarak gelişen, genel olarak yoğun sıklıkta bulunan bağımsız bulutlardır. Cumulus’lerin güneşle aydınlanan kısımları genellikle parlak beyaz bir görünüme sahiptir. Bu bulutların tepe ve yan kısımları tomurcuğu andıran kümeler halinde olur. Tabanları daha koyu ve hemen hemen düzdür. Cumulusler bezen düzensiz şekillerde de bulunabilirler.
Cumulus bulutları genellikle su damlalarından meydana gelmiştir. Bulut içindeki ısının sıfırın altına düştüğü yerlerde, aşırı soğumuş su damlaları olduğu gibi buz kristalleri de bulunur. Dikine gelişen Cumulus bulutlarında yağmur ve sağanak şeklinde yağışlar meydana gelir.
Cumulonimbus
Dağ ve kuleler biçiminde, Kalın ve dikine uzanışa sahip, yoğun ve koyu bir buluttur. Üst kısımları genellikle düz, lifli veya çizgili bir görünüşe sahip olur. Cumulonimbus bulutlarının üst bölümleri örs veya sorguç şeklinde yayılır. Bu bulutların altında düzensiz şekilde alçak bulutlar oluşabilir. Bunlar Cumulonimbus’lerle bir arada yada ayrı olarak bulunabilir.
Gökyüzünün büyük bir bölümünü kapladıkları zaman tabanları Nimbostratus bulutunu andırır. Bu durumda bulutun yapmış olduğu yağış şekline bakılmalıdır. Sağanak yağışlarla birlikte şimşek, gök gürültüsü veya dolu düşüyor ise bu bulut; Cumulonimbus bulutudur.
Bu bulutlar tek bulut halinde oldukları gibi, birçok Cumulonimbus bulutunun meydana getirmiş olduğu büyük bir bulut silsilesi halinde de olabilirler. Böyle bir Cumulonimbus grubu içindeki her Cumulonimbus bulutuna Oraj meydana getirmesi sebebiyle Oraj Hücresi adı verilir.