Türkiye'nin dış yardımlarını organize eden TİKA, bu kuruluş hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak isteyenler tarafından arama motorlarında merakla araştırılmaktadır. Peki Tika ne demek? Tüm merak edilenler haberimizde.
TİKA'NIN AÇILIMI NEDİR?
TİKA, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı'nın kısaltılmışıdır. TİKA 1992 yılında kurulmuştur. Kuruluşu Dışişleri Bakanlığı bünyesinde gerçekleşse de, 1999'da Başbakanlık bünyesine alınmıştır. TİKA 2018 itibari ile 140 ülkede görev yapmaktadır. Özellike Orta Asya ve Balkanlar gibi Türklerin yoğunlukta yaşadığı bölgeler TİKA'nın birincil hedefleridir. Ayrıca Afrika ve Doğu Asya gibi yardıma muhtaç insanların yoğunlukta olduğu bölgelerde de TİKA'nın yardım ve eğitim faaliyetlerine rastlanır.
TİKA'nın Başkanlık görevini 2011 yılından beri Serdar Çam üstlenmiştir.
TİKA NE DEMEK?
25 Aralık 1991 tarihinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) dağılmış, Orta Asya ve Kafkasya’da birçok devlet bağımsızlığını kazanmıştır. Türkiye, o günlerde bağımsızlığına kavuşan Türk Cumhuriyetlerini tanıyan ilk ülke olmuştur. Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Azerbaycan ve Kırgızistan’dan oluşan bu devletlerle ortak bir dile, ortak bir hafızaya ve ortak bir kültüre sahip olmamız ikili ve bölgesel ilişkilerin güçlenmesine zemin hazırlamıştır. Türkiye ve Orta Asya ülkelerine, tek milletin farklı devletleri gibi davranmış; dış politikamız bölgede çok yönlü ve proaktif bir anlayış sergilemiştir. Türkçe konuşan ülkelerle ilişkilerimiz Türkiye’nin eskimeyen vizyonu olmuş ve bu vizyon küresel politikaların son 20 yılında önemli bir yer kazanmıştır.
Ülkemizin 90’lı yıllarda Orta Asya konusundaki ilk önceliği genç Türk devletlerinin uluslararası toplum tarafından kabul edilmesi olmuştur. Daha sonra ülkemiz, Orta Asya’da yeni kurulan ülkelerde yaşayan soydaşlarımız için sosyal, ekonomik ve kültürel alanda birçok çalışma yapmıştır. İlk başta yapılan yardımlar zaman içinde uzun soluklu projelere, kalkınma merkezli işbirliği çalışmalarına dönüşmüştür. Bölgede yapılacak faaliyetleri ve dış politika önceliklerini uygulayacak, koordine edecek bir organizasyon ihtiyacı doğmuş ve bu doğrultuda Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) 1992 yılında kurulmuştur. Dış politikamıza aktif politika anlayışının yerleşmesi ile TİKA ortak değerlere sahip olduğumuz ülkeler başta olmak üzere birçok bölge ve ülkede Türk dış politikasını uygulayıcı bir aracı haline gelmiştir.
TİKA’nın o yıllardaki amacını Türk Cumhuriyetlerinin kendi sosyal yapısını üretmesi, kendi kimliğini sağlıklı bir şekilde inşa etmesi, kültürel ve siyasi hakların gelişmesi, teknik alt yapı konusunda eksiklerin giderilmesi olarak özetleyebiliriz. Eğitim, sağlık, restorasyon, tarımsal kalkınma, maliye, turizm, sanayi alanında bir çok proje ve faaliyet TİKA tarafından gerçekleştirilmiş. TİKA Program Koordinasyon Ofislerinin ilki Türkmenistan’da açılmış; ilerleyen dönemlerde Avrasya bölgesinde bulunan ofis sayısı 6’ya çıkmıştır. Türkiye’nin dostluk, kardeşlik ve işbirliği eli aynı heyecanı taşıdığımız ülkelere ulaşmıştır.
Büyüyen, gelişen ata topraklarımızda yaptığımız çalışmaların niteliği zaman içinde değişmiştir. 1995 yılına kadar kardeş ülkelerde ekonomik, sosyal ve kültürel faaliyetler yürüten TİKA, o tarihten itibaren eğitim ve kültürel işbirliği çalışmalarına ağırlık vermiştir. Biliyoruz ki her şeyin başı nitelikli, iyi yetişmiş insan nüfusuna sahip olmaya bağlıdır. Nerede bir millet iyi bir eğitim sistemine sahipse, bilimi ve teknoloji yakından takip ediyorsa orada sürdürülebilir kalkınmadan söz edilebilir. Bu yüzden TİKA 1995 yılından sonra ata topraklarında eğitim faaliyetlerini hızlandırmış; okullar, kütüphaneler, laboratuarlar inşa edilmiş, üniversitelere teknik donanım yardımları yapılmıştır.
2000’li yıllarla başlayan süreçte dünya küreselleşmiş ve küreselleşmenin etkisi doğudan batıya birçok coğrafyada hissedilmiştir. Bu dönemde aynı dili konuştuğumuz ülkelerin kalkınma konusunda kazandığı ivmeye paralel olarak TİKA’nın bölgede yaptığı projeler, kurumsal kapasite artırımı projelerine dönüşmüştür. Ülkemizin ve TİKA’nın ortak tarihi mirasa sahip olmanın verdiği haklı gururla ata toprakları için yaptığı projeler devam etmektedir.
