Emeklilikte yaşa takılanların baş harflerinden alıntılanan EYT, konu ile ilgisi olsun olmasın herkesin araştırdığı bir kavramdır. Son günlerde en çok gündem olan ve milyonlarca çalışanı ilgilendiren bu konudur. Bir çalışanın ya da işten ayrılanın EYT kapsamında sayılabilmesi için sigorta başlangıcının 08.09.1999 öncesi olması gerekir.
08.09.1999 tarihi öncesinde sigortalı olanların emeklilik şartları arasında kadınlar için 20 sene ve erkekler için de 25 sene şartları bulunmakta idi. 08.09.1999 tarihi öncesi sigortalıları yaş şartına bağlı olmaksızın, gerekli hizmet ve prim sürelerini doldurdukları takdirde, emekli olmakta idi. 08.09.1999 tarihinden sonra çıkan yasa ile prim gün sayısı kademeli olarak artarken, yaş şartı da getirilmiştir.
Giriş tarihine göre değişen yaş şartları ile çalışanların emeklilik süreleri ileriye doğru ötelenmiştir. Bu durum çalışanlar arasında adaletsizliğe de yol açmıştır. Sosyal güvenlik kurumları giriş tarihlerine göre farklı yaş ve prim sayılarına göre emeklilik şartları uygulamak zorunda kalmıştır.
EYT Yasası İle Yaşanan Hak Kayıpları
Ne zaman yasa çıkacak sorusu internette en çok aranan sorular içerisinde ilk sıralarda yer almaktadır. SGK ve diğer sandık emeklileri için 5.000 ile 5.975 gün sayısı arasında değişen prim sayışları, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı çalışanları için geçerli değildir. Kadınlarda 7.200 gün, erkeklerde de 9.000 gün şartı aranmaktadır.
EYT yasası, Meclisten geçtiği hali ile sadece yaş şartını kaldırırken, kademeli prim şartı değişmeden, mevcut hali ile durmaktadır. Bağ-Kur ve Emekli Sandığı çalışanlarının prim gün ödeme sayıları da SGK çalışanlarına endeksli hale getirilmemiştir. Bu şekliyle bile milyonlarca emekçi için son derece sevindirici bir düzenleme olarak 03.03.2023 tarihinde yasalaşarak, Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Hukuki Açıdan EYT Düzenlemesi
EYT pek çok hukukçuyu da kendi aralarında fikir ayrılığına düşmelerine sebep olan bir düzenlemedir. Hukukçuların çoğunluğu müktesebat olarak gördükleri hakların, işe girdikten sonra değişmesini haklı bulmamaktadır. İşe girerken altına imza atılan iş akdinin geriye dönük şekilde kurallarının değiştirilmesinin hukuka aykırı olduğunu savunmuşlardır. Bu konuda pek çok sivil faaliyet te gerçekleşmiş olup, farklı zaman ve mekanlarda yetkili kişilerle bu konu sürekli gündeme getirilmiştir.
En Kapsamlı Hak Arama Mücadelesi
EYT, son yıllarda tarihe de geçecek şekilde en kapsamlı sivil halk hareketi olarak anılacaktır. Sadece Türkiye’de değil, belki de dünyada bile eşi az görülür şekilde uzun süreli ve ideoloji gütmeden hak arama örgütü olarak hatırlanacaktır. EYT kapsamında yer alan kişilerin bir dernek çatısı altında başlattıkları bu hareket, Gönül Boran Özüpak ile başarıya ulaşmıştır.
EYT düzenlemesi kapsamında yer alan emekçiler, yaş şartına bağlı olmaksızın prim ve sene şartını doldurduktan sonra emekliliğe hak kazanmaktadır. Yirmi dört sene önce ellerinden alınan haklar, 03.03.2023 tarihinde iade edilmiştir.