Fatih depreme dayanıklı mı? Fatih'te deprem riski nedir, fay hattı geçiyor mu?

14 Şubat 2023 12:25

Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki büyük deprem ardından yeniden konuşulmaya başlanan büyük İstanbul depremi için İBB tarafından İstanbul'da yer alan 39 ilçe için olası kayıp tahminleri yayınlandı. Yayınlanan kitapçıkta Fatih depreme dayanıklı mı? Fatih deprem bölgesi mi, Deprem riski nedir? Fatih’te fay hattı geçiyor mu tüm bu sorular yanıtlanmış oldu.

Kahramanmaraş’ta 9 saat arayla meydana gelen iki büyük deprem sonrası, İstanbul depremi gündeme geldi. İstanbul'un Fatih' ilçesinde yaşayan vatandaşlar ise; Fatih depreme dayanıklı mı? Fatih'te deprem riski nedir, fay hattı geçiyor mu? 2000 yılı öncesi ve sonrası kaç bina var? yanıtını arama motorlarında araştırmaya başladı. Baştan sona bilgi dolu bu faydalı makaleyi sizler için yayınlıyoruz.

Bu çerçevede İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü ile birlikte İstanbul'un Fatih Olası Deprem Kayıp tahminleri Kitapçığı yayınladı. Kitapçıkta bir çok senaryo ele alındı.

Kitapçıkta yer alan bilgilere göre bu risk haritasında deterministik yaklaşım baz alındığı kaydedilirken Mw= 7.5 büyüklüğündeki deprem senaryosu kullanılarak sonuçlar oluşturulduğu aktarıldı.

Fatih’te 2000 yılı öncesi ve sonrası kaç bina var?

Bina envanteri derlenmesi için gerekli olan veriler İBB kurumsal mekânsal bilgi altyapısından CBS tabanlı olarak temin edilmiştir. Bina verileri CBS tabanlı alan geometrisi olup, ITRF96TM30 koordinat sistemindedir

Fatih için yayınlanan rapor bina yapım yılı 1980 öncesi yüzde 73 ile 31 bin 899 adet bina, 1980-2000 arası yüzde 18 ile 7 bin 887 bina, yapım yılı 2000 sonrası ise yüzde 9 ile 3 bin 774 adet bina olduğu görülüyor.

Aşağıdaki raporda ise binaların kaç katlı olduğunu gösteren bir veri gösteriliyor.

Fatih depreme dayanıklı mı?

Yayınlanan kitapçıkta 7.5 şiddetinde bina yapım yılı baz alınarak oluşturulan risk analizinde aşağıdaki tabloya yer verilmiştir. Raporda Fatih genelinde çok ağır hasarlı 2 bin 083, ağır hasarlı 3 bin 496, orta hasarlı 9 bin 949, Hafif hasarlı ise 15 bin 758 şeklinde yer aldı.

Mahalle mahalle daha detaylı bilgi için aşağıdaki tablo paylaşılmıştır.

MAHALLE ADI	ÇOK AĞIR HASARLI	AĞIR HASARLI	ORTA HASARLI	HAFİF HASARLI
AKSARAY	81	130	350	510
AKŞEMSETTİN	64	100	320	654
ALEMDAR	10	21	78	161
ALİ KUŞCU	49	77	222	389
ATİKALİ	45	73	218	375
AYVANSARAY	111	214	568	848
BALABANAĞA	7	12	37	68
BALAT	78	144	392	645
BEYAZIT	19	32	94	135
BİNBİRDİREK	12	22	69	100
CANKURTARAN	25	53	157	211
CERRAHPAŞA	50	76	209	293
CİBALİ	42	82	245	365
DEMİRTAŞ	18	30	79	105
DERVİŞ ALİ	60	114	333	560
EMİN SİNAN	13	25	77	115
HACI KADIN	9	19	57	74
HASEKİ SULTAN	47	72	208	350
HIRKA-İ ŞERİF	78	125	362	596
HOBYAR	11	20	67	137
HOCA GIYASETTİN	12	25	72	91
HOCAPAŞA	13	24	75	146
İSKENDERPAŞA	41	70	226	487
KALENDERHANE	4	9	28	43
KARAGÜMRÜK	42	70	204	310
KATİP KASIM	29	48	128	181
KEMALPAŞA	9	17	60	149
KOCA MUSTAFAPAŞA	128	185	456	621
KÜÇÜK AYASOFYA	27	53	164	232
MERCAN	12	26	85	144
MESİHPAŞA	7	13	43	103
MEVLANAKAPI	80	124	330	457
MİMAR HAYRETTİN	29	51	151	226
MİMAR KEMALLETTİN	21	35	108	181
MOLLA FENARİ	20	36	112	176
MOLLA GÜRANİ	52	82	251	472
MOLLA HÜSREV	6	13	43	63
MUHSİNE HATUN	19	33	99	153
NİŞANCA	29	51	155	250
RÜSTEMPAŞA	6	12	38	63
SARAÇ İSHAK	13	23	70	107
SARIDEMİR	15	21	44	49
SEYYİD ÖMER	77	119	341	572
SİLİVRİKAPI	53	83	237	371
SULTAN AHMET	17	34	98	124
SURURİ	10	19	61	101
SÜLEYMANİYE	9	20	68	112
SÜMBÜL EFENDİ	56	87	229	310
ŞEHREMİNİ	68	109	327	571
ŞEHSUVAR BEY	23	41	124	187
TAHTAKALE	10	20	65	111
TAYA HATUN	12	23	69	106
TOPKAPI	61	94	242	338
YAVUZ SİNAN	9	17	48	59
YAVUZ SULTAN SELİM	54	104	308	531
YEDİKULE	137	185	410	448
ZEYREK	44	79	238	422
TOPLAM	2.083	3.496	9.949	15.758

