ÖZET: BELYA Ankara Basın, Yayın ve Sanat Tesisleri İşletmecilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.Genel Müdürlüğü’nün, kamu kurumu olup olmadığına ilişkin. (11/06/2009-9718)
Halen çalıştığınız BELYA Ankara Basın, Yayın ve Sanat Tesisleri İşletmecilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.Genel Müdürlüğü’nün, kamu kurumu olup olmadığının belirlenerek, tarafınıza bildirilmesinin talep edildiği ilgi dilekçeniz incelenmiştir.
Yapılan incelemede, BELYA Ankara Basın, Yayın ve Sanat İşletmecilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine dayanılarak esas mukavele ( ana sözleşme ) tanzim ve imza edilmek suretiyle teşkil edildiği görülmektedir. Oysa, Anayasanın 123 üncü maddesinde de açıkca belirtildiği üzere, kamu tüzel kişilerinin ya kanunla, ya da kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak idari bir işlemle kurulması gerekmektedir.
Nitekim, yine yapılan incelemede, sözkonusu Şirketin, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun yanı sıra 818 sayılı Borçlar Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanunu gibi özel hukuk hükümleri dairesinde idare edilip işletilen bir anonim şirket statüsünde bulunduğu anlaşılmaktadır.
Öte yandan, bahsedilen Şirketin sermaye yapısı incelendiğinde de, bu Şirkette halen Ankara Büyükşehir Belediyesinin % 99,67 payının bulunduğu anlaşılan BELKO Ankara Kömür ve İhtiyaç Maddeleri Dağıtım Limited Şirketi’nin % 98,4 ile en yüksek paya sahip olduğu, ayrıca Ankara Büyükşehir Belediyesinin bağlı kuruluşu Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi ( ASKİ ) Genel müdürlüğünün % 99,995 payının olduğu görülen BELKA Ankara Katı Atıkları Ayıklama ve Değerlendirme Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ nin % 0,40 payının bulunduğu görülmektedir. Yani, sözkonusu Şirkette, Ankara Büyükşehir Belediyesinin ve bağlı kuruluşu ASKİ Genel Müdürlüğünün doğrudan bir payı bulunmamakla birlikte, bunların neredeyse sermayesinin tamamına yakınında pay sahibi oldukları görülen bu Şirketlerin, BELYA A.Ş.’nin sermayesindeki payı dikkate alındığında, dolaylı bir şekilde de olsa sözkonusu A.Ş.’ in sermayesinin, % 98, 8’inin kamu tüzel kişiliğine sahip olan Ankara Büyükşehir Belediyesi ve onun bağlı kuruluşu olan ASKİ Genel Müdürlüğünce sağlandığında kuşkuya mahal bulunmamaktadır.
Ayrıca, adı geçen Şirket tarafından yürütülen hizmetin kamu hizmeti niteliğinde olduğu belirtilmekte ise de, bilindiği üzere, kamu hizmetleri esas itibarıyle Devlet ve diğer kamu tüzel kişileri tarafından yürütülmekle beraber, bazı kamu hizmetleri, kamu tüzel kişilerinin gözetimi ve denetimi altında özel hukuk, gerçek ve tüzel kişileri tarafından da yürütülebilmektedir.
Yukarıda belirtilen açıklamalar ışığı altında, idari teşkilatlanmaya temel teşkil eden kurallar ve içtihatlar da dikkate alındığında, sadece pay sahipliği ve kamu hizmeti yürütülmesi kıstası esas alınarak, bahsedilen Şirketin, bir kamu kurumu olduğu anlamının çıkarılamayacağı düşünülmektedir.
Sonuç olarak, yapılan incelemede, BELYA A.Ş.’nin, kuruluş işlemlerinin tamamlanmasının (tüzel kişiliğini kazanmasının ), idare hukukuna özgü bir şekilde olmadığı, kamu hukuku kurallarına bağlı bulunmadığı ve sermayesinin tamamına yakınının kamu tüzel kişileri tarafından sağlandığı anlaşılmış olup, bahsedilen Şirketin statüsünün, kamunun çoğunluk hissesine sahip olduğu kamu sermayeli bir şirket olarak tanımlanmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.