Hocalı Katliamı, tarihte işlenmiş en büyük insanlık suçlarından biridir. Tam 28 yıl önce gerçekleşen katliamda çok sayıda kişi öldürüldü. Peki Hocalı Katliamı nedir? Ne zaman oldu? Detaylar haberimizde...
HOCALI KATLİAMI NEDİR? NE ZAMAN OLDU?
Hocalı Katliamı, Karabağ Savaşı sırasında 26 Şubat 1992 tarihinde Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında yaşanan ve Azeri sivillerin Ermenistan'a bağlı kuvvetler tarafından toplu şekilde öldürülmesi olayıdır.
HOCALI SOYKIRIMINDA NELER YAŞANDI?
Azerbaycan Askeri Savcılığı'nın, Ermenilerin 26 Şubat 1992'de yaptığı Hocalı Katliamı'yla ilgili soruşturma dosyası, katliamın 27'nci yılında, yaşanan dehşeti bir kez daha gözler önüne serdi. Katliamdan kurtulmayı başaran 2 bin 213 kişinin soruşturma dosyasındaki ifadesi, 800'den fazla ekspertiz raporu ve diğer kaynaklardan edinilen bilgiler, Ermenilerin sadece işgalle yetinmediğini, sivilleri toplu şekilde katlettiğini kanıtlıyor.
Soruşturma dosyasında Hocalı katliamını yapan Ermenistan ordusu subaylarının yanı sıra, Sovyet ordusunun o zaman bölgede bulunan 366. Motorize Alayı'nın çoğu Ermeni kökenli 38 üst düzey subayının da ismi yer alıyor. Dosyada ismi geçen subaylar savaş suçları işlemekten sorumlu tutulurken Azerbaycanlılar, savunmasız 613 sivili katleden canilerin adalet önünde hesap vermesini talep ediyor.
ERMENİSTAN, RUSYANIN DESTEĞİYLE SALDIRDI
Soruşturma dosyasında, insanlık tarihine kara bir leke olarak yazılan katliama giden süreç de anlatılıyor. Ermeniler, Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla 1991'in son günlerinde ablukaya aldıkları, bölgenin tek havaalanına sahip ve stratejik önem taşıyan Hocalı'yı ele geçirmek için harekete geçti. Aylar süren saldırılarını 1992'nin 25 Şubat'ında yoğunlaştıran Ermeniler, gece, Sovyet ordusunun o zaman Hankendi'de bulunan 366. Motorize Alayı'nın da yardımıyla üç koldan saldırdı.
70'İ YAŞLI 63'Ü ÇOCUKTU
Ermeniler, sivilleri toplu şekilde katletti, esirlere acımasızsa işkence yaparak 20. yüzyılın en kanlı katliamlarından birine imza attı. 7 bin kişinin yaşadığı Hocalı'da savunmasız durumdaki 106'sı kadın, 70'i yaşlı, 63'ü çocuk 613 Azerbaycan vatandaşı hayatını kaybetti.
150 KİŞİDEN İSE HALA HABER YOK
Katliamdan 76'sı çocuk 487 kişi ağır yaralı olarak kurtuldu, Ermeni güçleri bin 275 kişiyi esir aldı, bunların 150'sinden bugüne kadar haber alınamadı. Katliamda 8 aile tamamen yok edildi, 25 çocuk her iki ebeveynini, 130 çocuk ise ebeveynlerinden birini kaybetti. Azerbaycan devletinin işgal nedeniyle uğradığı zarar ise 170 milyon doları buldu.
ERMENİLER AKIL ALMAZ İŞKENCELER YAPTI
Katledilenlerin adli tıp muayeneleri ve şahit ifadeleri, Hocalı sakinlerinin kafa derisinin soyulması, kurak, burun, cinsel organlarının kesilmesi, gözlerin çıkartılması gibi kadın, yaşlı ve çocuk ayrımı yapılmaksızın akılalmaz işkencelere maruz kaldığını açıkça kanıtlıyor. Katliam kurbanları arasında boynu vurularak, yakılarak katledilenlerin yanı sıra karnı süngülenen hamile kadınlar da var. O dönemde çekilen görüntüler ve fotoğraflar da katliamın büyüklüğünü ortaya koyuyor.
BU DURUM İNSANLIK SÖZLEŞMESİNİN İHLALİDİR
Azerbaycan'a göre, Hocalı'da yaşananlar, 1949 Cenevre Sözleşmeleri'nin, Birleşmiş Milletler'in (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşmesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına geliyor.
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAKEMESİ,SAVAŞ SUÇU OLARAK GÖRÜYOR
Azerbaycan'a göre, Hocalı'da yaşananlar, 1949 Cenevre Sözleşmeleri'nin, Birleşmiş Milletler'in (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşmesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına geliyor.
KATLİAMIN TANIKLARI O ANLARI ANLATTI
Ermenilerin Hocalı'da yaptığı katliamdan kurtulmayı başaranlar, olayın üzerinden uzun yıllar geçmesine rağmen, o gün tanık olduklarını gözyaşlarıyla anlatıyor.
