Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın müjdesini verdiği EYT düzenlemesi kanun teklifi TBMM Genel Başkanlığına sunuldu. Düzenlemenin detayları hakkında AK Parti Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu açıklamalarda bulundu.
Akbaşoğlu'nun açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
Bugün tarihi bir gün. Zira bir sözümüzü daha yerine getirmenin bahtiyarlığı içindeyiz. 5 adım atacağız demiştik. Asgari ücret, memur ve emekli maaşları düzenlenmesi, 3600 ek göstergeyle ilgili düzenleme, 500 bine yakın sözleşmeli personelin kadroya geçişi ve EYT ile ilgili yasal düzenlemeyi yapacağız demiştik. 2021 yılında 2022 bütçesi görüşülürken bunları ifade etmiştik. Bugüne kadar 4 tanesini hayata geçirdik. Sıra EYT'de demiştik. Şu anda EYT ile ilgili kanun teklifimizi AK Parti ve Cumhur İttifakı olarak arkadaşlarımız TBMM'ye sunuyorlar.
Bütün sosyal güvenlik sistemlerinde 3 şart aranır. Sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı, yaş şartı. Bu çerçevede özellikle kamuoyunda EYT adı altında oluşan platformlar, dernekler, çeşitli yapıların bu konudaki talepleri söz konusu oldu ve özellikle bizim bu açıklamalarımızı ortaya koymakla birlikte EYT platformları 2022 yılı içinde farklı zaman süreçlerinde hem AK Parti hem MHP'yi ziyaret etmek suretiyle taleplerini dile getirdiler, prim ve sigortalılık süresini doldurmakla birlikte yaşa takılan birçok insanın talebini bize ilettiler. Yaş şartının ortadan kaldırılması talebi oldu. Cumhurbaşkanımız bu konunun çözülmesi talimatı çerçevesinde çalışmaları ortaya koyduk, bu teklifimizi en son Cuma günü yapılan müzakereler sonucunda kanunda en son şekli teklife dönüştürülmüş oldu. Bu teklifi TBMM'ye sunduk.
Şunu ifade etmek isterim ki, evvel emirde 2 milyon 250 bin çalışanımızı 2023 yılında doğrudan etkileyen yaklaşık 5 milyon çalışanımıza bu konuda dokunan ve onların durumlarına dönük bir düzenlemeyi ihtiva eden bu önemli tarihi reforma sağlam bir iradeyle bütün milletimizin derdiyle dertlenen, bütün toplum kesimlerine olumlu dokunuşlarla refah seviyesini yükseltmeye büyük bir ekonomik sıçrayışa başarılı bir bütçe yönetimine imza atan milli ekonomi modeliyle Cumhurbaşkanımız Erdoğan'a buradan teşekkürlerimi arz ediyorum.
Bu sağlam bir iradenin istikrar ve güvenin büyük ve güçlü Türkiye vizyonunun güçlü Türkiye'nin neticesidir.
3 şeyi düzenliyoruz. 4 maddeden müteşekkil bir teklif. 2'si esasa, 1'i yürürlüğe biri de yürütmeye ilişkin. EYT'ye has yalın, sade ve uygulanabilirliği basit, genel ve kapsamlı şekilde hakları genişletici şekilde bir düzenlemeyi ihtiva ediyor.
YAŞ ŞARTI KALKTI
EYT platformlarımız yaş şartının kaldırılmasını talep etmişlerdi. Yaşa takılma engelinin kaldırılması mevzuata göre prim gün sayısını ve çalışma süresini dolduran herkes kendi mevzuatı çerçevesinde yaşa takılmadan emekli olma hakkına sahip. SSK, Bağkur, Emekli Sandığı'nda geçerli. Yaş meselesi kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ortadan kalacak. 8 Eylül 1999'dan önceye sigortalılık süresini mevcut mevzuatla götüren çalışanlar yaş şartı olmadan emekli olacak.
