Editör mesleğine dair merak edilenleri sizler için araştırdık. Peki editör ne demek? Nasıl editör olunur? Kimlere editör denir? İyi bir editörde olması gerekenler nelerdir? Editör çeşitleri nelerdir? Editör ne iş yapar? İnternet editörlüğü ve yazılı basın editörlüğü arasındaki farklar nelerdir? Editör ile ilgili merak edilenleri sizler için araştırdık.
EDİTÖR NE DEMEK?
Herhangi bir konu hakkında önümüze getirilmiş içeriğin incelenmesi, düzeltilmesi ve okuyucuya sunulacak hale getirilmesini sağlayan kişiye ”Editör” denir. Editörlük yapan kişi gündemi takip eden, isteği, ihtiyaçları belirlemeyi iyi bilen ve uygun bir yazım diliyle şekillendirilmesi işine ”Editörlük” denir. Yayınevinde, basılacak kitapların birtakım yönlerden sağlıklı olmasını sağlamakla görevli kimse.
EDİTÖR ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
İçerik Editörü
Önceden belirlenmiş bir konu hakkında belirli kriterler göz önüne alınarak elde edilen makalelere ”içerik”, bu makaleleri okuyucuya hazırlayanlara ”İçerik Editörü” denir. İçerik editörü bir diğer ismi metin editörü, gündemi sıkı takip edip, her şeyi bilen değil, hiçbir fikri olmadığı konuda bile okuduğunda anlayıp özet çıkartabilen kişilerdir. İçerik editörlerin de genel kültür pek aranmaz. Genelde yazım dili, karşı tarafa aktarabilme gücü ve imla kuralları ağırlığını gösterir.
Web Sitesi İçerik Editörü
Web sitesi içerik editörü denildiğinde haftalık yada 2-3 günde bir yazan gazete, dergi yazarı gibi düşünebilirsiniz. Bir diğer ismi blog yazarı demektir. Blog yazarları ile metin editörleri arasında bu yüzden fark vardır. Örneğin blog yazarları çok daha kültürlü, araştırmacı gibi özelliklere sahip olmalıdırlar. Sadece gerçek bilgileri sunmalı ve oyalayıcı kelime kalabalığı yapmayanlardır. Bu içerik editörlüğü için önemli değildir. Zira sadece google üzerinden dönen algoritmaya ayak uydurmakla yetinmektir.
Haber Editörü
İnternet haber sitelerinde haberleri hazırlayan kişilere ”Haber Editörü” denir. Yazılacak içeriğin habersel boyutta olması ön görülür. Haber editörlüğü yapanların değil, haber sitelerine editörlük hizmeti veren kuruluşların belirlediği kriterler ile belirlenir. Birçok haber, medya sitesinin haber ajansı yok. Bazıları ajanslara aylık belli miktarlar vererek haberleri kopyalama yetkisine sahiptir. Ajanslar ile bağlantısı olmayan şirket yada kuruluşlar ise ajansların elde ettiği haberlerin konusunu değiştirmeden, cümlelerini değiştirerek kendi haber alanlarına aktarılması da haber editörünün görevidir. Mantıklı düşünüldüğü zaman arama kriterlerinde kaynaktan para ile kopyalanan içerikler değil, kaynaktan okuyup değiştirerek yazanların başarı elde ettiği görülmüştür.
Haber Editörlüğü kendi içerisinde online veya fiziksel olmak üzere çeşitli branşlara ayrılır.
*Dergi Editörlüğü
*Kitap Editörlüğü
*Gazete Editörlüğü
*Diğer Basılı Medya Editörlüğü
İNTERNET EDİTÖRLÜĞÜ VE YAZILI BASIN EDİTÖRLÜĞÜ ARASINDAKİ FARKLAR NEDİR?