Ermenilerin kadın ve çocuk ayrımı gözetmeksizin yaptıkları katliamda birçok aile tamamen yok olurken, bazı aileler de üyelerinin bir kısmını kaybetti. Katliamdan sağ kurtulan insanlar, yaşadıkları işkencelerin ve yakınlarını kaybetmenin acısını bugün de aynı şekilde hatırlıyor ve tekrar yaşıyor.
Hocalı Katliamı'nın tanıklarından Fitat Memmedova (58), Ermenilerin 1992 yılındaki saldırısında eşi, çocuğu ve iki ağabeyi dahil çok sayıda yakınını kaybetti.
Yaşadıklarını AA'ya anlatan Memmedova, katliam öncesinde Ermenilerin Hocalı'yı günlerce top ateşine tuttuğunu, kasabadaki tüm kadın ve çocukların bodrumlarda saklanmak zorunda kaldığını söyledi.
HOCALI KATLİAMI ANMA MESAJLARI NELERDİR?
”Hocalı’da akan kandı, sustunuz! Zaten ya Fransız, ya ermeni ya da Rus’tunuz!”
”Basta Hocalı katliamı ve ülkesi uğruna canlarını veren değerli şehit kardeşlerimizi unutmadık.”
”Hocalı katliamı bir insanlık suçudur. Katliamın 26. yılında Azerbaycan’ın yanındayız.”
”Hocalı katliamı ”Yaranın üstü kabuk bağlar, kan durur ya, benim yaram 26 yıldır hâlâ kanıyor.”
”9 yaşındaki kız çocuğunun nefes aldığını fark edilince yanan ocağa diri diri atıldığı yerdi Hocalı! Unutma!”
”Hocalı Katliamı Dağlık Karabağ’ın işgalinden bu yana gerçekleşen en kapsamlı sivil katliamıdır.” (İnsan Hakları İz. Örg)
”Cevanlara kıydılar,Tanklar alta koydular, kanım içip durdular , Ağla karanfil Azerbaycan unutma unutturma!”
”Analar oğulsuz kalamadı, kadınlar dul kalamadı, çocuklar yetim kalamadı, Hepsi öldürüldüler… Bu zulme sessiz kalma.”
”Azeri kardeşlerimin acısının bizim acımız olduğunu hatırlatıyor, Hocalı şehitlerimizi bir kez daha rahmetle anıyoruz.”
”Hocalı soykırımında 106‘sı kadın, 63’ü çocuk olmak üzere 613 kardeşimiz şehit edildi. 487 soydaşımız ağır yaralandı,bin 275’i de rehin alındı. Hepimiz Hocalı’nın yasını tutuyoruz.”
”Uluslararası toplumdan 26 Şubat 1992’de Hocalı’da yaşanan bu insanlık dışı hukuksuzluk karşısında yaşanan olayları kınar şehitlerimizi anarım.”
”Açın tarihe bakın.Dünyaya medeniyet öğretmiş Türklerin katliamı mı olmuş?Katliam görmek isteyen dönsün Hocalı’ya baksın.”
”Türkiye olarak, Hocalı’daki bu insanlık dışı katliamın acısını her zaman yüreğimizde hissediyor, Azerbaycanlı kardeşlerimizin acılarını paylaşıyoruz.”
”Sözde ermeni soykırımı diye ağlayan zırlayan şerefsizlerin yaptıkları unutulmaz. Hocalı Katliamı Mekanları Cennet Olsun..”
”Her fırsatta Ermeni iddialarının propagandasını yapmayı sürdüren Batı dünyasının, 20. yüzyılın en vahşi katliamlarından biri olan Hocalı soykırımını kınıyorum.”
”Unutmadık, unutturmayacağız! Çeyrek asır önce Ermeni çetelerce gerçekleştirilen Hocalı Katliamı’nı nefretle kınıyoruz.”
”Hocalı kuşatmasından kaçamayan Azeriler, belki de yakın tarihin gördüğü en acımasız, en vahşi katliamlardan birine maruz kaldılar… Hocalı soykırımını kınıyoruz.”
”Azeri yurdu Hocalı’da, 26 yıl önce Ermeni çeteler tarafından gerçekleştirilen katliamı bir kez daha nefretle kınıyorum. Unutmadık, unutturmayacağız!”
HOCALI KATLİAMI ŞİİRLERİ NELERDİR?