İŞVERENLERE DESTEK VERİLECEK
İkinci olarak çalışma hayatının desteklenmesi ve kayıt içinde bunun devam etmesi üretimin ihracatın ekonominin büyümesi ve bu konuda sekteye uğranılmaması amacıyla biz bu konuda sosyal güvenlik destek primini getirmek suretiyle 5 puan iş yerlerine bu konuda her bir çalışan emekliliği hak edip emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 10 gün içinde tekrar işe başlama durumunda olan tüm çalışanlarla ilgili bu kanun teklifi bünyesinde yaklaşık 500 lira desteklemeyi Hazine üstleniyor ve yüzde 5 oranında bir destek primi veriliyor.
TAŞERON İŞÇİLERE İLİŞKİN DÜZENLEME
Üçüncü olarak da düzenlememiz taşeron olarak bilinen ve bizim yaptığımız düzenlemeyle işçi statüsüne geçen tüm yüzbinlerce arkadaşımızla ilgili düzenleme yapıyoruz. Buna göre 375 sayılı KHK'de geçici 23-24 maddesinde düzenlenen emekliğe hak kazanıldığı takdirde bu çalışan işçilerin zorunlu olarak iş akdinin feshine yönelik düzenlemeyi kaldırıyoruz ve emekliliği hak eden taşerondan işçi kadrosuna geçen çalışanlar için ister emekli olabilme, isterse kendi yerlerinde çalışabilme imkanlarını sağlıyoruz. Bu konuda yüz binlerce insanımızın da zorunlu emekliliğini kanun teklifi kapsamında ortadan kaldırmış oluyoruz.
"5 MİLYON KİŞİYİ ETKİLEYECEK"
Bu irade sayın Cumhurbaşkanımızın ortaya koyduğu sağlam bir iradedir. AK Parti ve Cumhur İttifakı olarak da bu ortaya konulan yaklaşımı bizler biraz evvel kısaca sürecine temas ettiğim çerçeve içinde demenin elhamdülillah o 5'inci adımı da atmanın mutluluğu içindeyiz. Bu teklifin tüm EYT ve çalışan kardeşlerimize hayırlı uğurlu olmasını diliyorum.
Resmi Gazete'de yayımlandığında yürürlüğe girecek. 5 milyon kişiyi etkileyecek. 2023 yılı içinde 2 milyon 250 bine yakın insanımız emekliliği hak edecek. Emekliliği hak eden kişilere çalışmaya devam etme noktası kendi seçeneklerinde olduğu için bunun nasıl tezahür edeceğine şahit olacağız. Prim gününü ve çalışma süresini dolduran bütün çalışanlar yaş şartı olmaksızın emekliliği hak edecekler. Takvim bu hafta plan bütçe komisyonunda EYT ile ilgili kanun teklifini görüşmeyi planlıyoruz. Başkaca herhangi bir ilavede bulunmadan sadece EYT'nin düzenlenmesine ilişkin maddeleri ihtiva ediyor.
EYT NE ZAMAN YASALAŞACAK?
En geç haftaya salı ya da çarşamba günü EYT'nin genel kuruldan da yasalaşmasını öngörüyoruz. Şubat ayında yasalaşarak Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmekle birlikte emeklilikle ilgili başvuruların ister e-Devlet'ten veya bizzat SGK kurumlarına müracaatla, memursa kendi kurumlarına müracaatla taleplerini ortaya koyabilirler. Emeklilik dilekçelerinin başvuru takibinden itibaren takip eden ay başından itibaren emekliliğe hak kazanılmış olunur. Mart itibarıyla Şubat'ta başvuran tüm emeklilerin Mart'ta maaşlarını alabilme imkanları söz konusudur, hak sahibi olacaklardır.
EYT'LİLER NE KADAR MAAŞ ALACAK?
EYT'liler daha mı az maaş alacak diye söylentiler yalandır, çarpıtmadır. EYT'lilerin öyle farklı bir statüsü söz konusu değil. Daha az maaş alma söz konusu değil. Emeklilikte Cumhurbaşkanımız paylaştı en düşük emekli maaşı 5500 lira bunun altında hiç kimse maaş almayacak. Üstünde kendi durum ve primine göre mevcut mevzuata göre hesaplanıp emekli maaşlarını alacaklar. Bu konuda farklı bir değerlendirme doğru değildir.
