Konu ile ilgili olarak Peygamberimiz (s.a.s.): “Cuma günü imam hutbe okurken arkadaşına (yalnızca) ‘dinle’ desen (bile yine) boş, lüzumsuz konuşmuş olursun. ” (Buhârî, Cuma, 34 ) buyurarak hutbenin dinlenmesi hususundaki hassasiyetini dile getirmiştir.
Hutbe okunurken camiye gelen kimse, ilk sünneti kılmayıp oturmalı ve hutbeyi dinlemelidir. Hatibin dikkatle dinlenmesini, -hatibin minbere çıkışından namaz bitinceye kadar- bir bütün olarak değerlendiren Hanefî mezhebi âlimleri namazda haram olan her şeyin hutbede de haram olduğu hükmünü çıkarmışlar ve hutbe okunurken cemaatin konuşmaması, selam alıp vermemesi, nafile namaz kılmaması gerektiğini ifade etmişlerdir. Ancak hutbede dua edilir veya Hz. Peygamber (s.a.s.)’in ismi zikredilirse kendi işitebileceği bir sesle salât-ü selam okunabileceğini ve hatibin duasına ‘âmîn’ denebileceğini söylemişlerdir (Kâsânî, Bedâiu’s-sanâi’, I, 264; Alauddin Âbidîn, el-Hediyyetu’l-Alâiyye, 155-156; İbn Âbidîn, Reddu’l-muhtâr, III, 36).
Buluğa ermeyen çocukların hutbe okuması caiz midir?
Baliğ (ergen) olmayan ancak âkil olan çocuk, yetkili merciin izniyle hutbe okuyabilir, fakat namazı yetişkin bir kimsenin kıldırması gerekir (İbn Âbidîn, Reddu’l- muhtâr, III, 39; Şeyhzâde, Mecmau’l-enhur, I, 254).
Bayanlar bayram namazı ile sorumlu mudur? Hz. Peygamber (s.a.s.) zamanında bayanlar bayram namazlarına iştirak ederler miydi?
Kadınlar, cuma ve bayram namazlarıyla yükümlü değildirler (Semerkandî, Tuhfetü’l-fukahâ, I, 161, 166; Halîl, Muhtasar-ı Halîl, Kahire, 1426/2005, I, 45, 47). Şâfiîler’e göre ise üzerine beş vakit namaz farz olan her kadın ve erkeğin bayram namazı kılması sünnettir (Şirbînî, Muğni’l-muhtâc, Beyrut, 1418/1997, I, 462).
Hz. Peygamber (s.a.s.) kadınları bayram namazına katılmaya teşvik etmiştir (Buhârî, ‘Îdeyn, 15-21; Müslim, Salâtü’l-’îdeyn 1-3, 10-12). Bir hadislerinde Hz. Peygamber (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Henüz kocaya gitmemiş genç kızlar, perde arkasında yaşayan kadınlar ve hayızlı kadınlar evlerinden çıksınlar; hayra ve müminlerin duasına şahit olsunlar. Ancak, hayızlı kadınlar, namaz kılınan yerden ayrı bir yerde dursunlar” (Buhârî, Hac 81).
Hadisten anlaşıldığı üzere, Hz. Peygamber (s.a.s.) kadınları Cuma ve bayram namazlarına katılmaya teşvik etmiştir. Ancak bu, hiçbir mezhep tarafından farz veya vacip olarak değerlendirilmemiştir. Kadınlar, şartların elverişli olması ve istemeleri halinde Cuma veya bayram namazlarına katılabilirler.
Kaynak: Diyanet İşleri Başkanlığı