Bugünlere gelindiğinde Türk Coğrafyasının önemli bir kesimi zenginleşti, güçlendi ve artık yardıma ihtiyaç duyan değil; yardım eden konumuna geldi. TİKA olarak beraberce, ortak proje geliştirmek için çalışmakta ve karşılıklı tecrübe paylaşımını yürütmekteyiz.
Ülkemizin dünyada ve bölgesinde önemli bir aktör haline gelme çabasının bir uzantısı olarak 2000’li yıllardan itibaren dış politika anlayışımız önemli değişimler geçirmiştir. Bu değişim doğrultusunda TİKA faaliyet coğrafyasını genişletmiş; 2002 yılında 12 olan Program Koordinasyon Ofisi sayısını 2011 yılında 25’e, 2012 yılında ise 33’e yükseltmiştir. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı bugün 58 ülkede 60 Program Koordinasyon Ofisi ile faaliyet göstermektedir. Ülkemizin izlemiş olduğu aktif ve ilkeli dış politikaya bağlı olarak çalışma yaptığımız ülkelerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Türkiye, TİKA aracılığı ile dost, kardeş ve akraba ülkelere yönelik olarak yaptığı çalışmaların temelinde bir barış kuşağı oluşturma çabası bulunmaktadır.
TİKA kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör arasında işbirliği mekanizması görevi yürütmekte; tüm bu aktörleri ortak paydalarda buluşturmakta ve Türkiye’nin kalkınma yardımlarını kayıt altına almaktadır.
2002 yılında ülkemizin kalkınma yardımları 85 Milyon ABD doları iken bu rakam 2015 yılında 3 milyar 913 milyon ABD dolarına yükselmiştir. Türkiye bugün aynı dili konuştuğumuz ülkelerle en çok teknik işbirliği yapan kuruluşları arasında yer almaktadır.
TİKA'NIN AMACI NEDİR?
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı’nın en önemli amacı; öncelikle soydaşlarımızın bulunduğu ülkelerin ve gelişmekte olan komşu devletlerin finansal, sosyal, eğitim, teknoloji ve ticari sahalardaki ilerlemesine yardımcı olmaktır. TİKA bunu yaparken belirli plan, program ve proje dahilinde çalışmaktadır.
TİKA’NIN GÖREVLERİ NELERDİR?
TİKA 1992 tarihinden bu yana 37 ülkede hizmet vermektedir. Bu ülkelerin 20’sinde Koordine Ofisleri kurmuş ve görevlerini daha yakından inceleyerek sürdürmektedir. Bu sayede 20 ülkede yaşayan TİKA çalışanları ülkelerin gelişmesinde büyük katkı sağlamaktadırlar. TİKA görevleri arasında sadece işbirliği ve yardım etmekte değildir. Bunun yanı sıra belirtilen konularda çeşitli plan ve programlar yapılarak istekler doğrultusunda geliştirmeler yapılmaktadır. Gelişmesi beklenen ülkelere özellikle finansal, ekonomi, teknoloji, eğitim ve ticari gibi çeşitli konularda planlar yapılarak daha fazla destek olmaktadır.
TİKA HANGİ ALANLARDA FAALİYET GÖSTERİR?
Sosyal Altyapılar ve Hizmetler,
Eğitim,
Sağlık,
Nüfus Politika / Programları,
Su ve Su Hijyeni,
İdari ve Sivil Altyapılar,
Diğer Sosyal Altyapı ve Hizmetler,
Ekonomik Altyapılar ve Hizmetler,
Ulaştırma ve Depolama,
İletişim,
Enerji,
Bankacılık ve Finans,
İş ve Diğer Hizmetler,
Üretim Sektörleri,
Tarım Ormancılık ve Balıkçılık,
Sanayi Madencilik ve İnşaat,
Ticaret ve Turizm,
Çoklu / Çakışan Sektörler
TİKA KAÇ ÜLKEDE ÇALIŞIR?
TİKA öncelikle Orta Asya’da bulunan ve Dünya’daki toplam 37 ülkede yardım çalışmaları yapmaktadır. Yaklaşık olarak 20 devlette Program Koordine Ofisleri bulunan kuruluş hayli büyük bir alanda etkinliğini sürdürmektedir. TİKA; Sağlık, Eğitim, Ticaret, Enerji gibi yaklaşık 20 sahada çalışmaktadır. Azerbaycan, Bosna-Hersek, Kazakistan, Gürcistan, Kırgızistan, Etiyopya gibi yaklaşık 30 ülkede çalışmalar yapmaktadır.
TİKA'NIN NERELERDE KOORDİNATÖRLÜKLERİ BULUNUR?
Afganistan
Arnavutluk
Azerbaycan
Bosna-Hersek
Etiyopya
Filistin
Gürcistan
Karadağ
Kazakistan
Kenya
Kırgızistan
Kosova
Libya
Lübnan
Makedonya
Mısır
Moğolistan
Moldova
Özbekistan
Pakistan
Senegal
Sırbistan
Somali
Sudan
Suriye
Tacikistan
Tunus
Türkmenistan
Ukrayna
Yemen