Türkiye Cumhuriyeti ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ilişkilerinin tarihindeki en büyük kriz yaşanıyor. Bir süredir iki ülke arasında yaşanan düşük yoğunluklu gerilim, ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’nin 8 Ekim 2017’de Türkiye’ye yönelik vize uygulamasını askıya almasıyla zirveye çıktı. Türkiye de aynı gün, ABD’ye vize misillemesinde bulundu.
ABD vize yasağına gerekçe olarak, ‘personel güvenliği’ni gösterirken, alınan kararda, İstanbul Konsolosluğu’nda görev yapan Metin Topuz’un Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) soruşturması kapsamında 'Casusluk' ve 'Türkiye hükümetini ortadan kaldırmaya teşebbüs' suçlarından tutuklanması etkili oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, krizle ilgili "Biz başlatmadık, sorunun faili ABD'nin ta kendisidir" dedi. Erdoğan, ABD Büyükelçisi John Bass'i de ABD'nin bir temsilcisi olarak görmediğini söylerken "Bu ajanlar Amerikan Başkonsolosluğuna nasıl sızdı?" diye sordu. ABD ise, Erdoğan’ın açıklamasına karşı, Büyükelçi Bass’e ‘desteğimiz tam’ dedi, Dışişleri Sözcüsü Heather Nauert, ‘Büyükelçilik vizelerin askıya alınması kararını bizimle koordinasyon içinde aldı’ açıklamasında bulundu. ABD yönetiminin, bir süredir Türkiye’nin, NATO üyesi olduğu halde Rusya’dan S-400 alması, Venezüella lideri Maduro’nun Ankara’da sıcak bir şekilde ağırlanması, Astana’da Suriye krizine barışçıl çözüm arayışı ve Türk askerinin İdlib’e operasyon düzenlemesi gibi gelişmelerden rahatsız olduğu biliniyor.
Bu sebeple ABD’nin vize kararında sadece bir konsolosluk çalışanın tutuklanmasının değil, tüm bu gelişmelerin etkili olduğu konuşuluyor ve krizin nereye varacağı henüz bilinmiyor.
VİZE KRİZİ NASIL BAŞLADI?
ABD Büyükelçiliği, Türkiye'den yapılan vize başvurularının süresiz olarak durdurulduğunu açıkladı. Büyükelçilik, vize uygulamasını askıya alma kararının gerekçesi olarak 'personel güvenliğini' gösterdi. Karar iki ülke tarihinde bir ilk oldu.
ABD Büyükelçiliği'nden yapılan açıklamada, "Türkiye'deki tüm ABD diplomatik misyonlarındaki göçmen olmayan vize hizmetleri askıya alınmıştır" dendi.
Açıklamada, "Son zamanlarda yaşanan olaylar, ABD Hükümeti'ni, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nin ABD Misyonu'nun tesisleri ve personelinin güvenliğine ilişkin taahhütlerini yeniden değerlendirmek zorunda bırakmıştır. Söz konusu değerlendirme sürecinde, Büyükelçiliğimiz ve Konsolosluklarımıza gelen ziyaretçi sayısını en aza indirmek amacıyla, şu andan itibaren geçerli olmak üzere, Türkiye'deki tüm ABD diplomatik misyonlarındaki göçmen olmayan vize hizmetleri askıya alınmıştır" ifadeleri yer aldı.
'GÖÇMEN OLMAYAN VİZE HİZMETLERİ' NELERİ İÇERİYOR?
ABD Büyükelçiliği'nden yapılan açıklamada, 'göçmen olmayan vize hizmetlerinin' askıya alındığı belirtiliyor. Göçmen olmayan vizeler, turistik, iş, geçici çalışma, eğitim veya tıbbi tedavi amacıyla ABD'ye geçici olarak gitmek isteyen kişilere yönelik.
Göçmen olmayan vize türlerinin tamamı şöyle:
(A, G, NATO) Diplomatik ve Resmi Vizeler
(B) İş, Turizm, Tıbbi Tedavi
(C) ABD'den Transit Geçiş
(D) Mürettebat Vizesi
(E1/E2/E3) Tüccar / Yatırımcı Vizesi
(F/M) Akademik Eğitim veya Dil Öğrencisi / Mesleki veya Akademik Olmayan Eğitim Vizeleri
(J) Değişim Programı
(H, L, O, P, Q, R) Geçici İşçi /Çalışma veya Staj Vizesi
(I) Basın Mensubu ve Gazeteciler
ABD İSTANBUL BAŞKONSOLOSLUĞU GÖREVLİSİ TUTUKLANMIŞTI
İstanbul'da sürdürülen FETÖ soruşturması kapsamında, firari eski savcı Zekeriya Öz ve FETÖ şüphelisi eski polis müdürleriyle de irtibatlı olduğu öne sürülen ABD'nin İstanbul Başkonsolosluğu görevlisi Metin Topuz gözaltına alınmış; adliyeye sevk edilerek 'Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs', 'Casusluk' ve 'Türkiye hükümetini ortadan kaldırmaya teşebbüs' suçlarından tutuklanmıştı.
ABD İstanbul Başkonsolosluğu'nda görevli Topuz'un tutuklanmasına ilişkin ABD Büyükelçiliği yazılı bir açıklama yapmış, "Çalışanlarımıza yönelik temelsiz ve kaynağı belirsiz iddialar, bizim uzun dönemli ortaklığımızı baltalamakta ve bu ortaklığın değerini azaltmaktadır" ifadelerini kullanmıştı.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hüseyin Müftüoğlu ise, tutuklanan ABD'nin İstanbul Başkonsolosluğu görevlisi Metin Topuz'un, ABD Konsolosluğu'nun resmi listesinde kayıtlı personeli olmadığını söyledi.
FETÖ'ye ilişkin yürütülen soruşturma kapsamında tutuklanan Topuz'un, 17-25 Aralık girişimini planlayıp icra eden eski emniyet müdürleri, 15 Temmuz 2016'daki darbe girişimine katılan kişiler, "Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması'na (FETÖ/PDY) üye olmak" suçu nedeniyle hakkında soruşturma yürütülen 121 kişi ve ByLock kullanan çok sayıda kişiyle yüzlerce irtibatının tespit edildiği ortaya çıkmıştı.