ÖZET: Uluslararası bir kuruluş olan “Batı Afrika Ekonomik Topluluğu (ECOWAS)”ın, Abuja Büyükelçiliğine akredite edilmesine ilişkin. (15/12/2008-21771)
Kamu kurum ve kuruluşlarının yurtdışı teşkilatını oluşturan birimlerin nitelik, kurulduğu şehir ve ülke, görev alanı, akredite edildiği ülkeler ve bağlı bulunduğu misyonlar hakkında 13/04/1994 tarihli ve 12770 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli Dışişleri Bakanlığına ait (1) sayılı Cetvelde, Abuja Büyükelçiliğinin Akredite Edildiği Diğer Ülke veya Yerler bölümüne “Batı Afrika Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) ”ın eklenmesine ilişkin olarak Devlet Personel Başkanlığının görüşü talep edilmiştir.
Bilindiği gibi, 189 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Yurtdışı Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Dış Temsilciliklerin görevleri başlıklı 7 nci maddesinde, elçilik niteliğindeki dış temsilciliklerin; kuruldukları veya akredite edildikleri Devlet nezdinde Türkiye Cumhuriyetini temsil etmek, Türkiye Cumhuriyetinin ve vatandaşlarının, hak ve menfaatlerini korumak ve takip etmek, nezdinde bulundukları veya akredite edildikleri Devletlerin hükümetleri ve ilgili kuruluşları ile gerekli temas ve görüşmeleri yapmak, Türkiye Cumhuriyeti ile nezdinde bulundukları veya akredite edildikleri Devlet arasında dostluk ilişkileri kurulmasına ve siyasi, askeri, ekonomik, kültürel, ilmi ve diğer alanlardaki ilişkilerin geliştirilmesine çalışmakla, konsoloslukların; bulundukları ülkelerde Türkiye Cumhuriyetinin ve vatandaşlarının hak ve menfaatlerini korumak ve bunlarla ilgili idari, ticari ve hukuki işlemleri yürütmekle görevli ve yetkili olduğu belirtilmiş iken, daimi temsilciliklerin ve temsilciliklerin; milletlerarası kuruluşlarda Türkiye Cumhuriyetini temsil etmek, Devletin menfaatlerini korumak ve takip etmek, bu kuruluşlar ile temas ve görüşmeler yapmak, kuruluşlardaki gelişme ve eğilimler hakkında bilgi toplamak, değerlendirmek ve sonuçları ile birlikte merkeze iletmek, milletlerarası kuruluşlar ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki münasebetleri geliştirmekle görevli ve yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Yine, 4009 sayılı Dışişleri Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 24 üncü maddesinde, büyükelçilerin, nezdinde görevli bulunduğu ülke veya ülkelerde Türkiye Cumhuriyeti Devletini ve Cumhurbaşkanını temsil edeceği belirtilerek, 26 ncı maddesinde, daimi temsilcinin, bir uluslararası kuruluşta Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini temsil edeceği vurgulanmıştır.
Keza, 189 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye dayanılarak düzenlenen 13/04/1994 tarihli ve 12770 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına ekli (1) sayılı büyükelçiliklerin, (2) sayılı daimi temsilciliklerin ve (5) sayılı konsolosluk şubelerinin gösterildiği Cetveller incelendiğinde de, yukarıda belirtilen hükümlerle uyumlu olarak büyükelçiliklerin, yabancı ülke veya ülkelere, daimi temsilciliklerin, uluslararası kuruluşlara akredite edildiği ve konsolosluk şubelerinin görev alanlarında, yabancı ülke veya ülkelerin yer aldığı görülmektedir.
Buraya kadar yapılan açıklamaların ışığında, büyükelçilikler ve konsoloslukların, yabancı devletler (ülkeler), daimi temsilciliklerin ise, milletlerarası kuruluşlar nezdinde görevli bulunduğu anlaşılmakta olup, uluslararası bir kuruluş olan “Batı Afrika Ekonomik Topluluğu (ECOWAS)”ın, sözkonusu Bakanlar Kurulu Kararına ekli Dışişleri Bakanlığına ait (1) sayılı Cetvelde, Abuja Büyükelçiliğinin Akredite Edildiği Diğer Ülke veya Yerler bölümüne eklenmesinin, 189 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve 4009 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen hükümleri ile bağdaşmayacağı ve bahsedilen Bakanlar Kurulu Kararının ekinde yer alan (1) sayılı büyükelçiliklerin, (2) sayılı daimi temsilciliklerin ve (5) sayılı konsolosluk şubelerinin gösterildiği Cetvellerin insicamını bozacağı görülmektedir.
Öte yandan, bilindiği üzere, 189 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 20 nci maddesi gereğince; 1173 sayılı Milletlerarası Münasebetlerin Yürütülmesi ve Koordinasyonu Hakkında Kanunun milletlerarası kuruluşlarla ilişkilerin yürütülmesine ait hükümleri saklı tutulmuş olup, bu Kanunun Milletlerarası temas, müzakere, akit yetkisi başlıklı 1 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasında, Bakanlar Kurulunun, bir kararname ile, bir büyükelçilik veya elçiliği daimi temsilcilikle görevlendirmeye yetkili olduğu belirtilmiştir.Ayrıca, 4009 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinde de, nezdinde daimi temsilcilik bulunmayan milletlerarası kuruluşlarda bir meslek memuruna temsilcilik görevi verilebileceği hükme bağlanmıştır.
Netice itibarıyle, 189 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 7 nci maddesi ile 4009 sayılı Kanunun 24 ve 26 ncı maddeleri hükümleri karşısında, uluslararası bir kuruluş olan “Batı Afrika Ekonomik Topluluğu (ECOWAS)”ın, Abuja Büyükelçiliğine akredite edilmesine yönelik olarak sözkonusu Bakanlar Kurulu Kararına ekli (1) ve (5) sayılı Cetvellerde düzenleme yapılmasının uygun olmayacağı anlaşıldığından, ilgi yazıda belirtilen hizmet ihtiyacının, 1173 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen fıkrası gözönünde bulundurularak, Kahire Büyükelçiliğinin daimi temsilcilikle görevlendirildiğine ilişkin Bakanlar Kurulu kararı tesis edilmesi ya da 4009 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi dikkate alınarak, nezdinde daimi temsilcilik bulunmadığı anlaşılan “Arap Ligi”nde bir meslek memuruna temsilcilik görevi verilmesi suretiyle karşılanabileceği değerlendirilmektedir.