Hocalı Katliamı
Doksan iki şubatı ayın yirmi altısı
Şafakla beliriyor Ermeni karaltısı
Günahsız sivillerin silahıdır baltası
Bu esaret kalkacak size gelecek sıra
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
Oturmuş düşünürken bahtı kara Hocalı
Kurşuna dizildiler çocuk, gençli, kocalı
Vahşetin vahşileri andırıyor deccalı
Esir düşmüş Karabağ sargı tutmuyor yara
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
Ana karnını deşip sabileri yüzerek
Emeline ulaştı başlarını ezerek
Öç almışlar soyumdan kanlarında yüzerek
Köşede siner köpek başı gelince dara
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
Ortağıyız de hele Ermeni’yiz der iken
Taşarsa boğulursun içimizden biriken
Kendine gel destekçi daha fırsat var iken
Birleşmiş milletlerin dışı ak içi kara
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
Ulu çınarın dalı sınırları yırtıyor
Katillerin katlini yandaşları örtüyor
Gönlümde Azerbaycan dünyaları tartıyor
Tek millet iki devlet Bakü ile Ankara
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
Soykırımdan bahseder yaptığına bakmadan
Yıkılmayız bilir ki bu birliği yıkmadan
Uyuttular uyuduk milleti ayıkmadan
Nifak tohumu saçtı Türk’ün olduğu yere
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
Kahramanmaraşlıyım madalyalı tek şehir
Fransa’nın döşünde sindirmediği zehir
Gâvur gâvurluk eder Müslümanlara kahır
Büyük birlikteliği özlemiştir yer küre
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
On üçünden çocuğu çivileyip yüzerken
Kanında mı donmadı günlüğüne yazarken
Tek olmaya ant içtik ayrılıklar üzerken
Hesabı sorulacak ölsem bile bin kere
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
Dünya bunu bilsin ki sınırlar çizilecek
Karabağ’da kol kola hilalle gezilecek
Bunca adaletsizlik birlikte çözülecek
Ağlamam şehitlere yürüyüşleri yâre
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
Kalender’in kardeşi ayni kanı taşıyor
Ermeni’nin ettiği boylarını aşıyor
Soy kırıyor köpekler kör yarayı kaşıyor
Türk’tür öyle olacak Türk yurdudur o yöre
Ermeni’yiz diyenler ses vermiyor bu ara
Haşim Kalender
HOCALI KATLİAMI
Doksan iki yılının yirmi altı şubatı
Herkes tatlı uykuda hava ayaz mı ayaz
Kudurmuş ermeniler yaşattı fecaati
Tarih bunu es geçme kara bir sayfaya yaz
Gözü dönmüş caniler atmadan daha şafak
Ellerinde silahla kapılara dayandı
Yıllarca düşünülüp planlanan korkunç fak
Bu kan emicilerde artık ayan beyandı
İblisin uşakları yoksundu merhametten
Feryat figan ederek koştular sağa sola
Yerlerde sürüklerken iz yoktu nedametten
Demediler yazıktır bu kadın bu da bala
Gebelerin karnından bebeğini aldılar
Kimini evlerinde yaktılar diri diri
Kızları telef edip ümidini çaldılar
Olmadı kabirleri isimsizdi herbiri
Dünya hiç aldırmadı sessiz kaldı vahşete
Soykırım tellalları kulakları sağırdı
Dilleri de lal oldu göz yumdular dehşete
Hunharca saldırının vebali çok ağırdı
İçimizde yaradır Hocalı katliamı
Ne yazık ki bir günde şehit oldu onca can
Unutamayız asla yaşanan bu dramı
İki devlet bir millet kardeşim Azerbaycan
NİLÜFER SARP
Ayrılık ve Hocalı Katliamı
Yavrusunun yeri ana kucağı,
Hocalı’da zorla çekip aldılar.
Evlatların yurdu baba ocağı,
Katliamla öksüz, yetim kaldılar...
Müslümanım, Türküm, ulu çınarım!
Yanarım da Karabağ’a yanarım.
Hocalı’yı yangınımla anarım.
Ayrı düştük parça parça böldüler!
Ayrı dala bir kökten gıda yürür.
Dallar büyür beden heybetli durur.
Bedenden ayrılan dal çabuk kurur.
Kökten ayrılanlar bir bir soldular...
26 ŞUBAT 1992 HOCALI KATLİAMI
Kadın erkek katletti, gözü dönmüş katiller,
Unutmam Hocalı’da yapılan soykırımı.
Ermeni Rus bir olup Türk’ün canına kıydı
Unutmam Hocalı’da yapılan soykırımı.
Şeytanlar susup tutar ermeni ye dilini,
İnsanlık utanmadı seyretti kan gölünü,
Katına alır Allah Türkmen şehit gülünü,
Unutmam Hocalı’da yapılan soykırımı.
Duyanın kanı dondu sabrı boyundan taştı,
Bu kıyım hiç bir dine sığmayacak zor işti,
Altı yüz on üç canım toprağa bu gün düştü,
Unutmam Hocalı’da yapılan soykırımı. ARİF BARAN (ARİFCE)
Allah Rahmet Eylesin, katlolan onca cana,
Utansın insan olan, insan da demem buna
Ahrette gör cezanı, ateşte yana yana,
Unutmam Hocalı’da yapılan soykırımı.
Dünya duymadı hadi, peki ya biz duyduk mu ?
Özgür oldu Karabağ, komşu bile saydık mı ?
Bir tane Ermeni’nin, tek kılına değdik mi ?
Unutmam Hocalı’da yapılan soykırımı.
Vicdanımız var ise, canlar orada yatar,
Öz kardeşi iken biz, olduk üveyden beter,
Kimse bilmese bile, bu ayıp bize yeter,
Unutmam Hocalı’da yapılan soykırımı
ERDAL SARIGÖZ (ERDAL 1745)