Fatih'te ne kadar can kaybı olur?

Bu çalışmada can kaybı ve yaralanma hesaplarında, HAZUS-MH MR4 (2003, ve daha önceki HAZUS versiyonları) yaklaşımı kullanılmıştır. Bu yöntem bina hasarı ile ölüm ve yaralanmalar arasında doğrudan ilişki kurmaktadır.

MAHALLE ADI	CAN KAYBI SAYISI	AĞIR YARALI SAYISI	HASTANEDE TEDAVİ SAYISI	HAFİF YARALI SAYISI
AKSARAY	40	27	103	178
AKŞEMSETTİN	67	41	174	303
ALEMDAR	0	0	2	3
ALİ KUŞCU	42	28	111	193
ATİKALİ	52	32	134	234
AYVANSARAY	56	47	154	275
BALABANAĞA	0	0	1	2
BALAT	51	41	137	246
BEYAZIT	0	0	1	2
BİNBİRDİREK	3	2	7	13
CANKURTARAN	4	4	11	20
CERRAHPAŞA	41	25	106	182
CİBALİ	23	18	63	112
DEMİRTAŞ	1	1	3	6
DERVİŞ ALİ	49	35	131	233
EMİN SİNAN	3	3	9	16
HACI KADIN	2	2	7	12
HASEKİ SULTAN	45	27	117	201
HIRKA-İ ŞERİF	83	52	217	376
HOBYAR	0	0	0	1
HOCA GIYASETTİN	3	2	8	14
HOCAPAŞA	0	0	0	1
İSKENDERPAŞA	33	21	88	154
KALENDERHANE	1	1	4	7
KARAGÜMRÜK	41	27	108	187
KATİP KASIM	7	5	18	31
KEMALPAŞA	1	1	4	7
KOCA MUSTAFAPAŞA	120	78	309	527
KÜÇÜK AYASOFYA	7	6	20	36
MERCAN	0	0	1	2
MESİHPAŞA	1	0	3	4
MEVLANAKAPI	84	54	218	375
MİMAR HAYRETTİN	5	4	14	24
MİMAR KEMALLETTİN	2	1	5	8
MOLLA FENARİ	0	0	2	3
MOLLA GÜRANİ	48	29	124	215
MOLLA HÜSREV	2	2	6	10
MUHSİNE HATUN	6	4	16	28
NİŞANCA	12	8	31	55
RÜSTEMPAŞA	0	0	0	0
SARAÇ İSHAK	3	2	9	15
SARIDEMİR	0	0	1	2
SEYYİD ÖMER	91	54	236	407
SİLİVRİKAPI	66	39	171	294
SULTAN AHMET	4	3	10	18
SURURİ	0	0	0	1
SÜLEYMANİYE	1	1	3	6
SÜMBÜL EFENDİ	63	40	164	281
ŞEHREMİNİ	76	44	195	338
ŞEHSUVAR BEY	6	5	16	28
TAHTAKALE	0	0	0	0
TAYA HATUN	0	0	1	1
TOPKAPI	46	31	120	206
YAVUZ SİNAN	2	1	5	8
YAVUZ SULTAN SELİM	39	30	107	191
YEDİKULE	118	83	301	514
ZEYREK	34	24	91	161
TOPLAM	1.484	985	3.897	6.767

HAZUS-MH MR4 (2003) yöntemi kapsamında, her bir yaralanma derecesine tekabül eden bina sakinlerinin yaralanma oranları, binaların hasar derecelerine göre değişik bina sınıfları için sunulmaktadır. Bu oranlar gözlemsel verilere ve verinin olmadığı durumlarda uzman yorumuna dayanmaktadır. Her bir bina sınıfı için, her bir hasar seviyesindeki bina sayısı bu tür binalarda bulunan ortalama nüfus ve ilgili bina sakinlerinin yaralanma oranı ile çarpılarak ilgili yaralanma seviyesindeki kişi sayısı tahmin edilir.

