Geçtiğimiz günlerde olay yaratan o sözler CHP Meclis Grup Başkanvekili ve Manisa milletvekili Özgür Özel'den geldi. Özel, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "5'inci kol" benzetmesine "diktatör bozuntusu" karşılığını vermişti. Bu sözlerin ardından diktatör kelimesi merak konusu haline geldi. Peki Diktatör ne demek? Diktatörlük Yönetimi nedir? Tarihteki diktatörler kimlerdir? Detayları haberimizde sizler için derledik. İşte detaylar...
DİKTATÖR NE DEMEK?
Diktatör, kökeni Latince'ye dayanır ve emir veren, dikte ettiren anlamına gelmektedir. Elinde mutlak ve sınırsız bir otoriteye sahip olan yöneticilere verilen tanımdır.
Bir diktatör tarafından yönetilen ülkelere ise diktatörlük denilmektedir. Bu terim ilk olarak, Antik Roma'da, Roma Diktatörlüğü'nün senatosu tarafından acil durumlarda cumhuriyeti yönetmesi için atanan ve olağan dışı görevler üstlenen Magistratus'un unvanından gelmektedir. Günümüzde ise bu tanım daha çok muhalefeti bastıran, ifade özgürlüğünü kısıtlayan ve yetkilerini kötüye kullanan liderler için kullanılmaktadır.
Diktatörlükler genellikle seçimlerin ve sivil özgürlüklerin askıya alınması, olağanüstü hal ilan edilmesi, demokratik yollar kullanılmadan kanunlaştırılan kararname, siyasi muhaliflere baskı, hukukun üstünlüğü prosedürlerine uymama ve kişilik kültü ile ortaya çıkmaktadır. Diktatörler tek parti rejimlerinde sıklıkla görülmekte, bazı baskın parti sistemlerinde de ortaya çıkabilmektedirler. Tarih boyunca; askeri cuntalar, tek partili devletler, baskın partili sistemin egemen olduğu devletler ve kişisel bir yönetim altındaki sivil hükümetler gibi farklı rejimlerde iktidara gelen çeşitli liderler diktatör olarak tanımlanmıştır. Diktatörler sol veya sağ siyasi görüşlere sahip olabilirler.
DİKTATÖRLÜK YÖNETİMİ NEDİR?
Diktatörlük, otokratik bir hükûmet biçiminde, yönetimin diktatör olan tek bir birey tarafından yönetilmesi türüdür. Genellikle üç olası anlamda kullanılır.
İlk anlam olarak; Roma Cumhuriyeti'nde siyasi bir makam olan Roma diktatörü. MÖ 2. yüzyılda yaşayan Romalı General Lucius Cornelius Sulla buna bir örnek olarak gösterilebilir. Hükûmet yönetimindeki tek bir kişi veya küçük bir grup tarafından denetlenebilen insanlar. Bu durum zor kullanılarak veya miras yoluyla edinilmiş olabilir. Bu tür diktatörler halklarını özgürlüğe kavuşturmaya çalışmış veya kavuşturmuş olabilir.
Günümüzdeki kullanımında ise; Diktatörlük, hukuki olarak anayasalarda veya devlet içerisindeki diğer politik ya da sosyal faktörler tarafından sınırsız bir liderlik imkanları kazanan, otokraside mutlak üstünlüğü bulunan yöneticilerdir.
20. yüzyıl ve erken 21. yüzyılda aile diktatörlüğü göreceli bir şekilde kalmıştır. Bazılarına göre ise totalitarizm türündeki bir yönetim biçiminde hükûmete veya yöneticilere diktatörlük kaynağının nereden geldiği, o diktatörlüğün tanımlanmasına kaynak oluşturmaktadır.
Tüm anlamlarda diktatörler, toplumdaki insanların rızaları olmadan; birden fazla yaşam tarzı ve görüşü sağlamayarak çoğunlukçu bir yapıda bulunuyor olabilir, insanların hayatını her yönüyle kontrol ediyor olabilir, tamamen tek bir insandan gelen güç doğrultusunda kontrast bir yönetim sağlıyor olabilir,
hedeflerine ulaşmak için her türlü meşru ya da gayri meşru yöntemleri kullanıyor ya da savunuyor olabilirler.
TARİHTEKİ DİKTATÖRLER KİMLERDİR?
QİN SHİ HUANG
MÖ 210-259 yılları arasında hüküm sürmüş olan İlk Çin İmparatorudur. Döneminde Konfüçyüsçülük ve diğer felsefeleri bir araya getiren yüz düşünce okulunu yasakladı. Tıp, Astroloji ve tarım kitapları hariç bütün kitaplar yasaklandı özellikle tarih kitapları. Binlerce kitap yakılarak imha edildi. Yasaklı kitaplara sahip olanlar diri diri gömülmesini emretti. 460 İlim adamı da yasaklı kitap bulundurduğu için diri diri gömüldü. İmparator daha sonra Çin sınırındaki kaleleri birleştirerek Çin seddi yapılmasını emretti. Çin seddi yapılırken ölen insan 100 bin ile 1 milyon arasında değişmektedir.
