Çin'in Vuhan kentinden başlayarak tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs salgını kapsamın vaka sayıları hızla yükselirken aşı çalışmaları da küresel çapta devam ediyor. Uzmanlar tarafından salgının tek bitiş yolunun aşı olduğunun söylenmesi üzerine ülkemiz de arayış içine girilerek hangi aşının en güvenilir olduğunu öğrenme yolunda araştırmalara başlandı. Peki Çim aşısı kimlere yapılacak? Ne kadar güvenli? Çin aşısı aç doz uygulanır? İşte detaylar...
ÇİN AŞISI KİMLERE YAPILACAK?
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından 50 milyon doz sipariş verildiği belirtilen ve ülkemizde Çin aşısı olarak bilinen aşı hakkında vatandaşların kafasında bazı sorular oluştu. Çinli şirket Sinovac tarafından geliştirilen CoronaVac aşısının, Bakan Koca tarafından yapılan açıklamalar kapsamında ülkemizde zorunlu olmayacağı belirtildi.
Türkiye'de Faz - 3 çalışmalarına devam edilen aşının zorunlu olmasını şimdilik düşünülmediğini ifade eden Bakan Koca, "Daha çok, vatandaşımızı ikna ederek kitlesel aşılamayı yaygın yapma hedefindeyiz. Süreçte vatandaşımıza aşının güvenilirliği ve etkinliği, net izah edilirse ben birçok kimsenin bu noktada farklı yaklaşacağını inanmıyorum. Birçok kimsenin özellikle yaptıracağını inanıyorum. Çünkü biz inaktif aşının ölü virüs aşısı, bu ölü virüs aşısının yıllar boyu geçmişte bilinen bir yöntem.
Uzun vadeli yan etkilerinin ne olduğunu bildiğimiz ve bu anlamda daha güvenli bulduğumuz bir aşı olduğu için vatandaşımıza etkinliği de ortaya konarak Çin Sinovac zannediyorum bir hafta içerisinde Faz 3 sonuçlarını açıklamış olacak. Biz ülkemizde bu aşının vatandaşımız üzerindeki etkinliğini görmek ve gerektiğinde aksiyon almak üzere Faz 3 çalışmasına biliyorsunuz hem Pfizer hem Sinovac aşısına izin vermiştik. Bizim kendi sonuçlarımız da zannediyorum bir hafta, on gün içerisinde açıklanmış olacak ara sonuçları.
Bütün bunlar vatandaşımıza olumlu bir şekilde anlatılır, sonuçlar gerçekten olumlu olursa, ben farklı bir yaklaşım içinde olacağını düşünmüyorum. Aşıyı, yapılan kişinin HES koduna işlemiş olacağız, e-Nabız'a işlemiş olacağız. Bazı yerlere giriş-çıkış için şu an düşünmüyoruz. Fakat süreçte bu dünyada gündeme gelecek.
Bilim Kurulunca çeşitli nüfus grupları arasında enfeksiyon kapma, ölüm oranı, olumsuz toplumsal etki riski gibi unsurlarının göz önüne alınarak genel önceliklerin belirlendiğini ifade eden Koca, şu bilgileri paylaştı:
"Bu önceliklere göre aşılama çalışmalarının dört aşamada yürütülmesi planlanmaktadır. İlk aşamada sağlık çalışanları, 65 yaş üstü vatandaşlarımız ile yaşlı, engelli, koruma evlerinde kalanlar gibi toplu ve kalabalık yerlerde yaşayan yetişkinler aşılanacaktır.
İkinci aşamada, toplumun işleyişi için gerekli sektörlerde ve yüksek riskli ortamlarda bulunan ve kritik işlerde çalışan kişiler ile 50 yaş ve üzeri en az bir kronik hastalığı bulunan kişiler aşılanacaktır.
Üçüncü aşama, 50 yaş altı en az bir kronik hastalığı bulunan vatandaşları, genç yetişkinleri, ilk iki grupta yer almayan sektör ve mesleklerde çalışanları kapsamaktadır. Dördüncü ve son aşamada ise ilk üç grubun dışında kalan tüm bireyler aşılanacaktır.
Gelişmeler beklediğimiz yönde olumlu seyrederse Türkiye, dünyada aşılama çalışmalarına erken dönemde başlayan ilk ülkelerden biri olacaktır ancak aşının mücadele gücümüzü artıracağını; kısıtlamalara ve mevcut tedbirlere hassasiyetle uymamız, en küçük bir ihmale fırsat vermememiz gerektiğini hatırlatmak isteriz. Normal hayatımıza dönebilmenin anahtarı ülke olarak birlikte davranmamıza, bütün tedbirleri hep birlikte titizlikle uygulamamıza bağlıdır."
ÇİN AŞISI NE KADAR GÜVENLİ?
Time dergisi, Çin'in başkenti Pekin'deki özel Taihe Hastanesi'nde 300 dolar veren herkesin aşı yaptırabildiğini, her gün yüzlerce kişinin aşı olabilmek için sıraya girdiğini aktarıyor.
Dergiye konuşan Li Shurui, öğrenci olarak İngiltere'ye dönmeden önce bu aşıyı yaptırmaya karar verdiğini, henüz onaylanmamış aşının yan etkilerinden korksa da uzak bir ülkede koronavirüse yakalanmaktan daha fazla korktuğunu söylüyor.
Aşının üretildiği Yivu kentinde ise dozu 60 dolara aşı yaptırmak mümkün.
Çin, sınır bölgelerinde çalışanlara da henüz onaylanmamış bu aşıları yapmıştı.