Tüm bakanlık, kamu kurumlarında, belediyelerde, il özel idareleri ve bunlara bağlı şirketlerde taşerondan işçi kadrosuna geçen tüm çalışanlar bu konuda kapsam içindedir. Bu zorunlu emeklilik söz konusu olmayacaktır, kendi taleplerine bağlıdır. Taşerondan geçen arkadaşlarımız emekli aylığına hak kazandıklarında zorunlu emekli ediliyordu. Bu düzenleme kaldırılarak kendilerine bırakıyoruz. İster emekli olabilirler isterse çalışmaya devam edebilirler.
Etki analizi teknik bir husus, Çalışma ve Maliye Bakanlığımız etki analizini ortaya koymuş durumda. Bu hususlar ilk imza sahipleri olarak sunum yaparken aynı şekilde ilgili bürokratlar plan bütçe komisyonu üyelerinin tamamına etki analizini sunacaklar. Mevcut yürürlükteki mevzuata göre hangi düzenleme söz konusuysa o geçerli. Genişletici anlamda düzenleme yapıyoruz. Prim gün ve çalışma süresi mevcut kanunlarda ne geçerliyle olacak. İki şartı taşıyan herkes yaş şartı ortadan kalmak suretiyle emekli olabilecek.
Yürürlükteki mevzuata göre hangi statüdeyseniz hangi çalışma gün prim sayısı geçerliyse bunları doldurup yaşını bekleyen kişilere yönelik yaş şartını ortadan kaldırıyoruz. Süreç içinde sigortalılık başlangıç süresini 8 Eylül 1999'dan önceye şartlara göre doğum, askerlik borçlanması gibi borçlanma imkanlarından yararlanarak 9 Eylül 1999'dan önce sigorta başlangıcını getiren herkes bundan yararlanabilecek.
Kıdem tazminatıyla ilgili bu düzenlemede yok. Çalışma ve Maliye Bakanlarımız görüştüler. İşverenlerin de yanında olmak işçinin de mağduriyetini gidermek üzere dinamik ekonomik modelimizi sektesiz şekilde devam ettirmek üzere KGF destekli uygun şekilde doğrudan kıdem tazminatını işçimizin hesabına yatıracak model üzerinde çalışma yapıldı. Bu konuda da en ufak bir problem yok. Durmak yok, yola devam.
İşte Meclis'e sunulan EYT düzenlemesi teklifi:
GENEL GEREKÇE
Ülkemizde sosyal güvenlik hakkı, Anayasamızın 60 ıncı maddesindeki "Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar." hükmü ile güvence altına alınmıştır.
Sosyal güvenliğin genel yapısı sosyal devlet anlayışıyla birlikte sigortacılık esaslarına da dayanmaktadır. Bu bağlamda yaşlılık sigortası ile belirli bir yaşa ulaşan ve yaşın ilerlemesi ile çalışma gücü azalan sigortalıya iş hayatından çekilerek çalışmadan yaşamını sürdürme ve dinlenme olanağı sağlamak amacıyla emekli aylığı bağlanmaktadır.
Sosyal güvenlik sistemlerinde emekli olabilmek için yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi olmak üzere 3 temel şart aranmaktadır. Ülkemizde geçmişten bugüne kadar olan süreçte bu şartlarda çeşitli değişiklikler yapılmıştır.
20/2/1992 tarihli ve 3774 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle yaş şartı kaldırılarak, sigortalıların sadece belirli bir prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartı ile emekli olmalarına imkân sağlanmıştır.
25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun ile de emekliliğe hak kazanmak için yaş şartı yeniden getirilmiştir. Ancak 8/9/1999 (dahil) öncesi ilk defa sigortalı sayılanlardan halihazırda çalışanların yapılan değişiklikten hemen etkilenmemesi amacıyla yaş ve/veya prim ödeme gün sayısı koşulları işe başlangıç tarihlerine göre kademelendirilmiştir.
Günümüzde gelinen süreçte 8/9/1999 (dahil) öncesi ilk defa sigortalı sayılanların emekliliğe hak kazanma koşullarında bir düzenleme yapılması amaçlanmıştır.
Yapılan düzenleme ile;
- 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlayanların ve,
- 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına rağmen sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat hükümlerine göre yapmış oldukları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8/9/1999 (dahil) öncesi olacak şekilde geriye götürülenlerin,
mevcut mevzuattaki emekliliğe hak kazanma koşullarından yaş şartının kaldırılması amaçlanmıştır.
