Dünya Sağlık Örgütü'nün(DSÖ), Güney Sudan’ın güneyinde sarı humma salgınının başladığını açıklamasının ardından internette bu hastalık araştırılmaya başlandı. Peki Sarı Humma hastalığı nedir? Belirtileri nelerdir? Tüm merak edilenler haberimizde.
SARI HUMMA HASTALIĞI NEDİR?
Sarı humma grip benzeri bir tablodan, ağır karaciğer hastalığı ve kanamalı ateşe kadar geniş bir hastalık tablosuna yol açan akut viral bir hastalıktır.
Sarı hummaya Flaviviridae ailesinden pozitif iplikçikli tek dizili bir RNA virüsü olan arbovirus sebep olur. Enfeksiyon hastalıklı eklem bacaklının tükürüğünde bulunan virüsü deri yoluyla bırakması sonucunda başlar. Bu sivrisinekler Afrika'da Aedes simpsaloni, A. africanus, ve A. aegypti, Güney Amerika'da Haemagogus cinsi ve Fransa'da Sabethes cinsini kapsar. Enfeksiyondan sonra virüs ilk önce yerel olarak çoğalır bunu takiben bağışıklık sistemi yoluyla vücudun kalanına yayılır.
SARIHUMMA BELİRTİLERİ NELERDİR?
Sarıhumma virüsü ile enfekte olan kişilerin birçoğu hiçbir belirti vermeyebilir veya hafif belirtiler gösterebilir. Belirti oluşanlar için kuluçka süresi 3-6 gündür. Hastalığın ilk belirtileri ani ateş, titreme, şiddetli baş ağrısı, sırt ağrısı, genel vücut ağrıları, bulantı, kusma, yorgunluk ve halsizliktir. Hastaların çoğu ilk dönemden sonra iyileşme göstermektedir. Bu hastaların yaklaşık %15’inde daha şiddetli bir faza geçiş olur. Bu ikinci dönemde yeniden ateş yükselmesi, sarılık, karın ağrısı, kusma ve kanama belirtileri görülür. Sonunda şok ve çoklu organ yetmezliği gelişir. Bu hastaların yarısı ilk belirtilerin başlamasından 10-14 gün sonra kaybedilirler.
SARIHUMMA NASIL BULAŞIR?
Sarıhumma virüsü Aedes veya Haemagogus türü sivrisinekler aracılığıyla bulaşır. Bu sivrisinekler özellikle gündüzleri ısırmaktadır. Bulaşma 2500 metreye kadar olan yerleşim birimlerinde gözlenebilir. Sarıhumma insanları ve maymunları enfekte etmektedir.
Vahşi yaşamın hüküm sürdüğü yerler ve ormanlık bölgelerde, maymunlar enfeksiyonun başlıca deposudur ve enfeksiyonun maymundan maymuna bulaşması sinekler aracılığıyla olur. Sivrisinekler, ormanlık alana giren insanları hem de maymunları enfekte eder ve böylece lokal salgınlara neden olurlar.
Kentsel bölgelerdeki bulaşmada maymunların rolü yoktur, enfeksiyon sinekler vasıtasıyla insanlar arasında yayılır. Yoğun kitlelerin yaşadığı yerlerde enfeksiyonun oluşması, büyük sarıhumma salgınlarına sebebiyet verebilir.
SARIHUMMA AŞISI VAR MIDIR?
Sarıhumma aşısı sarıhummayı önleyebilir. Sarıhumma aşısı sadece belirlenmiş aşı merkezlerinde uygulanır.
Aşı yapıldıktan sonra, damgalı ve imzalanmış bir “Uluslararası Aşı veya Koruma Belgesi” (sarı kart) verilir. Bu sertifikanın geçerliliği aşılamadan 10 gün sonra başlar ve 10 yıl sürer. Bu kart size, aşılı olduğunuzun kanıtı olarak bazı ülkelere girmek için gerekecektir. Aşılı olduğunu kanıtlamayan gezginlere, girişte aşı yapılabilir veya enfekte olmadıklarından emin olmak için 6 gün boyunca gözlemlenebilir.
Sarıhummaya karşı aşı yaptırmadan önce doktorunuzla veya hemşirenizle güzergâhınızı konuşunuz. Sarıhumma aşı gereksinimlerini ve farklı ülkeler için tavsiyeleri öğrenmek için sağlık biriminize danışınız ya da CDC'nin www.cdc.gov/travel adresindeki seyahat bilgileri web sitesini ziyaret ediniz.
SARI HUMMA HASTALIĞI NASIL BULAŞIR?
Sarı humma virüsü, etkeni taşıyan sivrisineklerin sokması ile insana bulaşır. Sarı humma virüsü bulaşmış kişiler, viremi döneminde (kanda virüsün bulunduğu dönemdir, ilk semptomların ortaya çıkmasından itibaren 3-6 günlük süredir) Aedes veya Haemagogussivrisinekleri ile enfeksiyonu başka kişilere bulaştırabilirler. Hastalık, kişiden kişiye doğrudan bulaşmaz.
SARI HUMMA HASTALIĞINDAN NASIL KORUNULUR?
Sıtmada olduğu gibi sivrisineklerden korunmak, sarı hummadan korunmada da önem taşır. Ancak en önemli korunma yolu aşılanmadır. Sarı hummanın bulunduğu bölgelere gidenlerden veya bu bölgelerden diğer ülkelere geçenlerden sarıhumma aşısı olduklarını belgelendirmeleri istenebilir. Aşı sertifikası aşıdan 10 gün sonra ve ömür boyu geçerlidir. Diğer aşılarla aynı anda, farklı yerlere uygulanabilir.
Sarı humma aşısı sadece belirlenmiş aşı merkezlerinde uygulanıyor. Aşı yapıldıktan sonra, damgalı ve imzalanmış bir “Uluslararası Aşı veya Koruma Belgesi” (sarı kart) veriliyor. Bu sertifikanın geçerliliği aşılamadan 10 gün sonra başlıyor ve 10 yıl sürüyor. Bu kart, bazı ülkelere girmek için gerekir. Aşılı olduğunu kanıtlamayan gezginlere, girişte aşı yapılabilir veya enfekte olmadıklarından emin olmak için 6 gün boyunca gözlemlenebilir.