ÖZET: Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu emrinde görev yapmakta iken 23 üncü Dönem Milletvekili Genel Seçiminde aday olmak için 08/05/2007 tarihinde istifa eden, ancak listelerde yer almaması sebebiyle göreve iade talebinde bulunan ....’un tekrar göreve başlatılıp başlatılamayacağına ilişkin 07/08/2007-14164
Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu emrinde görev yapmakta iken 23 üncü Dönem Milletvekili Genel Seçiminde aday olmak için 08/05/2007 tarihinde istifa eden, ancak listelerde yer almaması sebebiyle göreve iade talebinde bulunan ....’un tekrar göreve başlatılıp başlatılamayacağı hususundaki ilgi yazı incelenmiştir.
Bilindiği üzere, 13/06/1983 tarihli ve 18076 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun 18 inci maddesinde; “Hakimler ve Savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, aday olmak isteyen belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar, aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamazlar ve aday gösterilemezler.” hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, 02/05/1961 tarihli ve 10796 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun Ek 7 nci maddesinde; “Yüksek mahkeme üyeleri, hâkimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile Subay ve Astsubaylar hariç olmak üzere; milletvekili ve mahalli idareler genel ve ara seçimlerinde aday ve aday adayı olan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde, Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilirler.” hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan, 09/01/2002 tarihli ve 24635 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım ve Satımına, 4046 Sayılı Kanunda ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 4 üncü maddesinde; “… Kurum hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, idari hizmet sözleşmesiyle sözleşmeli olarak istihdam edilen personel eliyle yürütülür. Kurum personeli ücret ve mali haklar dışında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabidir.
Kurul Başkanı ve üyeleri ile Kurum personeli 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa tabidir. Emeklilik açısından Kurul Başkanı bakanlık müsteşarına, Kurul üyeleri bakanlık müsteşar yardımcısına denk statüde olduğu kabul edilir.” hükmü yer almaktadır.
Ancak, mezkur Kanunun 9 uncu maddesinin (A) bendinin (2) numaralı alt bendinde yer alan; “… Kurumun hizmet birimleri ile bunların görev ve sorumlulukları, kadro unvanları, sayıları ve kurum personelinin emeklilik statülerinin belirtilmesi açısından durumu, Kurulun önerisi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle…” ibaresi; Anayasa Mahkemesinin 20/11/2003 tarihli ve E:2002/32, K: 2003/100 sayılı Kararı ile iptal edilmiş ve söz konusu Kararda; “Anayasa’nın 123. maddesinin birinci fıkrasında, idarenin kuruluş ve görevleriyle bir bütün olduğu ve kanunla düzenleneceği belirtilmektedir. Maddenin gerekçesinde, “İdarenin kuruluş ve görevlerinin kanunla düzenleneceği ilkesinin bir sonucu olarak, kamu tüzel kişilerinin de ancak kanunla veya kanunun açık yetki vermesi halinde idarî işlemle kurulabileceği öngörülmektedir” denilmektedir. 4733 sayılı Yasa’yla oluşturulan Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu idarenin bütünlüğü içinde, yasayla kurulmuş kamu tüzel kişisidir. Kurumun hizmet birimlerinin de idarenin kanunîliği ilkesi gereğince yasayla kurulması gerekirken yönetmelikle düzenlenmesi Anayasa’ya aykırılık oluşturur.
Öte yandan, Anayasa’nın 128. maddesinin ikinci fıkrasına göre, memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri yasayla düzenlenir. Memurların görev ve sorumlulukları ile kadro ihdasının, mutlaka yasayla yapılması önemli bir güvencedir. 4733 sayılı Yasa’nın 4. maddesinde Kurum hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevlerin, hizmet sözleşmesi ile istihdam edilen personel eliyle yürütüleceği hükme bağlanmakla birlikte, idari hizmet birimlerinin nelerden oluşacağı, görev ve yetkilerinin kapsamı ve niteliği hakkında her hangi bir düzenleme yapılmamış, hizmet birimlerinin görev ve sorumlulukları, kadro unvan ve sayıları ile kurum personelinin emeklilik statülerinin belirtilmesi açısından durumlarına ilişkin düzenleme yasayla yapılmayıp yönetmeliğe bırakılmıştır.” denilmektedir.
Anayasa Mahkemesinin söz konusu iptal kararı sebebiyle, Bakanlar Kurulunun 17/10/2002 tarihli ve 2002/4910 sayılı Kararı ile yürürlüğe konulan Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilatı, Çalışma Usul ve Esasları ile Personelinin Mali ve Sosyal Hakları Hakkında Yönetmeliğin, Kurumun hizmet birimleri ile bunların görev ve sorumlulukları, kadro unvanları, sayıları ve kurum personelinin emeklilik statülerine ilişkin hükümleri uygulanamaz hale gelmiştir.
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar muvacehesinde, 4733 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin (A) bendinin (2) numaralı alt bendinde yer alan; “… Kurumun hizmet birimleri ile bunların görev ve sorumlulukları, kadro unvanları, sayıları ve kurum personelinin emeklilik statülerinin belirtilmesi açısından durumu, Kurulun önerisi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle…” ibaresinin, Anayasa Mahkemesinin 20/11/2003 tarihli ve E:2002/32, K: 2003/100 sayılı Kararı ile iptal edilmiş olması sebebiyle her ne kadar, bahis konusu hususları düzenleyen Yönetmeliğin dayanağı ve uygulama imkanı kalmamış olsa da, mezkur Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında, Kurum hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerin, idari hizmet sözleşmesiyle sözleşmeli olarak istihdam edilen personel eliyle yürütüleceğinin ve Kurum personelinin ücret ve mali haklar dışında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi olduğunun açıkça hükme bağlanmış olması karşısında ve 298 sayılı Kanunun Ek 7 nci maddesi gereğince; 23 üncü Dönem Milletvekili Genel Seçiminde aday olmak maksadıyla 08/05/2007 tarihinde istifa eden ancak milletvekili seçilemeyen ilgilinin, kendisiyle idari hizmet sözleşmesi yapılmak suretiyle tekrar eski görevinde sözleşmeli istihdamının mümkün bulunduğu değerlendirilmektedir.