CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Emeklilikte Yaşa Takılanlar için meclise kanun teklifi verdi. Gerekçesinde, 08.09.1999 tarihinde çıkarılan 4447 sayılı yasanın yürürlüğe girdikten sonra ilk defa geriye doğru işletilen bir yasa olarak vatandaşın hakkını gasp ettiğini gösteren Gürer, 3 milyon kişinin mağdur edildiğine de dikkat çekti.
İşte Ömer Fethi Gürer’in verdiği kanun teklifi:
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda değişiklik yapılmasına dair teklifim gerekçesi ile birlikte ektedir.
Gereğini saygılarımla arz ederim. 17.08.2018
Ömer Fethi Gürer
Niğde Milletvekili
GEREKÇE:
08.09.1999 tarihinden önce işbaşı yapan SSK’lı, BAĞ-KUR’lu, EMEKLİ SANDIĞI mensubu herkes emeklilikte yaşa takılmıştır.
08.09.1999 tarihinde çıkarılan 4447 sayılı yasa ülkemizde yürürlüğe girdikten sonra ilk defa geriye doğru işletilen bir yasa olarak vatandaşın hakkını gasp etmiştir. Bu gaspın sona ermesi için bu yasanın geriye doğru işlemesinin iptal edilmesi gerekmektedir.
Türkiye genelinde 1999 yılından önce sigortalı olup emekli olabilmeleri için yaş sınırları uzatılan yaklaşık 3 milyon kişi mağdur edilmektedir. Emeklilikte yaşa takılan vatandaşların sigorta prim gün sayılarını tamamlamalarına rağmen emekli edilmemesi ülkenin kanayan bir yarası hâline gelmiştir.
Emeklilikte yaşa takılanlar, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi dahil birçok yolla haklarını arama çabalarına girmişlerdir fakat hala bir sonuç elde edememişlerdir. Prim günü dolanın yaşa takılmadan emekli olması genç işsizliği önlemek açısından da önem arz etmektedir.
Vermiş olduğumuz Kanun Teklifi ile bu konunun derinlemesine araştırılarak çözüm üretilmesini, mağduriyetlerin giderilmesini ve dolaylı olarak genç işsizliğin önlenmesini amaçlamaktayız.
KAÇ KİŞİ EYT BEKLİYOR?
Arzu Erdem tarafından verilen kanun teklifi büyük yankı uyandırmıştı. Kanun teklifinin ardından bu seferde Arzu Erdem tarafından EYT içni soru önergesi verildi. Soru önergesi içerisinde 4 önemli soru yer aldı. Bunlar;
Ülkemizde şu anda prim günü ve sigortalılık süresi dolduğu halde yaşı beklediği için emekli olamayanların sayısı kayıtlarınızda ne olarak kaçtır?
Emeklilikte yaşa takılanlar olarak adlandırılan emeklilik için gerekli hizmet süresi ve prim ödeme gün sayısını doldurdukları halde yaş şartını dolduramayanlarla ilgili bir çalışmanız var mıdır? Varsa ne aşamadadır?
Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili düzenleme yapılması halinde 2018 yılı fiyatlarıyla aktüeryal maliyeti tutarı ne kadar olacaktır?
2018 yılı içerisinde bu konuda mağduriyet yaşayanlar için bir müjde vermeyi planlıyor musunuz?
EYT MAĞDURU NE DEMEK? EYT MAĞDURU KAÇ KİŞİ VAR?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar kelimelerinin ilk harflerinden oluşan EYT emekli olmak için aranılan sigorta prim gün sayası ve sigortalılık süresi dolmasına rağmen getirilen yaş sınırını nedeni ile emekli olamayan kişileri kapsamaktadır.
1999 senesinde çıkarılan yasa nedeni ile mağdur olan kişi sayısı ise Arzu Erdem tarafından verilen EYT soru önergesi ile devlet tarafından resmen açıklanacak. Ancak yapılan tahminlerle 3 milyon kişinin emeklilikte yaş engeline takıldığı tahmin edilmektedir.
EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR (EYT) İÇİN 15 MADDELİK YASA
Emeklilikte Yaşa Takılanlar için meclise sunulmaya hazırlanan yasada 15 maddenin oluşacağı açıklandı. Yeni yasaya göre, emekli olmak isteyen vatandaşlar, emekliliği için gerekli yılları her ay maaşının yüzde 5 daha az almayı kabul ederek emekliliğini tamamlayacak.
Emekliliğine birkaç yıl kala yasa nedeniyle daha yıllarca beklemek zorunda olan 5 milyona yakın kişi var. Gözler hep Meclis'ten ve siyasilerden gelecek kararlarda.
