Vefat edenlerin çeşitli nedenlerle mezarının açılmasına "fethi kabir" adı verilir.
Bu nedenler şöyle sıralanabilir; adli olgu ihbarı yapılmamış olması, defin ruhsatı alınmamış olması, gömülen cesetlerde ya da gömüldükten sonra ortaya çıkan bilgi ve iddialar ortaya atılması, eksik inceleme- otopsi gibi...
NEDEN YAPILIR
İşte bu gibi durumlarda mezarın açılıp cesedin çıkartılması, adli amaçlı incelemeler yapılması gereği doğurur.
Ölümün ardından değişikliklerin oldukça hızlı gerçekleşmesi, kokuşma ve çürüme gibi nedenlerle bazı incelemelerin yapılamayacağı ya da çıkacak sonucun değerinin sınırlı olduğu göz önünde bulundurularak açılır. Yani aranılan olguya ulaşılamayacaksa açılmayabilir. Ancak Turgut Özal örneğinde olduğu gibi 19 yıl sonra bile yapılabilir.
SAVCI VE MAHKEME KARARIYLA AÇILABİLİR
Fethi kabir ile ilgili düzenleme Yeni Ceza Muhakeme Kanunu (CMK) madde 87/4’ye göre; gömülmüş bulunan bir ceset, incelenmesi veya otopsi yapılması için mezardan çıkarılabilir. Bu husustaki karar, soruşturma evresinde Cumhuriyet Savcısı, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından verilir. Mezardan çıkarma kararı, araştırmanın amacını tehlikeye düşürmeyecek ise ve ulaşılması da zor değilse ölünün bir yakınına derhal bildirilir.
Fethi kabir, ilk yapılan otopsi yetersiz olduğu durumlarda yapılabildiği ek bilgi ihtiyacında da yapılabilir. Örneğin DNA örneği alınmak için mezar açılabilir.
NASIL YAPILIR
Ceset yeni ise parça alınması ve cesedin incelenmesi otopsi gibi yapılır. Cesette kokuşma ve çürüme ileri derecede ise, yumuşak dokularda eksilme varsa yalnızca gerekli olan organlar ve kemikler incelenir.
Toksikolojik inceleme yapılacaksa cesedin kefeninden, cesedin toprağa değdiği yerdeki topraktan, kabrin 4 metre uzağındaki topraktan ve tabuttan da örnekler alınır.
Mezar açılır açılmaz içine girilmeyip havalandırıldıktan sonra girilir. Çünkü mezarda biriken birtakım toksik gazlar insanları bayıltabilecek güçte olabilir. Bu işlemler yapılırken, cesedin görüntüleri kayda alınır.