Genelde adı bilinen fakat pek kullanılmayan kişnişin insan sağlığına birçok faydası bulunmaktadır. Eski zamanlardan itibaren halk hekimleri tarafından birçok hastalığa şifa olan kişnişin faydalarını sizler için araştırdık. Kişniş, maydanozgiller ailesindendir. Maydanozun yapraklarına benzeyen bu bitki Akdeniz ülkelerinde yetişmektedir. Baharat, çay ve kişisel bakım ürünlerinde kullanılmaktadır. Kişniş yemeklerin vazgeçilmez baharatı olmasındaki en büyük etken ise sağlığa oldukça faydalı olmasıdır. Peki kişnişin faydaları ve zararları nelerdir? Kişniş neye iyi gelir?
KİŞNİŞİN FAYDALARI NELERDİR?
Cilt iltihaplanmalarına iyi gelir: Sinel ve linoleik asit kişnişin içerdiği 11 uçucu yağ bileşeninden sadece ikisidir. Bu bileşenler anti romatizmal ve anti artritik özelliklere sahiptir. Böylece şiş gibi durumların hafifletilmesine yardımcı olabilmektedir. Kişnişteki bazı bileşenler vücuttaki fazla suyun idrar yoluyla atılmasını sağlamaktadır. Bu nedenle, böbrek fonksiyonları ya da anemi nedeniyle oluşan şişliği indirmek için etkilidir. Deri iltihabı nedeniyle oluşan cilt problemlerinin de iyileşmesini desteklemektedir.
Kolesterolü düşürür: Kişnişin sahip olduğu linoleik asit, oleik asit, palmitik asit, stearik asit ve askorbik asit (C vitamini) gibi maddeler kandaki kolesterol seviyelerinin azalmasında oldukça etkilidir. Kalp krizi ve felçlere neden olabilecek ciddi kardiyovasküler rahatsızlıkların oluşma riskini, kötü kolesterol (LDL) birikimi düzeyini engellemeye yardımcı olarak azaltmaktadır. Aynı zamanda hastalıklara karşı savunma oluşturmaya yardımcı olan sağlıklı kolesterol (HDL) düzeylerini yükseltmek için de etkilidir.
Kan basıncına etki eder: Kişniş tüketimi hipertansiyon hastası birçok hastanın kan basıncını azaltmak için pozitif bir etki göstermektedir. Kalsiyum iyonları ve kolinerjik etkileşimi periferal ve merkezi sinir sisteminde nörotransmiter ya da daha yaygın adıyla asetilkolin olarak bilinmektedir. Bu iki madde arasında bir etkileşim olmaktadır; böylece damar gerginliğini rahatlatarak bir dizi hastalığı önleyebilmektedir. (3)
Kalp sağlığını destekler: Kişnişin kalp sağlığı için sayısız faydası vardır. Kişniş hem kolesterol düzeylerini düşürerek hem de kan basıncını optimize ederek kalp sağlığını desteklemektedir. Aynı zamanda içerdiği antioksidanlar kalp fonksiyonlarının düzgün çalışmasını sağlamaktadır. (4)
Sindirime yardımcı olur: Eğer hazımsızlık gibi bir durumdan muzdaripseniz kişniş tüketimi size bu konuda yardımcı olabilmektedir. Kişniş midenin fonksiyonlarına yardımcı olabilecek besinlerle doludur. Bu besinler sindirime destek olmaktadır. Sonuç olarak, yemeklerinize eklediğiniz ham kişniş yaprakları sindirim sistemi için yapacağınız en iyi şeylerden biri olabilmektedir.
Enfeksiyonlarla savaşır: Kişniş sahip olduğu uçucu yağlar nedeniyle en az antibiyotik bileşikler kadar çok etkili antimikrobiyal ajanları da bünyesinde barındırmaktadır. Bu bileşikler özellikle taze ve pişmemiş kişniş yaprakları ve özünde bulunmaktadır. Bu yapraklar mantar, bakteri ve maya enfeksiyonlarının tedavisinde de kullanılmaktadır.
Bağışıklık sistemini güçlendirir: Kişniş bitkisel besinler ve vitaminler ile doludur, bu nedenle bağışıklık sistemini güçlendirmek için harika bir yoldur. Kendiliğinden sahip olduğu antibakteriyel ve antifungal özellikler nedeniyle enfeksiyonlara karşı korumakla kalmaz aynı zamanda rahatsızlıkları çabuk yenebilmek için destek olur. (5)
Kanseri önler: Kişniş antioksidan yeteneği sayesinde kanserin tedavisine yardımcı olabilmektedir. Bitkinin kökü ile yapılan ekstrakt üzerine yapılan çalışmalarda, kişnişin DNA hasarı ve kanser hücresi göçünü önleyebildiği, aynı zamanda kanserli hücre ölümüne yardımcı olduğu görülmüştür. (6)
Ağız sağlığına iyi gelir: Kişnişin sahip olduğu citronelol isimli bileşen antiseptik olarak hizmet vermesiyle bilinmektedir. Ayrıca ağızda oluşan ülser ve yaraların durumunun kötüleşmesini engellemeye yardımcı antimikrobiyal etkiler göstermektedir. Aynı zamanda nefes tazeleyici olmasıyla birlikte iyileşme sürecini de hızlandırmaktadır.