10 YIL İÇİNDE EMEKLİLİK
Bir işte bir süre çalıştıktan sonra hastalanan ya da sakat kalan binlerce kişi var. Bu kişilerden yüzde 60 oranında işgücü kaybı olanlarla sürekli başkasının bakımına muhtaç derecede malul olanlar yaşı beklemeden erken emekli olabiliyor. Bunun için 10 yıl sigorta, 1800 gün prim ve en az yüzde 60 oranında iş gücü kaybı şartı aranıyor. İşgücü kaybının yüzde 60’ı aştığı ve malullüğü SGK Sağlık Kurulu tarafından onaylanan kişilere 971 lira maaş bağlanıyor. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan anneler erken emekli olabiliyor. Örneğin, 2008’den sonra 1000 gün primi bulunan bir anne bin 250 gün prim ödemiş sayılıyor. 250 günlük süre yaştan düşüyor. Bu haktan SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı’na tabi olan anneler yararlanıyor.
2 BİN 160 GÜN KAZANÇ
Doğum borçlanması, emekli olmak için diğer koşulları sağlayıp prim gün sayısı eksik olan kadınların erken emekli olmasını sağlıyor. Doğumdan önce sigortası yapılan, adına prim ödenen ve çocuğu yaşayan tüm kadınlar doğum borçlanması yapabiliyor. En fazla 3 çocuk için geçerli oluyor. Her çocukta 2 yıl olan bu hak, kadınların çocukları üzerinden 2 bin 160 gün prim kazanmayı sağlıyor.
5 YIL DAHA ERKEN
Ağır ve yıpratıcı işlerde çalışan işçi ve memura ilave prim hakkı veriliyor. Böylece, prim sayısı artarken emeklilik yaşı öne çekilmiş oluyor. Örneğin, 20 yıl çalışan bir kişi yıpranmayla 25 yıl çalışmış sayılarak 5 yıl erken emekli olma hakkı elde edebiliyor. Çalışılan işin bu kapsamda değerlendirilip değerlendirilmediğini SGK’ya sorup öğrenmek gerekiyor.
Bu yıl ilk defa çalışmaya başlayan kadınlar 60, erkekler 62 yaşından önce emekli olamayacak. Memur veya kendi işini kuranlar, akranlarından 2 yıl daha geç emekli olacak. Emeklilik yaşı, sigortalı olarak ilk defa işe başlanan tarihe ve çalışılan statüye göre değişmekle birlikte kademeli olarak artıyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra işe başlayan kadın 58, erkek 60 yaşını doldurmak ve en az 9000 gün prim gününü tamamlamak koşuluyla emekli olabiliyor. Esnaf ve memur statüsünde çalışanlar 9000 gün prim gününe tabi. 4/a, yani işçi statüsünde çalışanlarda ise 7200 prim gün sayısı aranıyor. Herhangi bir işte çalışmadığı için sigortası olmayanlar emekli aylığı bağlatabilmek için isteğe bağlı sigorta yaptırabiliyor. 2008 yılından sonra isteğe bağlı sigortalar Bağ-Kur (4B) kapsamında değerlendiriliyor. Bağ-Kur’lular, emekli olabilmek için daha uzun süre prim ödüyorlar. İsteğe bağlı sigortalılar, son 3.5 yıl SSK (4A) statüsünde çalışmaları halinde erken emeklilik hakkı elde ederler. Son 3.5 yıl SSK'lı çalışan erken emekli olur!İsteğe bağlı sigortalıların SSK statüsünde daha az primle daha erken emekli olmaları mümkün. Sosyal güvenlik sisteminde kapsamlı değişiklik yapılan 2008 öncesinde SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı kapsamında isteğe bağlı sigortalı olunabiliyordu. 2008’de sistem değişikliğiyle SSK’ya tabi isteğe bağlı sigorta uygulamasına son verildi. O tarihten sonra tüm isteğe bağlı sigortalılar Bağ-Kur yani 4B kapsamında değerlendirilmeye başlandı. 2008’den önce 4A kapsamında prim ödemekte olanlar da 4B’ye geçirildi.
Emeklilik yaşı, 1 Ocak 2036 tarihinden itibaren her 2 yılda 1 yaş artacak. Erkekler 2044'ten, kadınlar ise 2048'den itibaren 65 yaşından önce emekli olamayacak.
2018'DE İŞE BAŞLAYAN NE ZAMAN EMEKLİ OLACAK?
Kritik nokta, prim gününün doldurulduğu tarihte uygulanan yaş haddi. Kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı, 4/a (işçi) statüsünde çalışanların 7200 prim gününü, 4/b (esnaf) ve 4/c (memur) statüsünde çalışanların 9000 prim gününü doldurdukları tarihte geçerli olan yaş haddine yükselecek.