ÖZET: Belediye başkanlıklarında uygulanan norm kadro ile özürlü memur ve korunmaya muhtaç çocukların istihdamına ilişkin 18/08/2006-13601
İzmir Aliağa Belediye Başkanlığının özürlü ve eski hükümlü işçi istihdamı hususundaki tereddütlerine ilişkin Başkanlığımız görüşünün talep edildiği ilgi yazı incelenmiştir.
Bilindiği üzere, 14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesinin ikinci fıkrasında “Kurum ve kuruluşlar bu Kanuna göre çalıştırdıkları personele ait kadrolarda %3 oranında özürlü çalıştırmak zorundadır. %3’ün hesaplanmasında ilgili kurum veya kuruluşun (taşra teşkilatı dahil) toplam dolu kadro sayısı dikkate alınır.” hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinde ise; işverenlerin elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları işyerlerinde her yılın Ocak ayı başından itibaren yürürlüğe girecek şekilde Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranlarda özürlü ve eski hükümlü ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci maddesinin (B) fıkrası uyarınca istihdamı zorunlu olan terör mağduru işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlü bulunduklarını, bu kapsamda çalıştırılacak işçilerin toplam oranının yüzde altı olduğunu, ancak, özürlüler için belirlenecek oranın toplam oranın yarısından az olamayacağını, geçici 5 inci maddesi de; 1475 sayılı Kanunun 25 inci maddesi ile 3713 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesinin (B) fıkrasında yer alan oranların, bu Kanunun 30 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından yeniden belirleninceye kadar geçerli olduğunu hükme bağlamış olup, 27/06/2005 tarihli ve 2005/9077 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla söz konusu oranlar kamu iş yerlerinde özürlüler için %4, eski hükümlüler için %2 olarak belirlenmiştir.
Diğer yandan; “Belediye ve Bağlı Kuruluşları İle Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına İlişkin Esaslar” 22/04/2006 tarihli ve 26147 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşlarında özürlü ve eski hükümlü personel çalıştırma yükümlülüğünün mezkur Esasların yürürlüğe girdiği tarihten önce de mevzuatımızda yer aldığı malum olmakla birlikte diğer mahalli idarelerde de benzer sorunların yaşanabileceğinden hareketle; T.C. Anayasası’nda anlamını bulan sosyal güvenlik bakımından özel olarak korunması gerekenler ile istihdamları özel olarak kanun veya diğer mevzuatla düzenlenerek kamu kurumlarına yükümlülük tevdi edilen; özürlü, eski hükümlü, terör mağduru, sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu tarafından bakılan ve yetiştirilen çocuklar için kontenjan ayrılması kanuni bir mecburiyet olup kanun hükmü dışındaki diğer mevzuat düzenlemeleri ile bu hususlara sınırlama getirilmesine imkan bulunmadığı düşünülmektedir. Bu sebeple konunun yukarıda yer verilen açıklamalar çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.