Üç üst düzey Beyaz Saray yetkilisi, Trump'ın bugünkü Kudüs açıklamasıyla ilgili olarak basın mensuplarına telekonferans yoluyla değerlendirmelerde bulundu.
Adları açıklanmayan üst düzey yetkililerden ilki, "Başkan, ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıdığını ilan edecek. Başkan ayrıca Dışişleri Bakanlığına, Tel Aviv'deki ABD Büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınması hazırlıklarına başlaması talimatı verdiğini de açıklayacak. Ancak bu, taşınmanın hemen yarın olacağı anlamına gelmiyor, zaten pratikte de elçiliği hemen taşımak mümkün değil." açıklamasını yaptı.
Yetkili, "Başkan'ın görüşü, Kudüs'ün hem İsrail'in tarihi anlamda başkenti olduğu, hem de bugünkü pratikte İsrail'in birçok yönetsel organının halihazırda Kudüs'te bulunduğu gerçeğini tanımaktır." yorumunu yaptı.
Yeni büyükelçilik yıllar alacak
Tel Aviv'deki büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınması noktasında gerekli hazırlıkların Dışişleri Bakanlığı koordinasyonunda başlayacağını da dile getiren yetkili, "Tel Aviv'deki elçilikte yaklaşık bin personel çalışıyor. Onları bugün Kudüs'e taşıyabileceğimiz herhangi bir yerleşke bulunmuyor. Bu yeri bulmak, güvenlik endişelerini gidermek ve binayı inşa etmek zaman alacaktır." ifadelerini kullandı.
Büyükelçiliğin taşınması noktasında Trump'ın herhangi bir zaman çizelgesi öngörmeyeceğini kaydeden yetkili, bununla birlikte Trump'ın, "Amerikan Büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınmasını öngören ve bugüne kadar her 6 ayda bir ertelenen kararı, (bu süre içinde büyükelçilik taşınamayacağı için) 6 aylığına bir kez daha erteleyeceğini" belirtti.
Sınırla ilgili bir politika değişikliği yok
Öte yandan yetkili, bu kararın, ABD'nin Filistin ile İsrail arasındaki sınır konularında ve diğer meselelerdeki mevcut politikasında bir değişiklik anlamına gelmediğini de vurguladı.
Bir diğer yetkili ise Trump'ın hala iki devletli çözüm konusunda ve İsrail ile Filistin arasında bir barış mutabakatına varılabileceği noktasında umutlu olduğunu belirtti. Aynı yetkili ayrıca, söz konusu Kudüs kararının "iki devletli çözüme engel bir durum olmadığını" düşündüklerini sözlerine ekledi.
Diğer yetkili ise Doğu Kudüs'teki belli bazı bölgelerin halen "işgal edilmiş Filistin toprakları" olarak değerlendirildiğini vurgulayarak, "Başkan'ın bu kararı, söz konusu yargısal konularla ilgili bir değişiklik önermemektedir. Başkan'ın kararı egemenlik sınırlarını etkileyecek bir karar değildir. Tüm bu meseleler, müzakere sürecinde tartışılacak konulardır." değerlendirmesini yaptı.
Beyaz Saray Sözcüsü Sarah Sanders, Trump'ın, Tel Aviv'deki ABD Büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınmasıyla ilgili kararını çarşamba günü (bugün) ilan edeceğini açıklamıştı.
ABD yönetiminin, 1995'teki Kudüs Büyükelçilik Yasası'na göre İsrail'in başkenti Tel Aviv'deki büyükelçiliğini Kudüs'e taşıması öngörülüyordu. Ancak söz konusu yasa 22 senedir Bill Clinton, George W. Bush ve Barack Obama'nın başkanlık dönemlerinde her 6 ayda bir "ulusal güvenlik" gerekçesiyle erteleniyordu.
Karara dünyadan tepki yağdı
ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma ve Amerikan Büyükelçiliğini Tel Aviv'den Kudüs'e taşıma planına dünyadan tepki yağdı.
Başta İslam dünyası olmak üzere birçok uluslararası kuruluş ve ülke bu girişime karşı çıkarak, Trump'a bu yönde alınacak bir kararın Filistin ve bölgeyi büyük bir şiddet sarmalına sokacağı uyarısında bulundu.
