"Beyaz ayı sendromu" bir şeyi her ne kadar düşünmemeye çalışıyor olsak da o düşüncelerden kurtulamama durumuza verilen addır.
Sendroma bu ismin verilmesinin nedeni de Fyodor Dostoyevsky'den kaynaklanıyor. Ünlü yazar "Yaz İzlenimleri Üzerine Kış Notları" adlı eserinde "Kendinize şu görevi verin: bir kutup ayısı düşünmemeye çalışın ve her dakika aklınıza bu lanetli şeyin geleceğini göreceksiniz." ifadelerine yer vererek, yaşanan bu duruma yer vermiş.
Sendromun tespiti de Dostoyevsky'den yaklaşık bir asır sonra yaşayan Sosyal Psikolog Daniel Wegner tarafından yapılmış.
Ünlü yazarın kitapta yer alan beyaz ayı tespitini insanlar üzerinde denemek istemiş. Araştırmaya katılan katılımcılardan beyaz bir ayıyı düşünmemeye çalışmalarını, ayıyı düşünmemeye çalışırken geçirdikleri 5 dakika boyunca akıllarından neler geçtiğini sözlü bir şekilde anlatmalarını, eğer akıllarına beyaz ayı gelirse önlerinde duran zili çalmalarını istemiş.
Beyaz ayıyı düşünmemek için çaba sarf etseler de bu düşünceden kaçınamayarak birden fazla beyaz ayıyı düşünmüşler.
Profesör bu defa başka bir gruba beyaz ayıyı düşünmelerini söyleyerek uygulama yapmış. Fakat beyaz ayıyı düşünmemelerini söylediği gruptaki kadar fazla beyaz ayı düşünmemişler.
Araştırmanın sonucunda, bir düşünceyi bastırmaya çalışan insanların aslında onu daha çok düşünmeye başladığı tespit edilmiş.
Araştırmadan sonraki 10 yıl boyunca profesör Wegner, insanların bastırmaya çalıştığı düşüncelere neden bu kadar esir olduklarını ve zorlandıklarını öğrenmek için "İronik süreçler" adını verdiği bir teori geliştirmiş.
Teoriye göre bir kişi, kendine yasakladığı o düşüncelerden kaçmaya çalışırken beyni, o düşüncelerin zihninde yer almadığından emin olmak için kontrol ediyor ve böylelikle o düşüncelerin zihni meşgul etmesine neden oluyor.
Peki beyaz ayıyı düşünmemek için neler yapılabilir? İşte Wegner'ın geliştirdiği metotlar...
1. Dikkatinizi çekecek başka bir şeye odaklanmaya çalışabilirsiniz.
Katılımcıların beyaz ayıyı düşünmelerini engellemek için Volkswagen marka kırmızı bir araba düşünmelerini istemiş. Sonucunda başka bir şeyi düşünmeye odaklanmaya çalıştıklarında, beyaz ayıyı düşünmemelerine yardımcı olduğunu tespit etmiştir.
2. Endişelenmek için belirli bir vakit ayırabilirsiniz.
Wegner başka bir araştırmasında da, insanlardan günün yarım saatini endişelenmek için ayırmalarını istemiş. Bu yöntemin sonucunda da insanların, günlerinin geri kalanında endişelerden kaçabildiklerini gözlemlemiştir.
3. Çok fazla şeyle aynı anda meşgul olmaktan kaçınabilirsiniz.
Yapılan bir araştırmaya göre de, zihin ne kadar çok şeyle meşgul olursa olumsuz ve istenmeyen düşüncelerin ortaya çıkmasına o kadar neden oluyor. Yani birden fazla işle meşgul olup zihni çok fazla yormak da, kaçınılan düşüncelere esir olmaya neden olabiliyor.
4. Düşünmemek için kendinize baskı yapmamalısınız.
Bir diğer yöntem de, düşüncelerden kaçmamak... Evet, düşünmek istemediğiniz şeyler konusunda kendinize ne kadar baskı yaparsanız o kadar esir olursunuz. Bu nedenle zihninize izin verin, düşüncelerden kaçmayın. Bir süre sonra daha normal gelmeye başladığını fark edeceksiniz.
5. Dua etmek, meditasyon yapmak gibi şeylerle rahatlayarak zihinsel farkındalık yaşayabilirsiniz.
Profesöre göre dua etmek ve meditasyon yapmak zihinsel farkındalığı güçlendirdiği için, bireyin düşünmek istemediği düşüncelerden kaçmasına yardımcı olabilir.