ÖZET: İç denetçi kadrolarının 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 18 inci maddesinde hüküm altına alınan kariyer meslek kadroları kapsamında değerlendirilmeyeceği hk (25/01/2016-411)
15/04/2015 tarihli ve 29327 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6639 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 23 üncü maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen ek 18 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin 1 numaralı alt bendindeki; "Daha önce 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin "Ortak Hükümler" bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendinde sayılan merkez teşkilatına ait kadrolar ile mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri ve yeterlilikleri aynı veya benzer nitelik arz eden merkez teşkilatına ait kadro veya pozisyonlarda bulunanlar daha önceki bu kadro veya pozisyonlarına," hükümde benzer ifadesi kapsamında iç denetçi kadrolarının da değerlendirilip değerlendirilemeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilen ilgi yazı incelenmiştir.
Bilindiği üzere, kamuoyunda kariyer meslekler olarak bahsedilen ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36/A-11 maddesinde sayılan unvanlar diğer memur unvanlarına göre mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri ve yeterlilikleri bakımından ayrı nitelik arz etmektedir. Bu kadrolara atanma usulü, yetiştirilme ve yeterlilik gibi hususular kurumlarınca hazırlanarak Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşü ile yayımlanıp yürürlüğe konulan ayrı yönetmeliklerle düzenlenmektedir. Bu yönetmeliklerin zikredilen hususlar bakımından incelenmesinde birebir aynı olmamakla beraber temel hususlar bakımından bir uyum olduğu gözlemlenmektedir.
Mesleğe alınma, yetişme ve yeterlilik bakımından göze çarpan ortak ve temel hususlar; ülke genelinde yapılan merkezi bir sınav sonrası bizzat mesleğe giriş için ayrı bir sınav yapılarak ilk defa atama usulüyle yardımcı ya da stajyer şeklinde göreve başlatılan söz konusu personel belirli bir dönem yardımcılık veya stajyerlik yaptırılarak yetiştirilmekte ardından yapılan yeterlilik sınavı ile mesleğe atanmaktadır. Bu yolun haricinde bir yöntemle mesleğe giriş imkanı bulunmamaktadır.(375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 18 inci maddesi hükümleri hariç)
Ancak, 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun "İç denetçinin nitelikleri ve atanması" başlıklı 65. maddesinde; "İç denetçi olarak atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
a) İlgili kamu idaresinin özelliği de dikkate alınarak İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen alanlarda en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olmak.
b) Kamu idarelerinde denetim elemanı olarak en az beş yıl veya İç Denetim Koordinasyon Kurulunca belirlenen alanlarda en az sekiz yıl çalışmış olmak.
c) Mesleğin gerektirdiği bilgi, ehliyet ve temsil yeteneğine sahip olmak.
d) İç Denetim Koordinasyon Kurulunca gerekli görülen diğer şartları taşımak.
Kamu idarelerine iç denetçi olarak atanacaklar, İç Denetim Koordinasyon Kurulu
koordinatörlüğünde, Maliye Bakanlığınca iç denetim eğitimine tâbi tutulur. Eğitim programı, iç denetçi adaylarına denetim, bütçe, malî kontrol, kamu ihale mevzuatı, muhasebe, personel mevzuatı, Avrupa Birliği mevzuatı ve mesleki diğer konularda yeterli bilgi verilecek şekilde hazırlanır. Bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara sertifika verilir. İç denetçi adayları için uygulanacak eğitim programının süresi, konuları ve eğitim sonucunda yapılacak işlemler ile diğer hususlar İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanarak Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir
İç denetçiler, bakanlıklar ve bağlı idarelerde, üst yöneticilerin teklifi üzerine Bakan, diğer idarelerde üst yöneticiler tarafından sertifikalı adaylar arasından atanır ve aynı usûlle görevden alınır. İç denetçilerin kamu idareleri itibarıyla sayıları, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar İç Denetim Koordinasyon Kurulunca hazırlanarak, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükümlerine yer verilmiştir.
Bu hükümde görüleceği üzere, iç denetçi kadrolarına kurumların denetim birimlerinde asgari beş yıl veya belirli mesleklerde sekiz yıl görev yapmış olanlar arasından iç denetçilik eğitimine katılmak suretiyle sertifika alanların bakanlıklar ve bağlı kuruluşlarda üst yöneticinin teklifi üzerine bakan onayı ile diğer kurumlarda üst yönetici onayı ile atama yapılacağı düzenlenmiş bulunmaktadır.
Sonuç olarak yukarda yer verilen hüküm ve açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde, iç denetçi kadrolarına atanma kariyer mesleklere atanmadan tamamen farklı olduğundan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 18 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin bir numaralı alt bendindeki "mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri ve yeterlilikleri aynı veya benzer nitelik arz eden merkez teşkilatına ait kadro veya pozisyonlarda" ibaresi kapsamında değerlendirilemeyeceği mütalaa edilmektedir.