Öncelikle yazılı basın editörlüğünden bahsetmek gerekirse, hardisk gibi beyinleri olmaları, kültürel farklılıkları çok iyi analiz edebilen, objektif, kültürlü, gündemin içerisinde her şeyi görebilen ve iştirak edebilen kişilerdir. İnternet editörlüğü ise bu durumun tam tersidir. Elbette aranan kriterleri olursa kendisi için daha rahat olur fakat internet editörlüğünde çok fazla kültürel özellikler aranmaz. Hardisk gibi beyin taşımasına gerek yok. Hiçbir şeyi analiz edebilmesine de gerek yok. İnternet editörlüğü sadece istenilen konu hakkında akıcı bir dil kullanarak okuyucuya ulaştırsın şeklindedir.
NASIL EDİTÖR OLUNUR?
Üniversite diplomasıyla birlikte yazarlık veya editörlük ile ilgili olan kurslardan sertifika alınması, editör olmak isteyen kişiler için önemli bir avantajdır. Tecrübe de editörlük de önemlidir. Çok fazla kitap veya gazete okumanın yanında, bir yayınevinde stajyer olarak çalışmak, editör adaylarına deneyim kazandırır. Kariyerini editör olarak sürdürmek isteyen kişiler, işe en alt seviyeden başlayacaklarını bilmelidir. Basın ve yayın kuruluşlarında, dizgi bölümünde çalışan veya yayın asistanı olarak işe başlayan kişiler, editörlükle ilgili detayları öğrenebilir.
Son yıllarda, editör adaylarının yabancı dillerinin iyi olması daha önemli hale gelmiştir. İyi bir editörün birkaç farklı uluslararası yayını takip etmesi gelişimi açısından daha iyi olacaktır. İngilizce veya başka dilleri bilen kişiler, çevirmenlik yaparak editörlüğe adım atabilir.
EDİTÖR NE İŞ YAPAR?
1- Editör yayına verilen her yazıyı didik didik incelemek zorundadır. Zira yazının sorumluluğu yayıncıya aittir. Zor olduğu kadar ağır bir sorumluluk gerektiren bir durum gerçekten.
2- Bu yazarı seviyorum, filancayı az seviyorum, onu okuyayım da şunu okumayayım diyebilme lüksü yok. Sevse de okuyacak, sevmese de. Seçme şansı yok.
3- Sevdiğin yazarı okumak neyse de bir de sevmiyorsa. Şöyle düşünün. Mesela her gün onlarca Engin Ardıç yazısı okumak zorundasınız. Kim dayanır bu ezaya. Velev ki onu sevseniz bile “öö” gelir artık. (Engin Ardıç’ı genelde takip ederim. Sevmiyorum ama yine de okumaktan kendimi alamıyorum:))
4- Sadece homojen bir yazar kitlesi değildir izlemek zorunda olduğu. Siyasi yazarından tutun da, spor yazanına değin onlarca kategori blogcusu var. Haydi, sporu seviyor diyelim, haberleri zaten takip ediyor, mizah yazılarını da hafif diye seviyor diyelim, felsefeden ya da tarihten veyahut psikolojiden haz etmiyorsa ne olacak. Ama mecbur okuyor işte.
5- Çeşit çeşit kategori olduğu için her birinden de anlıyor olması gerek bir yandan da. Misal “güncel” kategorisine yazılan bir yazı belki “güncel” değil, “gündelik yaşam” kategorisine giriyordur, ya da “felsefe” diye yazılan “psikoloji”ye giriyor olabilir. Bunu kim düzeltecek. Tabi ki editör.
6- Her satırı okumak zorunda ve çok kez de anlamak zorunda. Çünkü konu bütünlüğüne vakıf olarak genel değerlendirmeye tabi tutması gerecek.
7- Daha bakın yazının içindeki kelime hatalarına, imla yanlışlarına, anlam bozukluklarına, noktalama işaretlerine yeni geldik. Bir de bunları denetleyecek iyi mi?
8- Yine bir başka detay, yazı içerisinde kullanılan sözcüklerin, cümlelerin yahut paragrafların işaret ettiği özel anlamlar var mıdır diye incelemek durumunda. Zira üçüncü şahıslara yönelik hakaretamiz ifadeler olabilir, telif gerektirecek alıntılar olabilir, yasalara aykırı ifadeler olabilir, devlet büyüklerini tezyif ve tahkir edici ifadeler gizlenmiş olabilir, yasadışı propaganda içerikleri barınabilir falan da filan.