Türk edebiyatının ölümsüz isimlerinden olan Cengiz Aytmatov, bilgi birikimi ve eserleriyle Türk kültürüne de önemli katkılar sunmuş bir sanatçı. Ölümünün 13. yıl dönümünde anılan Cengiz Aytmatov kimdir, nerede doğdu? Cengiz Aytmatov Türk mü? İşte yanıtlar...
CENGİZ AYTMATOV KİMDİR, NEREDE DOĞDU?
Türk kültürünün dünyaya tanıtılmasına önemli katkılar sunan Cengiz Aytmatov, Selvi Boylum Al Yazmalım, Beyaz Gemi, Toprak Ana gibi ölümsüz eserlerin sahibidir. Türk edebiyatın ölümsüz isimlerinden olan Cengiz Aytmatov, 12 Aralık 1928 tarihinde Kuzeybatı Kırgızistan'daki Talas eyaletinin Şeker köyünde doğan Sovyet Kırgız edebiyatçı, gazeteci, çevirmen, diplomat ve siyasetçidir.
CENGİZ AYTMATOV TÜRK MÜ?
Türk dünyasının önemli yazarlarından olan Cengiz Aytmatov Kırgız asıllıdır.
Türk kültür zenginliğinin dünyaya tanıtılmasına katkılar sunan Aytmatov'un Babası Torekul Aytmatov, Sovyet Kırgızistan'ında seçkin devlet adamı idi, ancak 1937'de tutuklandı ve 1938'de kurşuna dizildi. Tatar kızı olan annesi Nagima Hamziyevna Abdulvaliyeva tiyatro aktrisiydi. Adı, Cengizhan'dan esinlenerek konulmuştur.
Gençliği sıkıntılı bir döneme denk gelmişti. O dönemde zaten yeni yerleşmeye başlayan siyasi sistemle, bir de savaşla mücadele etmek zorundaydı. Çok genç yaşta çalışmaya başladı; çünkü II. Dünya Savaşı'nın SSCB üzerindeki etkileri gençleri de etkiliyordu, yetişkinler savaşta olduklarından, gençlere büyük iş düşüyordu. On dört yaşında köyündeki sekreterliğe girdi. Burada tarım makinelerinin sayımı, vergi tahsildarlığı gibi işlerde çalıştı.
Köyünden, Kazakistan'a giderek Cambul Veterinerlik Teknik Okulu'nda okudu. Daha sonra şimdiki Kırgızistan'ın başkenti olan Bişkek'e giderek burada Frunze Tarım Enstitüsü'nde öğrenimine devam etti. Ardından Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü'ne geçti ve 1956 ile 1958 yılları arasında Moskova'da okudu.
Yazmaya bu yıllarda Pravda gazetesinde başladı. Yazdığı eserleriyle üne kavuştu ve 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği'ne üye kabul edildi. 1963'te Lenin Ödülü'nü aldı. Eserleri yüz elliyi aşkın dile tercüme edildi. 1990-1994 yıllarında Sovyetler Birliğini ve Rusya'yı, sonra ise 2008 yılına kadar Kırgızistan'ı büyükelçi olarak temsil etti.
Aytmatov, Gün Olur Asra Bedel romanının film çekimleri için gittiği Rusya'nın Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da 16 Mayıs 2008 rahatsızlandı ve böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi için Almanya'ya getirildi. Almanya'nın Nürnberg kentindeki Klinikum Nord'da tedavi gören Cengiz Aytmatov, komaya girdi.10 Haziran 2008 tarihinde Nürnberg'de hayatını yitirdi.
YAYIMLANMIŞ ESERLERİ
Dağlar Devrildiğinde - Ebedi Nişanlı (Son romanı - 2007)
Darağacı - Dişi kurdun Rüyaları (1988)
Gün Olur Asra Bedel (980)
Fuji-Yama ( Fuji Dağının Tepesi 1973)
Beyaz Gemi (1973)
Selvi Boylum Al Yazmalım (1963)
Elveda Gülsarı ( 1963)
Dağlar ve Steplerden Masallar (1963)
İlk Öğretmenim ( 1962)
Cemile (1958)
Yüzyüze (1957)
Zorlu Geçit (1956)
Toprak Ana (1963)
Cengiz Han'a Küsen Bulut (1990)
Çocukluğum
Kızıl Elma (1964) (Hikâye)
İlk Turnalar
Elveda Gülsarı (1963)
Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek
Sultan Murat
Dişi Kurdun Rüyaları (1986)
Kassandra Damgası (1995)
ÖDÜLLERİ
Altın Yürek Edebiyat Ödülü (2007)
1963 Lenin Ödülü (Toprak Ana adlı romanı ile)