Mezhebin kurucusu Ahmed b. Hanbel Hicrî 164/780 yılında Bağdat’ta dünyaya gelmiş 241/855 yılında doğduğu yer olan Bağdat’ta vefat etmiştir. Devrinin önemli alimlerinden ilim tahsil eden Ahmed b. Hanbel özellikle hadis ilmiyle meşgul olmuştur. Bu nedenle uzak yerlere hadis rivayeti için hadis yolculukları yapmıştır. Daha sonra bu yolculukların neticesinde ulaştığı rivayetleri meşhur kitabı Müsnedinde bir araya getirmiştir.
İmam Şafiî’den uzun yıllar ders alan Ahmed b. Hanbel, Hanefî mezhebinin önemli müçtehitlerinden Ebû Yusuf’tan da istifade etme imkanı bulmuştur.
Hayatındaki önemli olaylardan bir tanesi de Hâlife Me’mûn’un ortaya attığı Kur’an’ın mahlûk olduğu fikrini savunmadığı gerekçesiyle işkenceye tabi tutulmasıdır. Fetva ve mezhebiyle ilgili usulü yazmaktan ziyade topladığı hadisleri yazmış ve mezhebinde de daha çok senedi sahihse hadislerle amel etmiştir. Yeri geldiğinde istihsanla da amel eden Hanbelîler sedd-i zerayi prensibini en fazla çalıştıran mezhep mensuplarıdır.
Mezhebin gelişmesine Hanbelî fıkhının önemli âlimlerinden İbn-i Teymiyye’nin büyük katkısı olmuştur. Bugün Suudi Arabistan ve çeşitli körfez ülkelerinde Hanbelî mezhebi İbn-i Teymiyye tarafından yapılmış yorumu çerçevesinde yaşanmaktadır.
Hanbelî mezhebi diğer üç önemli fıkıh mezhebinden sonra ortaya çıkmasının da tesiriyle bağlısı en az olan fıkıh mezhebidir. Bugün Suudi Arabistan başta olmak üzere Irak, Suriye, Filistin ve Mısır’da Hanbelî mezhebinin bağlıları bulunmaktadır.
Kaynak: Diyanet İşleri Başkanlığı