Korkunç bir manipülasyon yöntemi olan gaslighting, Türkçe'ye tam olarak çevrilemese de, çeşitli oyunlar ve planlarla karşıdaki kişinin kendisine olan inancını yitirmesini, kendisinden şüphe etmesini sağlama anlamlarına gelmektedir.
Çoğunlukla sosyopat ve narsist kişilik bozukluğu olan kişiler tarafından uygulanan bu manipülasyon yöntemi, inanılan ve sevilen insanlar tarafından yapılıyor olduğu için ya da onlara inanma eğiliminde olunduğu için çoğunlukla kurbanlar tarafından fark edilemiyor.
Bu yöntemi uygulayan insanların amaçları da oldukça korkunç. Amaç karşıdaki kişiyi kendisine bağımlı hale getirmek. Çünkü her yaptığı ve söylediği yalanlanan insan kendisine inancı kaybedecek ve artık ne yaptığını bilemez hale gelecek. Böylece etrafında güvendiği birine ihtiyaç duyacak. Bu kişi ise, kendisini kurban olarak seçen kişi olacak. Tüm kontrolü kendisini manipüle eden kişiye verecek ve o ne derse onu yapmaya başlayacak.
Gaslighting uygulayan kişiler, genelde üç temel yöntemi uyguluyor
1. yöntem, bir şeyleri sözlü bir şekilde ifade ettikten sonra her seferinde değiştirerek farklı bir şekilde anlatmak. Bu yöntemle kurbanın zihni ve algıları karmaşık bir hale gelecek.
2. yöntem, kurbanın etrafında olan eşyaların yerlerini sürekli olarak değiştirmek ve bir süre sonra ait olduğu yerlere tekrar koymak. Kurban tarafından bir sorun olduğu tepkisiyle karşılaşınca da "Saçmalık, o zaten hep oradaydı" şeklinde konuşarak karşıdaki kişinin algılarının karmaşıklaşmasına neden olacak.
3. yöntem ise, bir konusu detaylarını atlayarak anlatmak, sonra en ince ayrıntısına kadar anlatarak daha önce de bu şekilde anlatmış gibi davranmak. Bunu yaparak da, kurbanın hafızasından şüphe etmesine neden olmuş olacak.
Gaslighting'in diğer pek çok yönteminden birkaçına örnek olarak şunlar da verilebilir:
Karşıdaki kişiyle önce tartışmacı, öfkeli ve sert bir şekilde konuşup daha sonra bunu yaptığını inkar ederek en sakin haliyle konuşmak. Bu yöntem de karşıdaki kişinin her şeyi yanlış anlamaya meyilli olduğunu düşündürerek kendisini suçlamasını sağlayacak.
Bir başka yöntem de, kişinin aldatıldığını hissettirmek. Örneğin karşıdaki insan erkekse bir erkekten, kadınsa bir kadından sürekli bahsederek aldatıldığını düşündürür, böyle bir tepkiyle karşılaştığında da tamamıyla reddederek o insanı güvensiz olduğuna dair suçlar. Bu yöntemi kullanan insanlar genellikle gerçekten aldatan insanlar olur ve karşısındaki insanın böyle bir düşünceye kapılsa bile haksız olduğunu düşündürür.
Bir örnek daha vermek gerekirse o da belki de çoğu kişinin "Ben aynısını yaşadım" diyeceği bir örnek olan alıngan olmakla suçlanma yöntemidir. Gaslighting uygulayan kişi, kurban olarak seçtiği kişiyle sürekli dalga geçtiği halde o alındığında alıngan olmakla suçlar. Sürekli tekrarlanan bu hareket karşıdaki insanda "Alınmam çok saçma, sadece bir şaka" diye düşünmesine neden olur.
Daha onlarca örnek verilebilecek bu hastalıklı gaslighting, okudukça "Benim de başıma gelmiş" dedirtecek cinsten yöntemlerle dolu.
Peki sürekli bu yöntemlere maruz kalan kişiler nasıl davranır?
Devamlı olarak özür diler
Gaslightinge defalarca maruz kalan kişi, haklı da olsa haksız da olsa sürekli bir özür dileme halinde olur. Kendisini küçük duruma düşürecek konularda bile bu eylemi yapmaktan vazgeçmez.
Karar alamaz
Her düşündüğünün ve her yaptığının artık yanlış olduğuna inanan kurban, bir karar vermesi gerektiğinde bunu tek başına yapamaz. Manipülasyonu altına girdiği kişiye danışmak onun için en cazip fikir olacaktır.
İçe kapanık olur
Kendisine olan inancını yitiren, ruh hali dengesizleşen ve kendisine artık saygı göstermeyen kurban, kimseyle bir araya gelmek istemeyecektir. Yaptıklarının ve düşündüklerinin yanlışlığından utanarak yalnız kalmak isteyecektir.