Majör depresif bozukluk olarak da bilinen depresyon, sürekli üzüntü ve ilgi ihtiyacı olarak ortaya çıkan bir duygu durum bozukluğudur. Tedavi edilmediği sürece intihara kadar gidebilmekle birlikte her zaman ilaçlarla tedavi edilmek zorunda olmayan bir rahatsızlıktır. Peki Depresyon nedir? Belirtileri, ilaçları, tedavisi | Depresyon nasıl geçer? İşte depresyondakilerin ya da etrafında depresyonda olduğunu düşünen kişilerin bilmesi gereken her şey...
DEPRESYON NEDİR?
Depresyon (majör depresif bozukluk) nasıl hissettiğinizi, nasıl düşündüğünüzü ve nasıl davrandığınızı olumsuz etkileyen yaygın ve ciddi ancak tedavi edilebilen tıbbi bir hastalıktır. Depresyon sürekli üzüntü halinde olmaya ve zevk veren durumlardan keyif almamaya yol açar. Depresyon çeşitli duygusal ve fiziksel belirtilere yol açabilir. Depresyonlu kişilerde evde ve işte görevlerini yerine getirme yeteneği azalmıştır.
Depresyon sadece bir keyifsizlik veya anlık bir zayıflık olmadığı gibi tedavisi süreç isteyen bir rahatsızlık olup bir anda çözülebilecek kadar basit bir sorun değildir. Depresyon tedavi edilebilir ve tedavi gerektiren tıbbi bir durumdur. Bu tedavi süreci bazı vakalarda uzun sürebilir.
Depresyonu olan bireylerin çoğu ilaç, psikoterapi veya ikisinin birleşimi ile devam eden bir tedavinin sonucunda iyileşebilirler.
Depresyon genellikle 20'li veya 30'lu yaşlarda başlamakla birlikte her yaşta ortaya çıkabilir. Erkeklere oranla çok daha fazla sayıda kadına depresyon teşhisi konulmaktadır. Bunun nedeninin ise kadınların daha yaygın olarak tıbbi yardım istemesi olduğu düşünülmektedir.
DEPRESYON BELİRTİLERİ | DEPRESYONDA MIYIM?
Depresyon, bir bireyin hayatı boyunca tek bir defa ortaya çıkabilir veya bazı vakalarda bir çok defa görülebilir. Herhangi bir depresyon nöbeti sürecinde, çeşitli belirtiler günün büyük bir kısmında görülür. Süreç boyunca her gün tekrarlayabilen bu belirtiler:
- Üzüntü, sebepsiz ağlama, boşlukta olmak veya umutsuzluk duyguları
- Değersizlik, suçluluk duygusu, geçmiş başarısızlıklarda kendini suçlamaya takılma
- Düşünme, konsantre olma, karar verme ve bir şeyleri hatırlamada sorunlar
- Düşünme, konuşma veya hareket etmede yavaşlama
- En küçük konularda bile öfke patlamaları, sinirlilik hissi veya hayal kırıklığı
- Hobiler, spor veya cinsellik gibi normal aktivitelerin çoğuna veya tümüne karşı ilgi veya zevk kaybı
- İştahta azalma ve kilo kaybı ya da artan yeme isteği ve kontrolsüz kilo alımı
- Kaygı, ajitasyon veya huzursuzluk
- Sebebi belirsiz fiziksel problemler, sırt veya baş ağrısı gibi
- Sık veya tekrarlayan ölüm ve intihar düşünceleri, veya intihar girişimleri
- Uykusuzluk veya çok fazla uyumak da dahil olmak üzere uyku bozuklukları
- Yorgunluk ve enerji eksikliği, en ufak işlerin bile çaba gerektirmesi
Bu semptomlar genellikle depresyonu olan birçok birey için iş, okul, sosyal aktiviteler veya başkalarıyla ilişkiler gibi günlük aktivitelerde gözle görülür sorunlara neden olacak kadar şiddetli görülür. Bireyler kendilerini genellikle nedenini bilmeden mutsuz veya umutsuz hissedebilirler.
