Dışkılama sırasında güçlük yaşanması, dışkının vücuttan tam olarak atılamaması durumu olarak tanımlanabilen kabızlık, vücutta şişkinlik, dışkılama sırasında ağrı gibi bazı olumsuz durumlara sebep olmaktadır. Kimi zaman tıkayıcı şekilde kimi zaman da bağırsak hareketlerinin sıklığında azalma olarak görülmektedir. Peki kabızlığa ne iyi gelmektedir? Belirtileri nelerdir? Kabızlık neden olur? İşte kabızlıkla alakalı merak ettikleriniz.
Kabızlığa Ne İyi Gelir?
Kabızlık durumu en çok yanlış beslenme alışkanlığından kaynaklanmaktadır. Günlük beslenmedeki basit düzenlemelerle kabızlık giderilebilmektedir. Kabızlığı önlemek amacıyla yenmesi gereken bazı besinler şunlardır:
KAYISI
Yüksek oranda bulundurduğu lif sayesinde kayısı, kabızlığın giderilmesine yardımcı en etkili ve önemli besinlerden biridir.
Aç karnına tüketilen kayısı bağırsak hareketlerindeki hızlanma sayesinde dışkılamada kolaylık sağlamaktadır.
Bir bardak kayısı suyu sabah aç karnına içildiğinde en hızlı faydayı sağlamaktadır.
Kuru kayısı ya da kayısı suyu fark etmeksizin fazla tüketimi sonucu ishale sebep olacağını unutmamak gerekmektedir.
ERİK
Erik lif bulundurduğundan dolayı sindirimde kolaylık sağlamakta, bağırsak kurtlarının temizlenmesinde de rol oynamaktadır.
Tüketilen erik kırmızı ya da yeşil olabilir. Aynı zamanda erik kurusu da tercih edilebilmektedir.
MUZ
Hem tok tutması açısından hem de sindirimi hızlandırması ve kolaylaştırması sebebiyle aç karnına tüketilebilecek en uygun meyvelerden biri muzdur.
İçeriğindeki lif sayesinde bağırsaklar uyarılmakta ve harekete geçmektedir.
Kahvaltıya birkaç gün muzla başlamak kabızlığın büyük oranda azalmasına olanak sağlayabilir.
YULAF
Yapılan diyetlerin gözde besinlerinden olan yulaf, içeriğindeki yüksek lif sebebiyle kabızlık sorununa oldukça etkili bir çözüm olmaktadır.
Hızla suyu emme özelliğinden kaynaklı olarak besinlerin bağırsaklardan daha rahat şekilde sindirilmesini sağlamaktadır.
Kabızlıktan kaynaklı şişkinlik ve hazımsızlığı da büyük oranda gidermektedir.
Tek başına tüketilebildiği gibi içerisine kabızlığı önleyen muz, kayısı gibi meyvelerin atılıp tüketilmesi de kabızlığa büyük katkı sağlamaktadır.
REZENE ÇAYI
Regl sancısı, hazımsızlık, şişkinlik gibi sorunlara da çözüm olan rezene çayı kabızlığa da fayda sağlamaktadır.
Kabızlık süresince bir parça taze rezene demlenip içilebilir.
Bağırsakların daha hızlı şekilde çalışmasına fayda sağlayan rezene çayı bir iki güne etkisini göstermektedir.
Kabızlık Nedir?
Kabızlık her insanda oluşabilen bir durum olsa da özellikle tuvalete çıkıldığında dışkıda ya da tuvalet kağıdında kan görülmesi, ateşin eşlik etmesi, kilo kaybı ya da halsizlik gibi şikayetlerin de olması ciddi bir problem olabileceğinin sinyalini verir. Ayrıca beslenme tarzında ya da kullanılan ilaçlarda bir değişiklik olmadan ve daha önce kabızlık geçirmeden yeni ortaya çıkan kabızlık durumunda da sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.
Kabızlıktan korunmak için evde uygulanabilecek bazı yöntemler vardır. Meyve, sebze, erik suyu ve tahıl gibi lif oranı yüksek gıdaları tüketmek faydalıdır. Ayrıca bol su ve sıvı alımı da önemlidir. Tuvalet ihtiyacı hissedildiğinde mutlaka beklemeden tuvalete gidilmelidir. Bunların dışında laksatif etki gösteren ilaçlar da bağırsak hareketlerini hızlandırarak kabızlığı sonlandırır. Kabızlık tedavisinde kullanılan lavmanlar, fitiller ya da haplar olduğu gibi laksatif etkili toz ya da şuruplar da mevcuttur.
Kabızlık Belirtileri Nelerdir?