Ayrıca,
- Çalışma hayatının desteklenmesi için yaşlılık veya emekli aylığı alan kişilerin çalışma hayatına devam etmek istemeleri durumunda bu kişilerin kayıtlı istihdamlarının teşvik edilmesinin sağlanması amacıyla sigorta prim teşviki verilmesi,
- 1/2/2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunla aynen kabul edilen 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23 ve geçici 24 üncü maddesi kapsamındaki işçilerin emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde iş sözleşmelerinin zorunlu olarak feshini gerektiren hükümlerin yürürlükten kaldırılması, iş sözleşmesinin sürdürülmesi ya da sona erdirilmesi kararının sözleşmenin taraflarına bırakılması,
amaçlanmıştır.
SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE 375 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
"GEÇİCİ MADDE 95- Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması için talepte bulunanlardan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (B) bendi ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanırlar. Bu fıkra esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaz ve geriye dönük hak talep edilemez.
Birinci fıkra kapsamında yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 10 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz. Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan diğer şartlar sağlanmak kaydıyla yararlanılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir."
MADDE 2- 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23 üncü maddesinin beşinci fıkrasının ikinci cümlesi ile geçici 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının dördüncü cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- 20/2/1992 tarihli ve 3774 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanmada yaş şartı kaldırılarak, sigortalıların sadece belirli bir prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartı ile emekli olmalarına imkân sağlanmıştır.
Diğer taraftan, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemede emekliliğe hak kazanmak için yaş şartı getirilerek sigortalıların emeklilik koşulları yeniden düzenlenmiştir.
Buna göre, ilk defa 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra sigortalı sayılanların emeklilik yaşına tabi olmaları yönündeki değişikliğin yanı sıra, tabi oldukları sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı veya hizmet süresi bakımından da yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanma koşulları belirlenmiştir.
Ayrıca, ihdas edilen geçici madde hükümleri ile (506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi, 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 ve 206 ncı maddeleri), ilk defa 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce sigortalı sayılanların da, Kanunun yürürlük tarihindeki durumlarına göre yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanma koşulları emeklilik yaşı ve/veya prim ödeme gün sayısı yönünden kademelendirilerek yeniden tespit edilmiştir.
Yapılan düzenlemede ise;
- 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlayanların ve,
- 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına rağmen sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat hükümlerine göre yapmış oldukları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8/9/1999 (dahil) öncesi olacak şekilde geriye götürülenlerin,
506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (B) bendi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı hak kazanma koşullarından prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartları değiştirilmeksizin, sadece yaş sınırlamasının kaldırılması, bu madde esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaması ve hak talep edilmemesi amaçlanmaktadır.
Ayrıca bilindiği gibi, uzun vadeli sigorta kolları kapsamına giren sigortalıları istihdam eden özel sektör işverenlerine 1/10/2008 tarihinden itibaren malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası işveren hissesinden beş puanlık indirim uygulanmaktadır. İşverenler, mevcut uygulamada sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanları için bu indirimden yararlanamamaktadır.
Düzenleme ile 8/9/1999 (dahil) öncesinde sigortalı sayılanlardan bu maddenin yürürlük tarihinden sonra ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlanması için talepte bulunarak aylık bağlananların aynı işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde, istihdam piyasasında dalgalanma oluşturmaması ve sosyal güvenlik destek primine tabi kayıtlı çalışmanın desteklenerek bu sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin sosyal güvenlik destek primi maliyetinin azaltılması için Hazineden karşılanacak destekle bu işverenlere beş puanlık prim indirimi sağlanması amaçlanmaktadır.
MADDE 2- 1/2/2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunla aynen kabul edilen 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23 üncü madde kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında kadroya alınan işçiler ile aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 24 üncü maddesi kapsamında il özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerin; emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde, çalıştırıldıkları kamu kurum ve kuruluşları veya şirketlerce iş sözleşmelerinin feshedilmesini zorunlu tutan düzenlemelerin yürürlükten kaldırılması amaçlanmaktadır.
MADDE 3-Yürürlük maddesidir.
MADDE 4- Yürütme maddesidir.