Müslümanların ilk kıblesi olan ve Hristiyanlar ile Yahudiler tarafından da kutsal sayılan Kudüs'le ilgili Trump'ın "tehlikeli" planına karşı çıkan uluslararası kuruluşlar arasında İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Arap Birliği ve Avrupa Birliği (AB) de bulunuyor.
Trump'ın Kudüs planına şu ana kadar hiçbir ülke destek vermedi.
Erdoğan: "Kudüs Müslümanların kırmızı çizgisidir"
Söz konusu girişime en sert tepki gösteren ülkelerden biri Türkiye oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kudüs'ün Müslümanların "kırmızı çizgisi" olduğunu belirterek, "İslam İşbirliği Teşkilatı Dönem Başkanı olarak, bu konunun sonuna kadar takipçisiyiz. Eğer böyle bir adım atılacak olursa; hemen, beş on gün içerisinde İslam İşbirliği Teşkilatı Liderler Zirvesi'ni İstanbul'da toplayacağız. Kaldı ki bu, bizim diplomatik ilişkilerimizi İsrail ile koparmaya kadar gidebilir." dedi.
ABD'ye bölgedeki sorunları daha da derinleştirecek böyle bir adım atmaması konusunda bir kez daha ikazda bulunduğunu ifade eden Erdoğan, "Böyle bir şey olamaz. Böyle bir adım atamazsınız. Zira artık dünya bir bütündür. Bu bütünün içerisinde 'Ben istediğim gibi hareket ederim' noktasında hareket ettiğiniz takdirde bu bölgede meydana gelecek sıkıntıları gözardı edemezsiniz." diye konuştu.
Kudüs'ün sıradan bir konu olmadığına vurgu yapan Erdoğan, İİT Liderler Zirvesi'ni ve çok daha önemli etkinliklerle tüm İslam dünyasını Kudüs için harekete geçireceklerini söyledi.
İsrailli yayın kuruluşları da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu açıklamalarını son dakika haberi olarak okuyucularına duyurdu.
Fransa: "ABD'nin planı endişe verici"
Trump'ın "Kudüs planına" karşı çıkan diğer bazı ülkelerin ve uluslararası kuruluşların tepkileri şöyle:
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ABD'nin tek taraflı olarak Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma ihtimalinin endişe verici olduğunu kaydetti.
ABD Başkanı Donald Trump ile bir telefon görüşmesi yaparak bu endişesini ileten Cumhurbaşkanı Macron, Kudüs'ün statüsüne ilişkin kararın Filistin ve İsrail tarafları arasında yürütülecek barış görüşmelerinde ele alınması gerektiği vurguladı.
Fas Kralı'ndan Trump'a mesaj
Fas Kralı 6. Muhammed, Trump'a bir mesaj göndererek Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyacakları yönündeki iddialardan duyduğu endişeyi bildirdi.
Kral 6. Muhammed, Trump'a gönderdiği mesajda, "Arap ve İslam ülkelerinin halkları, ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma niyetinden büyük endişe duyuyor." ifadesine yer verdi.
Fas Dışişleri Bakanlığından yapılan açılamada da ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma girişiminin bölgede güvenlik ve istikrarı tehdit ettiği uyarısında bulunuldu.
Irak: "Kötü sonuçları olur"
Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, ABD Büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınmasını kabul etmediklerini belirtti.
İbadi, ABD'nin büyükelçiliğini Kudüs'e taşıması halinde kötü sonuçlar doğurabileceği uyarısı yaptı.
Başbakan İbadi, "ABD Büyükelçiliğinin Kudüs'e taşınmasını kabul etmiyoruz. Bunun olumsuz yansımaları konusunda uyarıda bulunuyoruz." ifadelerini kullandı.
Ürdün: "Tehlikeli yansımaları olur"
ABD Başkanı Donald Trump ile bir telefon görüşmesi gerçekleştiren Ürdün Kralı Abdullah, başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin devletinin kurulmasını sağlayacak kapsamlı bir çözüm dışında herhangi bir karar alınmasının tehlikeleri konusunda uyarıda bulunarak, "Kudüs'ün bölgedeki ve dünyadaki barış ile istikrarın anahtarı" olduğunu dile getirdi.