Kabızlık sorunu yaşayan kişilerde nedeni saptayabilmek için doktorlar tarafından çeşitli sorular sorulur. Kabızlığın süresi, bağırsak hareketlerinde oluşan değişiklik, ilaç kullanım öyküsü veya herhangi bir ek hastalığın olup olmadığı önemlidir. Hastaların aklındaki kabızlık tanımı, tıbbi olarak kabızlık tanımından farklı olabileceği için dışkılama sıklığının ve özelliklerinin değerlendirilmesi, tanı konulmasında ve etiyolojinin saptanmasında yardımcı olur. Kabızlığa ek olarak bazı kişilerde dışkı sıkışmasına bağlı olarak kabızlık sonrası sıvı dışkılama yani taşma ishali oluşabilir. Dışkıda kan görülmesi, 4,5 kilodan fazla kilo kaybı, ailede kolon kanseri ya da inflamatuvar bağırsak hastalığı öyküsü olması, kansızlık ya da akut başlangıçlı kabızlık gibi durumlarda kabızlığın nedeni ciddi bir durum olabileceği için dikkatli olunmalıdır.
Kabızlık Nedenleri Nelerdir?
Fizik muayenede elle makat muayenesi yapılabilir. Muayene sırasında ağrı olması, asimetrik anal açıklık, sfinkter (dışkılamaya yardımcı kas) fonksiyonunda bozulma, kitle, darlık veya dışkının varlığı ya da karakteri (yumuşak, sert ya da sıkışmış) kabızlığın nedeninin anlaşılması için önemlidir. Kabızlığa sebep olabilecek çok sayıda durum vardır. Beslenme şekli (özellikle liften fakir beslenme), ilaç kullanımı, metabolik ya da nörolojik bozukluklar, psikososyal sorunlar kabızlığa yol açabilir. Fonksiyonel kabızlık ise irritabl bağırsak sendromu sonucu oluşabileceği gibi bilinmeyen nedenlerden de ortaya çıkabilir.
Kabızlık Nasıl Önlenir?
Büyük abdestin yapılması şartlı bir refleks olduğu için uyandıktan sonra ve yemekten sonra kalın bağırsakların aktivitesi artar. Bu nedenle özellikle uyandıktan sonra ilk iki saat içerisinde ve kahvaltıdan sonra tuvalete gitme alışkanlığının kazanılması kabızlığın iyileşmesinde önemli bir role sahiptir. Yine besinlerle birlikte alınan lif miktarı, kabızlığın tedavisi ve tekrarlamaması için gereklidir. Bu nedenle günlük lif alımının 20-25 grama çıkarılması gereklidir.
Ancak özellikle yaşlılarda lif alımına bağlı olarak şişkinlik gibi şikayetler de oluşabileceği için mutlaka sağlık profesyonellerinden bilgi alınarak beslenme planı hazırlanmalıdır. Yaşlı bireylerde laksatif ilaçların kullanımı ise kalp ve böbrek hastalıkları, diğer kullanılan ilaçlar ile etkileşim ve yan etki yönünden dikkat edilerek başlanabilir. Bu nedenle laksatif kullanılmadan önce mutlaka doktorlardan bilgi alınmalıdır.
Kabızlıkta Probiyotik Kullanımı Etkili midir?
Kabızlığın tekrarlamasının önüne geçmek için ise birçok kişide kırmızı et, kızarmış ya da yağlı yiyecekler, süt ve peynir tüketimini azaltmak faydalı olabilir. Bunların dışında fiziksel aktivite ve egzersizlerin artırılması da kabızlıkta etkili bir yöntemdir. İlaç tedavisinde kullanılan laktülozlar dışkı sıklığını artırır ve dışkı kıvamında düzelmeyi sağlar. Bunların dışında kabızlığın oluşma nedenine göre çeşitli kabızlık giderici ilaçlarla tedavi mümkündür. Bunların dışında fonksiyonel kabızlığı olan yetişkinlerde dışkı sıklığında artışa sebep olması nedeniyle bazı probiyotikler tedavide etkilidir. Ciddi kabızlık ve tıbbi tedaviye yanıt alınamayan kabızlık durumlarında ise ameliyat gerekebilir.
Sık Su Tüketimi Kabızlığa İyi Gelir mi?
Su, sindirim sistemi için oldukça önemlidir. Bağırsakların içinde yenilen yiyeceklerin hareketine yardımcı olurken bağırsakların daha esnek olmasını da sağlar. Günlük sıvı alımı yetersiz olan kişilerde sıvı alımının artırılması, dışkının yumuşak olmasına ve bağırsaklardan kolayca geçmesine yardımcı olur. Sağlık sorunu bulunmayan bir insanın günde 8 bardak su içmesi genellikle yeterlidir. Ancak bazı sağlık sorunlarında sıvı alımı kısıtlanırken bazı kişilerde 8 bardak su yeterli olmayabilir. Bu nedenle sağlık sorunu bulunan kişilerin su tüketimi ile ilgili doktorlara danışmaları gereklidir.
Kabızlıkta Faydalı Besinler Nelerdir?
Kuru erik, elma, armut, kivi, incir, turunçgiller (portakal, greyfurt, mandalina), ıspanak, Brüksel lahanası, brokoli, enginar, bezelye, fasulye, mercimek, chia tohumu, keten tohumu, tam tahıllı çavdar ekmeği, kefir gibi besinler kabızlıkta oldukça faydalıdır. Lif oranı yüksek olan bu besinler bir yandan kabızlığı tedavi ederken diğer yandan da kabızlığın yeniden oluşmasını önler.