Farklı nedenlerden dolayı aldığı krediyi veya kredi kartı taksitlerini ödeyemeyen birçok kişi var. Bunlardan bazıları çalışan bazıları ise emekli veya esnaf. 90 gün içinde ödenmeyen borçlar için bankalar, yasal takip başlatıyor. Bu sürede ödenen borçlardan sadece gecikme faizi alınıyor. 90 günü geçen alacaklar için banka, son kez çağrı yapıyor ve 7 gün ek süre tanıyor.
Kayıtlara bakılıyor
Bu dönemde de kapanmayan borç için avukat devreye girer. Dosya avukata gidince isim kara listeye yazılıyor. Ardından icra takibine varan işlemler yapılıyor.
Burada ilk etapta vatandaşın maaşının haczi gündeme geliyor. Kesinleşen icra takibinden sonra maaş haczinin yapılabilmesi için alacaklı veya alacaklı vekili tarafından ilgili icra müdürlüğünden borçlu kişinin SGK kaydı sorgulatılıyor.
İşyerleri mecbur
SGK kaydından borçlunun çalışıp çalışmadığı ve çalışıyorsa nerede çalıştığı ve iş yeri adresi öğreniliyor. Daha sonra çalışan kişinin iş yerine yine icra müdürlüğü tarafından maaş haczi müzekkeresi gönderilerek borçlu kişinin maaşından kesinti yapılıp işverence icra dairesine ödemesi isteniyor. İşverenin bu müzekkereye uyması zorunluluk. Aksi durumda suç unsuru oluşuyor. Evet çalışanın maaşı haczedilebiliyor. Ancak bunun bir sınırı var.
Yüzde 25 sınırı var
İş Kanunu’na göre; nafaka borcu hariç çalışanların aylık ücretinin yüzde 25’inden (dört biri) fazlası haczedilemiyor. Örneğin; 4 bin lira alanın maaşının 1.000 lirasına haciz konulabilir. Bu oran ancak borçlunun muvafakati ile yani onayıyla artırılabilir.
Borçlar Kanunu’nda da bu konuda ‘rıza olmadıkça işçinin borcunun, ücret alacağından düşülemeyeceği’ yer alıyor. Yine ‘memur emeklileri dışındaki’ SSK ve Bağkur emeklilerin maaşına, borcu nedeniyle haciz konulabilmesi için borçlu emeklinin izninin, rızasının (muvafakatinin) olması gerekiyor. Alacağın takibini yapan icra daireleri, emeklinin maaşına haciz konulması için yazılı rızası yoksa haciz taleplerini reddediyor.
E-haciz uygulaması
Emlak Vergisi, Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) veya trafik cezası gibi kamu alacakları için e-haciz işlemi uygulanabiliyor. Burada bazen 500 liralık borç için 15 bin liralık hesap bloke edilebiliyor. Uzmanlar bu konuda, ‘blokenin borç kadar olması gerektiği’ konusunda görüş bildiriyor.
Örnek karar
Borcundan dolayı maaşının icra yoluyla 4’te 1’i kesilen 38 yaşındaki işçi E.B, kredi kartı borcunu ödeyemeyince banka, işçinin kalan maaşının 4’te 1’ine daha bloke koydu. Yani yarısı bloke edildi.
E.B, durumu tüketici hakem heyetine taşıdı. Heyet, ikinci kez blokenin kaldırılmasına karar verdi. Olay tüketici mahkemesine gitti ve mahkeme, 7 ay sonra hakem heyetinin kararını doğru buldu.