Meninks zarının iltihaplanmasıyla oluşan menenjit hastalığına virüs, bakteri gibi pek çok etken sebep olabilir. Daha çok bebeklerde görülen bu hastalık, çocuklarda ve gençlerde de görülebilmektedir. 60 yaşın üzerindeki bireylerde de görülme sıklığı artmış durumdadır. Aşı ile önlenebilen bu hastalığın öldürücülüğü oldukça yüksektir. Peki menenjit nedir? Menenjit hastalığının belirtileri nelerdir? Menenjit hastalığı neden olur? Menenjit tanısı nasıl konulur? Menenjit hastalığı tedavisi nasıl yapılır? Menenjit hastalığı bulaşıcı mıdır? Komplikasyonları ve korunma yolları nelerdir? İşte menenjit hastalığı ile alakalı merak edilen tüm detaylar.
Menenjit Nedir, Menenjit Sinir Sistemi Hastalığı Mıdır?
Beyni çevreleyen bir zar olan meninksin iltihaplanması sonucu meydana gelen hastalık menenjit hastalığı olarak adlandırılır. Menenjit hastalığı en yaygın rastlanılan bir sinir sistemi hastalığıdır. Öldürücülüğü yüksek olan bu hastalık acil tıbbi bir müdahale gerektirmektedir. Menenjitin en belirgin belirtileri arasında ateş, kusma, baş ağrısı yer almaktadır. Bu belirtiler birçok hastalığın belirtileri arasında bulunur. Bundan kaynaklı olarak rehavete kapılıp doktora gitmeyen pek çok insan bulunmaktadır. Bu belirtileri yaşayan kişiler, belirtileri küçümsemeyip acilen bir sağlık kuruluşuna gitmelidirler. Menenjit oluşmasının en sık nedeni virüslerdir. Bunun yanı sıra bakteri, parazit veya mantarlar da menenjit hastalığına sebep olabilirler. Menenjitin en çok görülen tipi virüslerin neden olduğu tiptir ve diğer tiplere göre şiddeti daha azdır. Bakteri kaynaklı menenjitler çok nadir görülmesine karşın tedavi edilmediği durumda ölümcül olabilmektedir.
Menenjit Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
En yaygın belirtileri ateş, kusma ve baş ağrısı olan menenjit hastalığının daha birçok belirtisi bulunmaktadır. Bu belirtilerden bazıları aşağıda verildiği gibidir:
38 derecenin üstünde seyreden aşırı ateş
Katlanılmaz bir baş ağrısı
Ensede hissedilen bir sertlik
Boyunda tutulma yaşanması
Çok parlak ışığa bakmaktan çekinmek
Zihinsel bulanıklık
Ellerin ve ayakların soğuk olması
Ateşten kaynaklı titreme ve üşüme
Soluk alıp vermenin hızlanması
Eklemlerde ve kaslarda hissedilen şiddetli ağrı
Yeni doğan bebeklerdeki menenjit belirtileri:
Yüksek ateş
Sürekli ağlama
Hareketlerde yavaşlama
Uykuya eğilim
Beslenememe
Bıngıldakta kabarıklık
Bebeğin vücudunda veya boynunda sertlik
Menenjitin Nedenleri
En sık görülen etken virüslerdir. Daha sonra bakteriler ve parazitler etken olarak görülür.
Pnömokoklar: Küçük çocuklarda ve yetişkinlerde görülen en sık menenjit etkenidir. Orta kulak enfeksiyonu, sinüzit ve zatürreye de neden olur. Aşı ile önlenebilmesi mümkündür. Ülkemizde bebeklikten itibaren aşı uygulaması vardır.
Meningokoklar: Diğer bir sık görülen menenjit etkenidir. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde menenjit yapar. Üst solunum yolunda enfeksiyon yapar daha sonra bakteriler dolaşıma geçerek beyne ulaşır. Öğrenci yurtları, askeri kışlalar ve yatılı okullarda salgınlara neden olabilir. Aşı ile önlenebilmesi mümkündür.