MAO ZEDONG
Çin Komünist Devrim’i lideri, iktidara geldiği ilk beş yılında 5 Milyondan fazla insanı idam ederek veya işçi kamplarına göndererek öldürdü. “İleri Büyük Atılım” ve “Kültür Devrimi” adını verdiği iki adet sosyal programı vardı. Birinci hedef Çin’i süratle endüstriyelleştirmek bu programların uygulama safhasında 20 milyondan fazla insan açlıktan öldü. Sonrasında “Sosyalist Eğitim” hamlesi adı altında kendisine muhalif entelektüelleri öldürmeye başladı. Bu program sonucun da 4-7 milyon insan öldü.100 Çiçek Harekatı ile 30 milyon insanın bir kaç ay içinde açlıktan ölmesine neden oldu. Katlettiği insan sayısı 50 milyondan fazladır. İnsanlık tarihinin en kanlı diktatörüdür.
ALDOF HİTLER
Alman Nazi Partisi lideri. 1934-1945 yılları arasında Almanya’nın tartışmasız tek diktatörüdür. Amacı Yahudilerden kurtulmak ve Avrupa’da hegemonya kurmaktı. Döneminde Alman endüstrisi büyük bir ivme kazanmış ve korkunç boyutlarda silahlanmıştır. 6 milyon Yahudi olmak üzere 17 milyondan fazla insanın ölümüne sebep olmuştur.
LEOPOLD II
1865-1909 yılları arasında hükümdarlık yapmış Belçika’nın ikinci kralıdır. Kendisi sömürgeciliğe yürekten inanıyordu. Kongo halkına yaptığı insanlık dışı eziyetler ve katliamlarla adını tarihe yazdırmıştır. II.Leopold’un hükümdarlığı döneminde, Kongo nüfusu tahminen 20-30 milyondan 9 milyonun altına düştü.
JOSEF STALİN
Komünist Parti’nin ilk genel sekreteridir. Lenin’in ölümünden sonra 1924′te Sovyet lideri olur. İktidara gelir gelmez Sovyetleri sanayileştirmek adına tarım üretimini yok eder ve korkunç bir kıtlığa sebep olur. Ukrayna’da açlıktan öldürdüğü insan sayısı 10 milyondan fazladır. 1930′ların sonuna doğru “Büyük Temizlik” adını verdiği bir girişim yapar. Bu girişim, kendisine muhalif insanları ortadan kaldırdığı paranoyak bir kampanyaya dönüşmüştür. Stalin’in parti konuşmalarında, kendisini 32 dişini göstermeden alkışlayan delegeleri bile öldürttüğü söylenmektedir. 1939 yılında Hitler ile saldırmazlık anlaşması yapar ama Hitler bu anlaşmaya uymaz. Bunun üzerine Sovyetler müttefiklere katılır ve savaş esnasında 23.9 milyon insan ölür.
HİDEKO TOJO
Japon İmparatorluk Kara Kuvvetleri’nin orgenerali ve Japonya’nın 40. başbakanı. 2. Dünya Savaşı sırasında Çin’de ve Güneydoğu Asya’da soykırım yaparak 5 milyondan insanın ölümüne sebep oldu.
II.NİCHOLAS
Rusya’da 3 milyondan fazla insanın ölümüne doğrudan sebep olmuştur. Yaptığı katliamlardan dolayı “Kanlı Nicholas” olarak da bilinir.
POL POT
Kamboçya komünist harekatı lideri. İktidara geldikten sonra ülkede bir temizlik yapmaya karar verdi ve yaklaşık 2 milyon insanın ölmüne yol açtı. İnsanları köylerini terketmeye ve çok zor şartlar altında çalışmaya zorladı. İnsanları tam olarak köle koşullarında çalıştırıyor, çok az sağlık sağlık hizmeti sağlıyor ve pek çoğunu idam ettiriyordu. Kamboçya nüfusunun yaklaşık 1/5′ini öldürmüştür.
SADDAM HÜSEYİN
Saddam Hüseyin, hayatı boyunca sayısız çatışmaları kışkırttığı bilinen bir liderdi. Soykırımlar yapmıştır ve 2 milyon civarı insan öldürdüğü tahmin ediliyor.
KİM-İL SUNG
Kuzey Kore’ye komünizmi getiren ve katı bir diktatörlük uygulayan bir lider. Bu kişi aynı zamanda oğluna diktatörlük devreden tek komünist liderdir. Açlıktan, hastalıktan, bakımsızlıktan kırdırdığı insanların yanı sıra idamları ve suikastları ile yaklaşık 1.6 milyon Korelinin ölümüne neden olmuştur.
MENGİSTU HAİLE MARİAM
Etiyopya eski devlet başkanı. Yüzlerce yıllık monarşiyi devirip sosyalist bir devlet kurmayı amaçlamış olan askeri devlet adamıdır. Muhaliflerini başlatmış olduğu “Kızıl Terör” adlı bir kampanya ile katletti ve soykırım üzerine çalışmalarda bulundu. Kendisi diğer komünist diktatörler gibi sanayileşme adı altında köylülere işkence etti, tarımsal faaliyetleri durdurdu ve çok büyük bir kıtlığa sebep oldu. Öldürdüğü insan sayısı tahminen 400bin ile 1.5 milyon arasıdır.
YAKUBU GOWON
Nijerya iç savaşı denilen olaya sebep olmuştur. Bu savaşta 1 milyon sivil ve 100bin asker hayatını kaybetmiştir.