Kansızlığa (anemi) iyi gelir: Kişniş anemi hastaları için yararlı olabilecek miktarda demir içermektedir. Kandaki demir eksikliği kalp çarpıntısı, nefes darlığı, düşük kognitif fonksiyon ve aşırı yorgunluğa yol açabilmektedir. Kişnişte bulunan demir ise kemik sağlığını desteklemekte, enerji artışına yardımcı olmakta ve vücuttaki organların düzgün çalışmasını desteklemektedir. (7)
Alerjileri tedavi eder: Araştırmalar, kişnişin alerji ve saman nezlesi yoğunluğunu azaltan güçlü bir anti histamin özelliğe sahip olduğunu göstermiştir. Kişniş bitkiler, gıda, böcek alerjisi nedeniyle boğaz bölgesindeki mevcut bezlerde oluşan şişliği azaltmak için oldukça etkilidir. Bu nedenle, kişniş alerjik reaksiyondan etkilenen bölgeye uygulanabilmektedir.
Göz sağlığını destekler: Kişniş antioksidan olduğu kadar görme bozuklukları ve maküler dejenerasyon gibi göz sorunlarının önüne geçen A vitamini ve C vitamini açısından da zengindir. Bazen uzun çalışma saatleri nedeniyle gözlerde yorgunluk yaşanmaktadır. Bu durumlarda vitamin ve mineraller açısından iyi bir kaynak olan kişniş gözümüzün bu stresini azaltır. Ayrıca yaşlanan hastalarda görme bozulması etkilerini tersine çeviren beta-karoten içermektedir. Günlük olarak yemeklere eklenen kişniş göz sağlığına destek olmaktadır.
Menstrüel sorunlarla mücadele eder: Özellikle genç kızlar normal hormon düzeyi dengesizlikleri nedeniyle yaşanan menstrüel sorunlarla karşı karşıya kalabilmektedir. Bu dönemlerde yenilen karbonhidrat ve önemsiz miktardaki besinler bu durumu tetikleyebilmektedir. Bu sağlıksız yiyecekler yerine kişniş tüketimini tercih etmek hormonların üretimini teşvik eden endokrin bezini uyarmakta ve adet döngülerini korumaya yardımcı olmaktadır. (8)
Stresi azaltır: Günümüz dünyasında birçok kişi endişe ve stresten muzdariptir. Bu durum panik atak ve anksiyete gibi durumları da tetikleyebilmektedir. Kişniş ise sinirleri sakinleştirmekte ve stres semptomlarını azaltmaya yardımcı olmaktadır. B vitamini açısından da zengin olan kişniş zihin için iyi bir destekçidir. (9)
KİŞNİŞİN ZARARLARI NELERDİR?
Öncelikle mide asidi sorunları yaşayanların kişnişten kesinlikle uzak durması gerekiyor. Çünkü sindirim sistemine ne kadar iyi gelse de mide asidi nedeniyle gelişen gastrit, reflü ve ülser gibi sorunlar yaşayanların sorunlarını artırabiliyor.
Ayrıca, karaciğeriyle ilgili sorunlar yaşayanların ya da ciddi herhangi bir rahatsızlığı olanlar ile hamilelik sürecini geçiren kadınların uzak durması, kullanmaya kararlılarsa bile öncelikle kesinlikle doktorlarına danışmaları ve doktorlarının tavsiyeleri doğrultusunda hareket etmeleri büyük önem taşıyor.
KİŞNİŞ NEYE İYİ GELİR?
- Göz sağlığına oldukça faydalıdır. İçerdiği A vitamini ile görme sorunlarının önüne geçmektedir.
- Kişniş içerdiği B vitamini ile sinir sistemine destek sağlamaktadır. Uykusuzluk, yorgunluk ve stres gibi sorunları azaltmada yardımcı olmaktadır.
- Kalp krizi ve felç gibi riskli hastalıkların oluşmasını aza indirmede yardımcıdır. Aynı zamanda kolesterol seviyesini de dengelemektedir.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir. Kişniş, içerdiği antibakteriyel özellik sayesinde vücudu enfeksiyonlara karşı korumaktadır.
- Ağız kokusunu gidermekte ve ağızda oluşan yaraların enfeksiyona yakalanmalarını engellemektedir.
- Kalsiyum açısından zengin olan kişniş, kemiklerin uzun yıllar boyunca sağlıklı ve güçlü kalmasını sağlamaktadır.
- İçerisinde bulunan uçucu yağ asidi sayesinde cilt problemlerinin daha hızlı iyileşmesini sağlamaktadır.
KİŞNİŞ NASIL KULLANILIR?
Çay : Kişniş tohumlarından 1 tatlı kaşığı alınarak hafif ezilir. 1 bardak kaynar suya dökülür. 5-10 dakika süreyle demlendirilir. Demlenen çay yemeklerden önce birer bardak olarak içilir. Aynı etkilerinden yararlanmak için, tohumları yemeklerden önce ağızda çiğnenebilir.