Sağlık uzmanları ise onaylanmamış aşıların bu şekilde yapılmasına karşı çıkıyor.
Time'a konuşan Sydney Üniversitesi'nden küresel sağlık güvenliği uzmanı Doç. Adam Kamradt-Scott "Bu çılgınlık. Geçmişte henüz onaylanmamış aşıların klinik deneylerde zararlı ve uzun vadeli yan etkileri olduğu örnekler gördük" diyor.
Dergi, 1976'da domuz gribi aşısını bir an önce piyasaya sürmek için acele eden ABD'nin, az sayıda kişinin kronik yorgunluk sendromuna yakalanmasına yol açtığını ve bunun da dünyadaki aşı karşıtları hareketini alevlendirdiğini hatırlatıyor.
Bir ölü virüs aşısı olan Sinovac aşısının etkinliği konusunda net bir bilgi, açık bir rakam şimdilik yok. Ama şu bilgi var: “Ölü virüs aşıları yıllardır kullanılan ve güvenlik konusunda en az kuşku duyulan aşılardır."
Bbc.com’a göre, “Sinovac aşısı henüz 3. Faz deneyleri tamamlanmamış ve onaylanmamış olsa da Çin’de şu anda uygulanıyor. Hatta bu aşıyı parasını ödeyerek daha çabuk yaptırmanız da mümkün. Times dergisi, Çin’in başkenti Pekin’deki özel bir hastanede (Taihe Hastanesi) 300 dolar veren herkesin o aşıyı yaptırabildiği ve her gün yüzlerce insanın aşı olabilmek için sıraya girdiğini yazdı. Aşının üretildiği Yivu kentinde ise aşının bir dozu 60 dolara yaptırılabiliyor!”
Türkiye'deki uzmanların da bu konuda birçoğu hemfikir. Aşının henüz 3. Faz sonuçları açıklanmamış olsa bile acilen uygulanmasında fayda var. Zira salgını kontrol altına alabilmek için elimizde aşıdan daha etkili bir çözüm halen yok. Ayrıca Sinovac aşısı etkinlik rakamları henüz açıklanmamış olsa bile güvenlik açısından sorun yaratmayacağı düşünülen/kabul edilen bir ölü virüs aşısıdır.
ÇİN AŞISI NE KADAR KORUMA SAĞLIYOR?
Ülkemizde, Brezilya'da ve Endonezya'da faz 3 çalışmaları süren aşının CoronaVac isimli aşının klinik çalışmalarından elde edilen verilere göre yüzde 97 oranında koruma sağladığı ifade edildi. Türkiye'deki çalışmalardan elde edilen sonuçlar henüz açıklanmadı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, koronavirüs aşısına ilişkin olarak," Aşı 11 Aralık'tan sonra gelecek. İncelemelerin bir süresi var, iki hafta gibi. Ay sonu olacağını tahmin ediyoruz." demişti.
Bakan Koca, aşılamanın Aralık ayının sonunda yapılacağını ifade ederek," Öyle tahmin ediyorum. Hazırlığımız o yönde." diye konuştu.
Bakan Koca, aşının nasıl ve kimlere yapılacağına ilişkin," Bilim Kurulu çalışıyor; bir strateji belirledik. Kimilerine yerinde yapacağız. Diyelim, huzurevi. Huzurevinde yapacağız. Diyelim, cezaevi; biz yapacağız. Diyelim öğretmenler; biz planlayacağız. HES sistemine ve e-Nabız'a bütün aşamaları kaydetmek istiyoruz. Risk gruplarından başlayıp yaygın şekilde yapacağız." ifadelerini kullanmıştı.
ÇİN AŞISI KAÇ DOZ UYGULANIR?
Diğer tüm aşılar gibi, CoronaVac’ın da iki doz halinde uygulanması gerekiyor, yani şu anda yılda yalnızca 150 milyon insanı aşılayabilecek kapasiteye sahip. Bu rakam Çin nüfusunun onda birinden biraz fazlasına denk geliyor. Ancak, Sinovac Endonezya'ya çoktan 1,8 milyon doz aşı teslim etti. Türkiye, Brezilya ve Şili ile çeşitli anlaşmalar yaptı.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ayrıca Afrika kıtası için 2 milyar dolar Latin Amerika ve Karayip ülkelerine aşı satın almaları için 1 milyar dolarlık kredi teklif ederek aşı diplomasisi uygulamaya başladı. Ancak, anlaşmaların şartlarının nasıl olacağı şu anda belirsiz.
ÇİN AŞISININ YAN ETKİLERİ NELER?
Kayseri'de denemeleri süren aşının yapıldığı kişilerde aşının yapıldığı yerlerde enjeksiyon yerinde ufak bir ağrı, kızarıklık dışında ya da ufak bir grip benzeri tablo dışında herhangi bir sıkıntı yaşayan olmadı.
Euronews'ta yer alan habere göre Türkiye'de aşılamanın devam eden aşamalarında her 500 gönüllüde ara değerlendirme raporları hazırlanıyor. 6 Kasım tarihinde 518 kişi ile hazırlanan ara güvenlilik raporuna göre, aşının önemli bir yan etkisinin bulunmadığı tespit edildi.
EN SIK GÖRÜLEN YAN ETKİLER
En sık görülen yan etkiler yorgunluk (yüzde 7,5), baş ağrısı (yüzde 3,5), kas ağrısı (yüzde 3), ateş (yüzde 3) ve enjeksiyon yerinde ağrı (yüzde 2,5) olarak raporlandı.
Bağımsız veri izleme komitesi, ara güvenlilik raporunun da aşının güvenliliği ile ilgili çekinceleri olmadığını bildirdi.