Böyle bir kararın Ortadoğu'nun güvenliği ve istikrarı üzerinde tehlikeli yansımaları olacağına dikkati çeken Kral Abdullah, bu durumun Müslümanlar ve Hristiyanların duygularını tahrik edeceğini ve ABD yönetiminin barış sürecini devam ettirme gayretlerini zayıflatacağını belirtti.
Tunus: "Kudüs'ün yasal ve tarihi konumu korunmalı"
Tunus da Kudüs'ün yasal ve tarihi konumunun muhafaza edilmesinin zorunlu olduğu vurgusunu yaptı.
Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Tunus Dışişleri Bakanı Hamis el-Cihinavi'nin, Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safedi ile telefonda görüştüğü aktarıldı.
Görüşmede ikilinin, Kudüs'ün yasal ve tarihi konumunun korunmasının zorunlu olduğunu vurguladığı bilgisi paylaşıldı.
Suudi Arabistan: "Müslüman halkları tahrik eder"
Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz, Trump'la yaptığı telefon görüşmesinde, ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma girişiminin, barış müzakerelerine zarar vereceği ve bölgede gerginliği tırmandıracağı uyarısında bulundu.
Trump'ı, Kudüs'ün statüsüyle ilgili herhangi bir değişikliğin, barış müzakerelerine zarar vereceği ve bölgede gerginliği artıracağı konusunda uyaran Selman, Kudüs'ün konumu itibarıyla ve Mescid-i Aksa'nın Müslümanların ilk kıblesi olmasından dolayı böylesi tehlikeli bir adımın dünyadaki tüm Müslüman halkları tahrik edeceğini vurguladı.
Kral Selman ayrıca Suudi Arabistan'ın geçmişten bu yana Filistin halkına ve tarihi haklarına destek verdiğini belirtti.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığının açıklamasında ise ABD'nin böyle bir adım atmasının "tarafsız tutumuna zarar vererek gerekçesiz bir yandaşlık olacağı" uyarısı yapıldı. Açıklamada, "Bu adımın son derece tehlikeli yansımaları olacak. İsrail-Filistin çatışmasını daha da içinden çıkılamaz hale getirecek ve barış sürecini canlandırmak için sarf edilen çabaları baltalayacak." değerlendirmesine yer verildi.
AB de karşı çıktı
AB, Kudüs'ün statüsünde değişikliğe neden olacak herhangi bir karar ya da tek taraflı eylemin dünya genelinde yansımaları olacağı uyarısında bulundu.
Birlikten yapılan açıklamada, "AB, Kudüs'ün statüsünde değişikliğe neden olacak herhangi bir karar ya da bireysel eylemin ciddi sonuçları olacağını düşünüyor. Böyle bir karar, dünya çapındaki kamuoyunda yankı uyandırabilir." değerlendirmesi paylaşıldı.
İsrail-Filistin arasındaki barış sürecine odaklanılması çağrısı yapılan açıklamada, ABD yönetiminin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıması halinde barış sürecinin olumsuz etkileneceği uyarısı yapıldı.
Açıklamada, AB'nin anlamlı bir barış sürecinin tekrar başlatılması için tüm taraflarla irtibatta kalmaya devam edeceği bildirildi.
Arap Birliği olağanüstü toplandı
Arap Birliği, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın çağrısı üzerine Kudüs'ü görüşmek için olağanüstü bir toplantı gerçekleştirdi.
Birliğin Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, örgütün daimi temsilciler düzeyindeki "Kudüs" konulu olağanüstü toplantısında yaptığı konuşmada, Kudüs'ün geleceğiyle oynanmaması uyarısında bulundu.
Gayt, "Kudüs'ün geleceğiyle oynamak, kentin tüm Arap halkının gönlündeki yerinden dolayı bölgede aşırılık, şiddet, nefret ve düşmanlık duygularını alevlendirecek ve barış görüşmelerinin geleceğini etkileyecektir." dedi.
Arap Parlamenterler Birliğinden yapılan açıklamada da ABD'nin Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıması veya ABD Büyükelçiliğini Tel Aviv'den Kudüs'e taşıması yönündeki girişimlerinin "geçersiz ve yasa dışı" olduğu kaydedildi.
Sudan Alimler Birliği Başkanı Muhammed Osman Salih ise ABD'nin Tel Aviv'deki büyükelçiliğini Kudüs'e taşıma planını "Filistin ve Müslümanların haklarına açık saldırı" olarak nitelendirdi.
KAYNAK: MİLLİYET