adınların istihdama katılımının düşük olması çalışma hayatının en önemli sorunları arasında yer alıyor. Katılım oranını yükseltmek amacıyla sürekli yeni düzenlemeler yapılıyor. Esnek çalışma modelleriyle kadınların ev yaşamıyla iş yaşamını birlikte sürdürebilmelerinin yolları araştırılıyor, verilen teşviklerle işverenlerin kadın istihdam etmeleri destekleniyor. Bütün bu uygulamalar sürdürülürken kadın çalışanlara yönelik koruyucu düzenlemelerin de atlanmaması gerekiyor.
Kadın işgücünün biyolojik gereklilikleri ve toplumsal rolleri dikkate alındığında özel olarak korunması gerektiği şüphe götürmez. Bu nedenle mevzuatımız kadınlara yönelik birçok koruyucu düzenlemeyi barındırıyor.
GÜNDE 7.5 SAATTEN FAZLA ÇALIŞTIRILAMAZ
Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren çalışanların günde 7,5 saatten fazla çalıştırılmaları yasaklanmıştır. Yeni doğum yapmış çalışanın doğumu izleyen bir yıl boyunca gece çalıştırılması yasaktır. Bu sürenin sonunda sağlık ve güvenlik açısından sakıncalı olduğunun sağlık raporu ile belirlendiği dönem boyunca da gece çalıştırılmaz.
SÜT İZNİ GÜNLÜK KULLANILIYOR
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilmesi zorunludur. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Fakat süt izninin günlük olarak kullandırılması zorunludur. Kuralın temel amacı kadın çalışanın çocuğunun süt ihtiyacını düzenli karşılaması olduğundan, birçok işyeri uygulamasının aksine süt izninin toplu kullandırılması yasaktır.
GEBE VE EMZİREN KADINLARA ÖZEL...
Gebe veya emziren çalışanın sağlık ve güvenliği için tehlikeli sayılan kimyasal, fiziksel, biyolojik etkenlerin ve çalışma süreçlerinin etkilerinin değerlendirilmesi zorunlu. Çalışma saatlerinin gece ve günün erken saatlerine rastlamamalı.
Bu çalışanların mümkün olduğu durumlarda oturarak çalışmaları sağlanmalı. İşveren gebe ve emziren çalışanlarının iş yükü, işini kaybetme korkusu gibi stres faktörlerine yönelik önlemler almakla yükümlüdür.
Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmaları yasaktır. Fakat sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir.
İLKÖĞRETİM ÇAĞINA KADAR KISMİ MESAİ
Kadın veya erkek işçi, diğer eşin çalışması şartıyla analık izninin, ücretsiz iznin veya yarım çalışmanın bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. İşveren bu talebi karşılamak ve işçinin çalışma şeklini kısmi süreliye döndürmek zorundadır. İşin durumunu gerekçe göstererek kısmi çalışma hakkını engelleyemez ve bu nedenle yapacağı bir işten çıkarma da geçersiz sayılacaktır. İşçi dava açtığı takdirde işe iade kararı verilecek, boşta geçen süre ücretiyle birlikte, işveren işe başlatmazsa iş güvencesi tazminatı alabilecektir.
KADIN İŞÇİ YER ALTINDA ÇALIŞAMAZ
Kadın işçilerin maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde çalıştırılmaları yasaklanmıştır.
Aynı şekilde kadın işçilerin işe girişlerinde ve işe devamları süresince sağlık durumlarının kontrolünün yapılması, sağlık durumlarına uymayan işlerde çalıştırılmamaları gerekmektedir. Bu noktada işyeri hekimlerine özel görevler düşmektedir. İşyeri hekimleri kadınların biyolojik durumlarını özel olarak incelemeli sağlığı için tehlike oluşturabilecek işlerde çalıştırılmalarını engellemelidirler. Bunun için işe uygunluk sağlık raporları özel bir değerlendirmeyle hazırlanmalı, işverenler de işyeri hekimlerinin uyarı ve görüşlerine uygun hareket etmeliler.
İSTEYENE YARIM GÜN İŞ İMKÂNI
Kadın çalışan isterse analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çalışmadığı sürenin ücreti asgari ücretle sınırlı olmak üzere işsizlik sigortası fonundan karşılanır. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Kadın çalışan bu hakkın yerine isterse altı aylık ücretsiz izin de alabilir.