Merkez bankası oldukça sık kulağınıza duyulan bir kurumdur. Bu kurum Türkiye Cumhuriyeti ekonomisini takip eden, tüm finans işlemlerinden sorumlu olan ve resmi kurum olarak hizmet yapmaktadır. Bankaların bankası ya da devletin bankası gibi çeşitli tanımlamalarla da Merkez Bankasını duymuş olabilirsiniz. Aslında bakılacak olursa Merkez Bankası oldukça büyük öneme sahip ve ciddi bir kurumdur. Çünkü bir milletin ve devletin egemenliğinin yegane temeli ekonomiden geçmektedir. Ekonomik bağımsızlık ülkeler arasında oldukça önemlidir. Bilindiği gibi Marshall Planı ya da Truman Doktrini gibi çeşitli ABD yardımlarını zamanında alan bir ülke olarak bu kredilerin kullanımında kısıtlamalara tabi tutulduk. Bu da ekonomik olarak yetersiz olduğumuz ve dışa bağımlılığın oluştuğu anlamına gelmektedir. İşte bu gibi sorunların önlenmesi ve daha refah ülke yolunda adımlar atabilmek için Merkez Bankası çokça önemlidir.
Her ülkenin Merkez Bankası bulunur ve bu ülkelerin mali işlemlerinden ve ekonomilerinden sorumlu ana birimdir. Bizde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası 11 Haziran 1930 tarihinde kurulmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarında kurulan bu kuruma karşı beklentilerde bir hayli yüksekti. Bu kurumun, kuruluşundan sonra beklentiler oldukça yüksek tutulmuş ve çeşitli görevler ve fonksiyonlar yüklenmiş durumdaydı. Merkez Bankasının ekonomik olarak uygulamaya başladığı politikalar sayesinde amaçları ve görevleri yerine getirmeyi hedefler.
Merkez Bankası Nedir?
Para politikalarından sorunlu olarak görevlendirilen bir ülke ya da bir birliğin banka işlemlerini yürüten en üst kurumdur. Bir ülkenin finans istikrarını sürdürmeyi ve üst seviyelere çıkartmayı hedefler ve bu da Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının resmi internet sitesinde yer alan bir yazıyla belirtilmiştir. Merkez Bankası siyasi müdahalelerden uzak bir politika yürütür ve ordu gibi ya da bağımsız işlemler yapmaya sahiptir. Siyasi bazı politikalar ülke için önemli olan ekonomi ve askeri alanlarda müdahaleyi olumsuz kılabileceği için bu alanlar siyasi otoriteye bağlı kalmamıştır. Bu Türkiye için geçerli bur durumdur. Elbette ki her Merkez bankası ya da her Askeri birlik hükümetten bağımsız değildir. Bu tamamen ülkelerin siyasi yapılarıyla alakalı bir durumdur.
Merkez Bankasının Görevleri Nelerdir?
Merkez Bankasının oldukça çok görevi vardır. Bunların en başında biraz öncede bahsetmiş olduğumuz gibi ülkenin ekonomik istikrarını sağlamak ve bu istikrarı korumaktır. Bunun dışında para basma görevi de bulunur. Darphane olarak nitelendirdiğimiz yer işte Merkez Bankasıdır. Dolaşımda olan çeşitli paraların çeşitli politikalara aktarımı, bu paraların işlenmesi en temelde Merkez Bankasına ait bir görevdir. Para basılıp basılmayacağı kararlarını da banka vermektedir. Para basma işlemi çoğu kişi tarafından, nakit ihtiyacı varsa para basılsın şeklinde oluşsa da bu durum pek de kolay değildir. En basit şekilde açıklamak gerekirse, bir ülke de para basılması için o ülkede bu paraya karşılık bir paranın söz konusu olması gerekmektedir. Eskiden ABD’nin Dolar basabilmesi Altın miktarına bağlı tutulmuştu. Ülkelerin para basma işlemleri de aşağı yukarı bu şekildedir. Ayrıca bankaların devletler arasında ki hali olarak düşünülebilir. Devletlere ödenmesi gereken ödemeler ya da tahsilâtlar varsa onları halleder. Ayrıca ülke içinde ki bankaları düzeleme ve denetlemelerinde görevlidir.
Para kontrolünün sağlanması kelimesini oldukça sık duymuşsunuzdur. İşte para politikaları da Merkez Bankası tarafından uygulanmaktadır. Bu sayede merkez bankası gerekli gördüğü durumlarda Para arzını kontrol altına alır. Bu sayede de faiz oranlarında belirlemeler yaparak ekonomik çalkantıları düzenleme altına almaya çalışmaktadır. Çoğu zaman hele ki şu son dönemlerde dış siyasette ki çalkantılı durumlar döviz kurunu bir hayli yukarı çekti ve Türkiye için ciddi bir sorun haline geldi. Bildiğimiz üzere de T.C Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu faiz oranlarının yükseltilmesini istedi. Bu durum bir süre azı gerginliklere neden oldu. Çünkü Merkez Bankası bu talebe çokta sıcak bakmadı. Çünkü faiz oranların yükseltilmesi doğal olarak enflasyonu da ateşlemektedir. Bu işlemler çok iyi hesaplanmalı ve ekonominin istikrarlı kalması için ayrıntılı düşünülmelidir.
Bankaların üzerinde Merkez bankası, sektör denetlemesi yapma görevini de üstlenmiştir. Merkez bankasının bunun yanında bankalara ve hükümete kredi kurumu olarak da görevler alır. Altın üzerinde ve döviz üzerinde incelemeler sürdürerek rezerv kontrolleri sağlamaktadır. Bu nedenden dolayı altın ya da döviz gibi araçlar sayesinde yatırım yapan bireyler, Merkez Bankasının faiz oranlarıyla beraber rezerv tutma oranlarının da kontrolü sağlanacaktır. Merkez Bankasının görevlerini ve fonksiyonlarını toparlamak gerekirse son olarak fiyat üzerinde istikrar amaçlanır, döviz ve altın rezervleri kontrol altında tutulur ve istikrar oluşturulmaya başlanır, para piyasalarında etkin bir rol edinir, büyüme ve ülke ekonomisinin istikrarı üzerine kararlar alır.
Merkez Bankası Kayıt Kredi Bürosu Nedir?
Merkez bankasının bir kurumu olan KKB yani Kayıt Kredi Bürosu, sizlerin bankalarda yaptığınız işlemler doğrultusunda bilgilerinizi incelemeye almış olduğu bir sistemdir. Kayıt kredi bürosunda her müşterinin bir profili vardır ve inceleme altında tutulmaktadır. Bu alanda kişilerin kredi notları, risk raporları, hangi bankada hangi işlemi yaptığından hangi bankadan ne kadar kredi aldığına ve ödeme koşullarına kadar her bilgi saklanır. Bu bilgiler doğrultusunda da müşteriye bir kredi notu verilir. Bu notta müşterinin bankalardan yapacağı işlemler için bankaya bir ön uyarı oluşturur. Bu notun iyi olması banka işlemlerini kolaylaştırırken, bu notun kötü olması da bu işlemleri zorlayacaktır.