Günlerdir Türkiye onu konuşuyor. Mehmet Aydın Türkiye'de inanılmaz rakamlarda bir dolandırıcılık yaparak yurtdışına kaçtı. Ardında binlerce mağdur bırakan Mehmet Aydın elbette ilk değildi ve bu dolandırıcılık yöntemini kendi bulmadı. Asıl işi yazılımcılık olan 27 yaşındaki Mehmet Aydın, arıcılıkla geçimini sağlarken bu projeyle ortaya çıktı. Çiftlik Bank'ı ilk etapta oyun olarak geliştiren Mehmet Aydın, yüzde yüzlere varan kar oranlarıyla vatandaşın paralarını oyun üzerinden toplayıp gerçek bir kazanç vaat ediyordu.
Biriken paralarla 4-5 ay sonra 250 büyükbaş hayvan kapasiteli çiftliğini Bursa-İnegöl'de açtı. Ardından bir süredir dolandırma yöntemi olduğu belirtilen Çiftlik bank ile ilgili gerçekler ortaya çıkınca Mehmet Aydın da paralarını alıp yurtdışına kaçtı. Peki Mehmet Aydın'ın da uyguladığı ve daha önce birçok kez denenen Ponzi yöntemi nasıl işliyordu. Bunu bulan ilk kişi kimdi? İşte Charles Ponzi ve 1900'lü yılların başında uygulamaya koyduğu dolandırıclık sistemi: Ponzi.
PONZİ OYUNU / PONZİ DÜZENİ NEDİR?
Ponzi Oyunu ya da Ponzi Düzeni, (İngilizce: Ponzi Scheme), yatırımcılara kendi paralarından geri dönenle veya sonraki yatırımcılardan gelen paralarla ödemenin yapıldığı bir dolandırıcılık yöntemidir.
İktisadi olarak iyi konumda olan bir ülkede faiz oranları oldukça düşüktür. Bu bir nedenle fona ihtiyacı olan kişiler için ucuz borçlanma demek olduğu kadar birikimlerini değerlendirmek için faiz geliri talep edenler için de düşük kazanç demektir. İşte bu noktada kişi, finansal kurumların vaadettiğinden daha fazla faiz getirisi önererek yatırımcı kazanmaya çalışır. Örneğin ülkedeki faiz oranı %3 ise Ponzi Oyunu oynayan kişi yatırımcılara %10 faiz önerir. Ardından %10 faiz getirisi vaadettiği kişilerin parasını ödemek için yeni yatırımcılara %11 faiz önerir. Aynı şekilde %11 faiz önerdiği kişilerin parasını ödemek için yatırımcılara daha yüksek faiz önerir. Bu döngü sayesinde -ülkede finansal istikrar sürdüğü sürece- hem oyunu oynayan kişi hem de yatırımcılar kazanmış olur.
Tarihte bilinen ilk ponzi oyunu, bu sisteme adını veren Charles Ponzi tarafından 1920 yılında gerçekleştirilmiştir. Ponzi, bu oyun sayesinde kısa sürece 10.000 yatırımcıyı posta pullarını kullanarak bir arbitraj karı elde ettiğine inandırmış; ancak aslında ortada olmayan bu karlar nedeniyle oyun daha fazla sürdürülememiş ve sistem kısa sürede çökmüştür.
Türkiye'de saadet ve titan zinciri adıyla bilinen yöntemler ponzi oyununa örnek olarak verilebilir.
CHARLES PONZİ KİMDİR?
Charles Ponzi (3 Mart 1882 Lugo, İtalya - 18 Ocak 1949 Rio de Janeiro, Brezilya), İtalyan iş adamı ve dolandırıcı. Ponzi 1903 yılında ABD'ye taşınmış olup kurduğu ponzi oyunu ile ABD tarihinin en ünlü dolandırıcılarından biri olmuştur. Charles Ponci, Carlo ve Charles P. Bianchi adlarıyla bilinmekteydi.
Charles Ponzi 1882 yılında İtalya'da dünyaya geldi. Fakir bir ailenin çocuğuydu fakat okuduğu gazetelerden zenginliğe ve lükse meraklıydı. Genç yaşta çok para kazanmak istiyordu. 1903'te Amerikan rüyasını gerçekleştirmek için New York'a göç etmeye karar verdi. New York'a geldiğinde hiç kimsesi ve tek kuruşu yoktu. Gazete dağıtıcılığı, sütçülük, gemilerde elemanlık gibi yüzlerce işe girip çıktı. 1917'de Boston'a yerleşti ve burada bir ihracat dergisi çıkarma hazırlığındayken hayatını değiştirecek posta kuponlarıyla tanıştı.
Posta kuponları 1906 yılında yapılan 60'dan fazla ülkenin altına imza attığı bir anlaşmaydı. Bir nevi uluslararası hisse senedi gibiydiler. Posta kuponları anlaşmalı ülkelerde nakit paraya çevrilebiliyordu. İşin Ponzi'yi ilgilendiren tahrik edici yanı ise kuponların her ülkede farklı nakit değerlerinin olmasıydı. Yani ABD'de bir dolara alınan kupon başka bir ülkede 10 dolara kadar değer kazanabiliyordu.