ÇOCUKLARDA DEPRESYON BELİRTİLERİ
- üzüntü
- sinirlilik
- sürekli birlikte olmaya çalışma
- endişe
- sebepsiz ağrılar
- okula gitmeyi reddetme
- zayıflık
GENÇLERDE DEPRESYON BELİRTİLERİ
- üzüntü
- sinirlilik
- olumsuz düşüncelere kapılma
- kendini değersiz hissetme
- öfke
- okulda zayıf performans
- yanlış anlaşılma hisleri
- aşırı hassasiyet
- uyuşturucu veya alkol kullanma
- çok fazla yeme
- düzensiz uyku
- kendine zarar verme
- normal aktivitelere karşı ilgi kaybı
- sosyal etkileşimden kaçınma
İLERİ YAŞLARDA DEPRESYON BELİRTİLERİ
- sağlık sorunu veya ilaç kulllanımından kaynaklanmayan yorgunluk
- iştahsızlık
- uyku problemleri
- cinsel ilgi kaybı
- hafıza güçlüğü veya kişilik değişikliği
- özellikle ileri yaştaki erkeklerde intihar düşüncesi
- yoğun ölüm duyguları
- sosyalleşmek ya da yeni şeyler yapmak yerine evde kalma çabası
- tıbbi sebebi olmayan fiziksel ağrı veya acı hisleri
DEPRESYON İLAÇLARI
Depresyon tedavisinde kullanılan Antidepresan ilaçların etki süresi genellikle 2-4 hafta arasında değişir.
- Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar): Doktorlar genellikle bir SSRI reçete ederek başlar. Bu ilaçlar daha güvenli kabul edilir ve genellikle diğer antidepresan tiplerinden daha az rahatsız edici yan etkilere neden olur.
- Serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI’ler)
- Atipik antidepresanlar: Bu ilaçlar diğer antidepresan kategorilerinin hiçbirine tam olarak uymaz.
- Trisiklik antidepresanlar (TCA’lar): Bu ilaçlar çok etkili olabilir, ancak daha yeni antidepresan türlerinden daha ciddi yan etkilere neden olma eğilimindedir. Bu nedenle, önce bir SSRI kullanımına başvurulmadan genellikle trisiklik reçete edilmez.
- Tetrasiklik antidepresan
- Dopamin geri alım engelleyicisi
- 5-HT1A reseptör antagonisti
- 5-HT2 reseptör antagonistleri
- 5-HT3 reseptör antagonisti
- Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI’ler): MAOI’lerin ciddi yan etkileri olabileceğinden tipik olarak diğer ilaçlar çalışmadığında, reçete edilebilirler. MAOI'lerin kullanımı, belirli peynir türleri, turşu ve şarap gibi gıdalarla tehlikeli etkileşimlere hatta ölüme sebebiyet vereceği için sıkı bir diyet gerektirir.
- Noradrenerjik antagonist
- Diğer ilaçlar: Antidepresan etkileri arttırmak için kullanılan bir antidepresana başka ilaçlar da eklenebilir. İki antidepresanı birleştirmek, ruh hali stabilizatörleri veya antipsikotikler gibi ilaçlar eklemek gerekli olabilir. Kısa süreli kullanım için anti-anksiyete ve uyarıcı ilaçlar da eklenebilir.
Antidepresan ilaçlar, depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Depresyona girmiş her 100 hastadan 70-80’i başka hiçbir müdahaleye gerek kalmadan, sadece ilaç tedavisiyle düzelir. Kalan %20-30’luk grupta ise psikoterapi veya elektroşok türünden ekstra girişimlere ihtiyaç duyulur.
DEPRESYON TEDAVİSİ | DEPRESYON NASIL GEÇER?
Depresyonu olan çoğu insan için ilaçlar ve psikoterapi etkilidir. İlk aşamada doktor veya psikiyatrist semptomları hafifletmek için çeşitli ilaçları reçete edebilir. Bununla birlikte, depresyonu olan birçok insan bir psikiyatrist, psikolog veya diğer akıl sağlığı uzmanı ile gerçekleştirilecek psikoterapilerden de faydalanabilir. Şiddetli depresyon durumunda hastanede yatmak veya belirtiler düzelene kadar ayaktan tedavi programına katılmak gerekebilir.
- İLAÇ TEDAVİSİ
- PSİKOTERAPİ
Psikoterapi, bireyin bir ruh sağlığı uzmanı ile durumu ve ilgili konular hakkında konuşarak depresyonun tedavisini sürdürmesi için kullanılan genel bir terimdir. Psikoterapi konuşma terapisi veya psikolojik terapi olarak da bilinir.
