Kadınların hem çocuklarını sağlıklı bir şekilde büyütebilmeleri hem de çalışma hayatından kopmamaları için 2016 yılında getirilen yarım gün çalışma hakkı yeterince bilinmiyor. İşçilerin bu hakkı nasıl kullanabilecekleri, 8 Kasım 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle düzenlendi. Buna göre; kadın işçi öncelikle doğum öncesinde ve sonrasında 8’er haftalık (112 gün) analık izni kullanıyor.
6 aya kadar part-time
Buna ek olarak, SSK’lı çalışırken doğum yapan kadınlar, analık izni sonrasında birinci doğumda 2 ay (15+15 gün), ikinci doğumda 4 ay, sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle yarım gün (part-time) çalışıp tam maaş alabiliyor. Engelli çocuğu olanlarda ise bu süre 12 ay olarak uygulanıyor. Çoğul gebelikte 30’ar gün ekleniyor. Kadın isterse haftalık çalışma süresi olan 45 saati ikiye bölebiliyor.
Asgari ücretliye fazla
Bunu her gün kullanabileceği gibi haftanın belli günleri de çalışabiliyor. Bu kapsamda yarım gün çalışan annenin maaşının yarısını patron, 1270 lirasını devlet, İşkur aracılığıyla ödüyor. Annenin asgari ücretle çalıştığını varsayarak, 2020 liranın 1010 lirasını işveren, 1270 lirasını devlet ödüyor. Yani asgari ücretli anne 2280 lirayla asgari ücretten fazla kazanıyor.
Evlat edinenler de...
Yasaya göre, yarım çalışma uygulamasından, doğum yapan kadın ile 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek yararlanabilir. Bunun için öncelikle işyerine dilekçeyle başvuru yapılmalı. İşverenin, işçinin yarım çalışma talebini engelleme yetkisi yok. İşveren, yarım çalışma yapacağı gün ve saat aralıklarını belirleyip işçiyi uygulama kapsamında çalıştırıyor.
Başvuru İşkur'a
Bu haktan yararlanmak için analık izninin yani 112 günlük sürenin bittiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde en yakın İşkur şubesine ‘doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi’ ile başvuruda bulunmak gerekiyor.
Şartları neler?
Doğumdan öncesi 3 yıl içinde çalışılmış ve SGK’ya en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi yatırılmış olmalı.
Çocuk sağ olarak doğmalı ve yarım çalışma ödeneği alındığı sırada da hayatta olmalı.
Sağlıkta patrona bağlı
Yarı zamanlı çalışma hakkının işverenin takdirine bırakıldığı sektörler de bulunuyor. Özel sağlık kuruluşlarında mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler ile postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde ve mevsimlik işlerde çalışanlar bu gruba giriyor.
2280 LİRA
2020 lira asgari ücret alırken, doğum yapıp yarım gün çalışmayı tercih eden annenin eline ayda 2280 lira geçecek.
Memurlar için çalışma var
SSK’lı işçiler için tanınan çocuk okula başlayana dek yarı zamanlı çalışma hakkı memurlar için henüz başlamadı. Ancak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 3 yıldır bekleyen memur anneye yarızamanlı çalışma hakkına ilişkin talimat verdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Gerekirse kapsamını daraltın. Bu hakkı öncelikli kadınlara verelim. Ama bir an önce hayata geçirelim” dediği öğrenildi.
Okula başlayana kadar
SSK’lı çalışanlar, çocuk okula başlayıncaya kadar ‘kısmi süreli çalışma’ talebinde de bulunabilir. Kısmi süreli çalışma, analık izninin, yarım gün ücretsiz iznin veya tam gün ücretsiz iznin bitiminden itibaren kullanılabilir. Kısmi süreli çalışmak için işçinin ‘bir ay önceden’ işverene yazılı talepte bulunması gerekir. Talep yazısında kısmi süreli çalışmaya hangi tarihte başlanacağı, hangi günlerde veya hangi saatler arasında çalışılacağı belirtilmeli. İşçi, yazıya, eşinin çalıştığına dair belgeyi de eklemeli.
Ebeveynden birinin çalışmaması halinde çalışan eş kısmi süreli çalışma hakkından yararlanamaz. Ancak, çalışmayan eşin sürekli bakım ve tedavi gerektiren hastalığı bulunması halinde çalışan eş kısmi çalışma hakkını kullanabilir. İşveren, işçinin kısmi süreli çalışma talebini bir ay içinde karşılamak zorunda. İşveren bir ay içinde yazılı olarak talebi karşıladığını bildirmezse, işçi, dilekçede belirttiği tarihten itibaren kısmi zamanlı çalışmaya başlayabilir. Bu durumda işveren işçiyi işten atarsa, ihbar ve kıdem tazminatını ödemek zorunda kalır.