Listeria: Bu bakteriler pastörize edilmemiş peynirler, sosisli sandviçler ve başka besinlerle bulaşabilirler. Hamile kadınlar, yaşlılar, yenidoğanlar ve bağışıklık sistemi zayıflamış olanlarda enfeksiyona neden olurlar. Listeria hamilelikte plasentayı geçer ve bebekte ölümcül enfeksiyona neden olabilir.
Viral menenjitler genellikle hafif seyirlidir. En sık viral etkenler herpes simplex, kabakulak ve HIV virüsüdür.
Menenjit İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Pek çok bakteriyel menenjit etkeni aşı ile önlenebilmektedir. Aşı yapılmamış bebekler hem kendileri risk altındadır hem de toplumu risk altında bırakırlar. Yurtlar, kreşler, kışlalar menenjit salgınlarının kolayca görülebileceği yerlerdir. Hamilelikte listeriozis riski artar. AIDS, diyabet, alkolizm ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlarda menenjit riski artar. Bunun dışında bebekler ve çocuklar doğal nedenlerle menenjite yakalanma riski taşırlar. Menenjit etkeninin yayılma şekli hapşırma, öksürme, öpüşme, bazı mutfak eşyalarının ve diş fırçalarının ortak kullanımıdır. Menenjit etkeni bu bakteriyi hasta olmadıkları halde burun ve boğazlarında taşıyan insanlardan bulaşır. Bir insan menenjite birden fazla kere yakalanabilir. Yaşlılarda da menenjit riski fazladır.
Menenjit Tanısı Nasıl Konur ve Nasıl Tedavi Edilir?
Beyin omurilik sıvısı ince bir iğne ile bel bölgesindeki omurların arasından alınır. Alınan sıvının incelenmesi ile tanı kesinleşir. Beyinde hasar olup olmadığını anlamak için bilgisayarlı tomografi çekilebilir. Bakteriyel menenjit tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Bazı viral menenjitler kendiliğinden iyileşirken bazıları için antiviral tedaviye ihtiyaç vardır.
Menenjitin Komplikasyonları Nelerdir?
İşitme bozuklukları
Beyin hasarı
Görme bozuklukları
Bellek sorunları
Yürüme problemleri
Böbrek yetmezliği
Şok
Epilepsi
Ölüm
Menenjitten Korunma Yolları Nelerdir?
Sık sık ellerin yıkanması, aşılar, hijyen kurallarına dikkat edilmesi, aksırırken öksürürken ağzın kapatılması, hamilelerde iyi pişirilmemiş gıdaların tüketilmemesi başlıca korunma yöntemleridir.
Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
Şayet siz ya da aile bireylerinden birinde şu belirtiler varsa acilen doktora gitmelisiniz: Yüksek ateş, baş ağrısı, kusma, bilinç bulanıklığı ve ense sertliği.
Bakteriyel menenjit tanıda ve antibiyotik başlanmada geç kalınırsa ölümcül olabilmektedir. Beyin hasarı kalma olasılığı yüksektir. Meningokok menenjitinde hasta ile temas eden herkese koruyucu ilaç başlanması gerekmektedir.
Menenjit Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Özellikle çocuklarda önemli menenjit etkenleri olan hemofilus influenza ve pnömokok adlı bakterilerden aşıyla korunmak mümkündür.
Çocukluk çağının aşıları olarak 2, 4 ve 6 ayda uygulanan ve 1 yaş sonrası tekrarı yapılan aydan zatürre (pnömokok) aşısı ve 2, 4, 6. Aylarda yapılan ve 18. ayda tekrarı yapılan beşli karma aşı içinde yer alan Haemophilus influenza aşısı ile iki önemli menenjit etkenine karşı bebeklerde koruma sağlanır.
Bunların yanı sıra, hekiminizin tavsiyesiyle, özellikle bulaş ihtimali yüksek olan yurt, kreş, askeriye gibi yerler, Afrika kıtasına ve Hindistan bölgesine yapılacak seyahatler ve Hac ziyaretinde aşı yapılabilir.