Depresyon için bilişsel davranışçı terapi veya kişilerarası terapi gibi farklı psikoterapi türleri etkili olabilir. Psikoterapinin yardımcı olabileceği konular arasında:
Başkalarıyla olumlu ilişkiler, deneyimler, ve etkileşimler geliştirmek,
Bir krize ya da zorluğa adapte olmak,
Depresyonu ağırlaştıran davranışları saptayıp, değiştirmek.
Gerçekçi hedefler belirlemeyi öğrenmek,
Hayata dair bir memnuniyet ve kontrol duygusu kazanmak,
Olumsuz inanç ve davranışları tanımlamak ve sağlıklı, pozitif olanlarla değiştirmek,
Sorunları çözmek ve onlarla başa çıkmak için daha iyi yollar bulmak,
Umutsuzluk ve öfke gibi depresyon belirtilerini hafifletmeye yardımcı olmak,
Yüz yüze ofis oturumlarına alternatif depresyon terapileri mevcuttur ve bazı vakalarda etkili bir seçenek olabilir. Terapi, örneğin bir bilgisayar programı olarak, çevrimiçi oturumlarla veya videolar veya çalışma kitapları kullanılarak sağlanabilir.
Programlar bir terapist tarafından yönlendirilebilir ya da kısmen veya tamamen bağımsız olabilir. Ancak bu programları kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışmak gereklidir.
Depresyon hakkında destek ve genel eğitim gibi mobil sağlık uygulamaları sunan akıllı telefonlar ve tabletler, gerçek bir doktoru veya terapisti görmenin yerini tutmaz.
- HASTANE TEDAVİSİ
Bazı şiddetli depresyon vakalarında hastanede kalış gereklidir. Bu, bireyin kendisine düzgün bakamadığı, kendisine veya başka birine zarar verme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu durumlarda gerekli olabilir.
Bir hastanede psikiyatrik tedavi, bireyin ruh hali düzelene kadar sakin ve güvende kalmasına yardımcı olabilir. Kısmi hastanede ya da günlük tedavi programları da bazı bireylere yardımcı olabilir.
Bu programlar semptomları kontrol altına almak için gereken ayakta tedavi ve danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
ALTERNATİF TIP VE EVDE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Depresyon genellikle bireyin tek başına tedavi edebileceği bir hastalık değildir.
Ancak bireyler profesyonel tedaviye ek olarak, bu kişisel bakım adımları atıp kendisine yardımcı olabilir:
- Tedavi planınıza sadık kalmak: Psikoterapi seansları veya randevular atlanmamalıdır. Birey kendisini iyi hissediyor olsa bile, ilaçlarını aksatmamalıdır. İlaç kullanımı aksarsa, depresyon belirtileri geri gelebilir ve yoksunluk semptomları ortaya çıkabilir. Tedavi zaman alacaktır.
- Depresyon hakkında bilgi edinmek: Durumla ilgili doğru bilgi kaynakları bireyi güçlendirebilir ve tedavi planınıza bağlı kalmaya motive edebilir. Bireyin de durumu anlamalarına ve bireyi desteklemelerine yardımcı olması için ailelerini depresyon hakkında bilgi edinmeye teşvik etmesi önerilir.
- Uyarı işaretlerine dikkat etmek: Depresyon belirtilerinizi neyin tetikleyebileceğini öğrenmek için doktor veya terapistle birlikte çalışılmalıdır. Belirtilerin ağırlaşması durumunda uygulanacak bir plan üretilmelidir. Semptomlarda veya hislerde herhangi bir değişiklik durumunda doktora veya terapiste başvurulmalıdır. Yakındaki kişilerden uyarı işaretlerini takip etmesi için için yardım istenmelidir.
- Alkol ve eğlence amaçlı uyuşturuculardan kaçınmak: Alkol veya uyuşturucu depresyon semptomlarını azaltır gibi görünse bile uzun vadede genellikle semptomları kötüleştirir ve depresyonu tedavi etmeyi zorlaştırır. Alkol veya madde kullanımı konusunda yardım için doktorla veya terapistle konuşulmalıdır.
- Kendine iyi bakmak: Sağlıklı beslenme, fiziksel olarak aktif olma ve düzenli uyku, yürümek, koşu yapmak, yüzmek, çiçeklerle ilgilenmek veya bireyin hoşuna giden başka bir etkinlik faydalı olacaktır. İyi uyumak hem fiziksel hem de zihinsel refah için önemlidir.