Kullanılan tüm modellerin mevcut bilgi birikimi ve gözlemleri yansıttığı ancak deprem can kaybı ve yaralanmalarındaki büyük belirsizlikler nedeniyle hata payları içerebileceği ifade edilmelidir.

Fatih geçici barınma risk analizi

Deprem nedeni ile meydana gelen bina hasarlarının en önemli sonuçlarından birisi, binaların sağladığı en temel ihtiyaç olan barındırma özelliğini kaybetmeleridir. Bu nedenle bir senaryo depremi sırasında oluşabilecek bina hasarlarının tahminini takiben kullanılamayacak durumda olan konutlarda ikamet eden hane sayısı ile ilişkili olarak, acil barınma ihtiyacı konusunda değerlendirmeler yapılabilir. 1999 Kocaeli depremi sonrasında, bina hasarı ve barınma ihtiyacına dair İstanbul’da da gözlemlenen en önemli husus, depremin hemen sonrasında, hasarlı olmasa dahi insanların binalara girmekten ve orada yaşamaktan korkmasıdır. Bu nedenle, depremi takip eden ilk günlerde, azımsanmayacak ölçüde bir barınma ihtiyacı olacaktır.

MAHALLE ADI	GEÇİCİ BARINMA İHTİYACI HANE SAYISI
AKSARAY	1.136
AKŞEMSETTİN	2.010
ALEMDAR	33
ALİ KUŞCU	1.255
ATİKALİ	1.747
AYVANSARAY	2.164
BALABANAĞA	10
BALAT	1.618
BEYAZIT	8
BİNBİRDİREK	110
CANKURTARAN	174
CERRAHPAŞA	1.086
CİBALİ	964
DEMİRTAŞ	35
DERVİŞ ALİ	1.856
EMİN SİNAN	142
HACI KADIN	58
HASEKİ SULTAN	1.150
HIRKA-İ ŞERİF	2.714
HOBYAR	9
HOCA GIYASETTİN	106
HOCAPAŞA	18
İSKENDERPAŞA	1.152
KALENDERHANE	50
KARAGÜMRÜK	1.194
KATİP KASIM	249
KEMALPAŞA	36
KOCA MUSTAFAPAŞA	2.981
KÜÇÜK AYASOFYA	335
MERCAN	5
MESİHPAŞA	12
MEVLANAKAPI	2.620
MİMAR HAYRETTİN	91
MİMAR KEMALLETTİN	29
MOLLA FENARİ	13
MOLLA GÜRANİ	1.405
MOLLA HÜSREV	95
MUHSİNE HATUN	276
NİŞANCA	539
RÜSTEMPAŞA	2
SARAÇ İSHAK	126
SARIDEMİR	3
SEYYİD ÖMER	2.979
SİLİVRİKAPI	2.012
SULTAN AHMET	128
SURURİ	4
SÜLEYMANİYE	76
SÜMBÜL EFENDİ	2.220
ŞEHREMİNİ	2.320
ŞEHSUVAR BEY	234
TAHTAKALE	4
TAYA HATUN	13
TOPKAPI	1.193
YAVUZ SİNAN	46
YAVUZ SULTAN SELİM	1.849
YEDİKULE	2.588
ZEYREK	1.502
TOPLAM	46.784

Olası İstanbul depremi sonrasında bu tür acil barınmaya ihtiyaç duyacak olan aile sayısının tahmininde, çok ağır, ağır ve orta hasarlı konut türü binalardaki hane sayısı kullanılmıştır. Bu doğrultuda Mw=7.5 senaryo depremi için Fatih ilçesi geçici barınma ihtiyacı mahalle bazlı değerleri Tablo 5-4 ve dağılım haritası, Şekil 5-14’te verilmiştir.

Fatih Deprem Riski Nedir, Zemin Sağlamlığı Nedir? Fatih fay hattı geçiyor mu?

Bu raporun yayınlamasıyla Fatih’te hangi mahallelerin zemininin daha sağlam olduğu da ortaya çıktı. Aşağıdaki tabloda mavi daha sağlam, kırmızı ise daha kötü zemini ifade etmekte olduğu gözüküyor.

Kaynak: Bu sayfada yer alan tüm istatistiksel veriler İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin yayınladığı "Fatih Olası Deprem Kayıp Tahminleri Kitapçığı"'ndan elde edilen verilere dayandırılarak yayınlanmıştır.