Ancak zuhr-i âhir yerine geçmiş günlerdeki namazlardan birinin kazası kılınırsa o takdirde kamet getirilir.
Erkekler cuma namazından çıkmadan bayanlar öğle namazını kılabilir mi?
Kadınlar ve kendilerine cuma namazı farz olmayan hasta ve benzeri kimseler vakit girdikten sonra, imam cuma namazını bitirmeden önce kendi evlerinde öğle namazını kılarlarsa bu namaz geçerli olur.
Kendilerine cuma namazı farz olmayan bu gruptakilerin şehirde veya şehir hükmünde olan bir yerde öğle namazında cemaat yapmaları da mekruhtur; kendi başlarına kılmalıdırlar.
Kendisine cuma namazı farz olan bir kimse ise, özürsüz olarak cumaya gitmez ve imam cuma namazını bitirmeden önce kendi evinde o günkü öğle namazını kılarsa Hanefilere göre bu namaz geçerlidir, fakat cumaya gitmediği için günahkâr olur. Diğer üç mezhebe ve Hanefilerden İmam Züfer’e göre ise kıldığı öğle namazı geçersizdir. Cuma namazı kılındıktan sonra tekrar kılmalıdır. (Mergînânî, Hidâye, I, 90-91; Halebî, Halebi Sağîr, s. 321, Salah Bilici Kitabevi)
Cuma ve bayram namazlarına geç gelen bir kimse, imam selam verdikten sonra kılmadığı rekâtları nasıl kılmalıdır?
Cuma namazına imam selâm vermeden önce yetişen kimse cuma namazına yetişmiş olur. Bu kişi imamın selâm vermesinden sonra namazını kendisi tamamlar.
İmamın selamından sonra camiye gelen kimse, Cuma namazını değil öğle namazını kılar (Kâsânî, Bedâiu’s-Sanâi’, Beyrut, 1982, I, 267).
Buna göre Cuma namazının bir rekâtına yetişen kişi imamın selamından sonra, ayağa kalkarak bir rekât daha kılar ve selam verir. Kendi başına kıldığı bu rekâtta da besmele, Fatiha ve zammı sure okur. İmama teşehhüdde yetişmiş olan imamın selamından sonra ayağa kalkar ve iki rekât kılarak selam verir. Böylece cuma namazını tamamlamış olur.
Malikî ve Şâfiîlere göre ise, cumaya yetişmiş sayılabilmek için en az bir rekâtı imamla birlikte kılmak gerekir. Buna göre, imam ikinci rekâtın rükûundan doğrulduktan sonra yetişerek uyan kimse, namazını öğle namazı Muhtesari’l-Halîl, Dâru’l-Fikr olarak dörde tamamlar (Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, Dâru’l-Fikr, Beyrut, ts. , I, 296; Haraşî, Şerh, Beyrut, ts. , II, 84).
Cami dışında; kırda, sahrada cemaat oluşturularak cuma namazı kılınabilir mi?
İslam âlimlerinin çoğunluğuna göre cuma namazı yerleşim yerinde binaların bulunduğu bölgede kılınabilirken, Hanbelîlere göre yerleşim yerine yakın sahrada da cuma kılınabilir. Cuma namazının yerleşim bölgesinde kılınmasını gerekli görenlerden Mâlikîler, aynı zamanda bunun cami ve mescidde kılınması gerektiğini belirtmişlerdir. Diğerlerine göre ise, yerleşim yerinde kılınması yeterli olup camide kılınmasını şart koşmazlar (İbn Rüşd, Bidâyetü’l-müctehid, Mısır, 1395/1975, I, 159-160; Abderî, et- Tâcü ve’l-İklîl, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1398, II, 159; Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, Beyrut, 1418/1997, I, 419; Kâsânî, Bedâi’u’s-sanâi’, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1982, I, 259-261; İbn Kudâme, el-Muğnî, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad, 1417/1997, III, 202-209).
Kaynak: Diyanet İşleri Başkanlığı