Haberlerde fırtına ve sel uyarısı yapılmasıyla vatandaşlar tarafından fırtına haritasında yer alan Ülker Fırtınası merak konusu oldu. Peki Ülker Fırtınası nedir, kaç gün sürer? Fırtına takviminde yer alan Ülker Fırtınası'nın ismi nereden gelir?
ÜLKER FIRTINASI NEDİR, KAÇ GÜN SÜRER?
Denizcilerin kullandığı fırtına takviminde 21 Mayıs günü Ülker Fırtınası'nı gösteriyor. Ülker Fırtınası halk takviminde yer alan kuvvetli rüzgarlara işaret eden günlerdir. Fırtına takviminde 21 Mayıs-22 Mayıs tarihleri arasında 1 gün süreceği ifade edilmektedir. Halk arasında 'kırk ikindi yağmurları' olarak bilinen bir döneme girdik. İçinde bulunduğumuz süreç binlerce yıldır süregelen bir döneme işaret etmektedir. Ülker Fırtına olarak isimlendirilen bu günde kuvvetli rüzgarların etkili olduğu söylenmektedir. Öte yandan meteorolojiden de kuvvetli rüzgar uyarısı yapıldı. Halk takviminde yaşanan kuvvetli rüzgarların nedeni Ülker Fırtınası dönemi ile açıklanmaktadır.
FIRTINA TAKVİMİNDE YER ALAN ÜLKER FIRTINASI'NIN İSMİ NEREDEN GELİR?
İçinde bulunduğumuz 21 Mayıs tarihine Ülker Fırtınası ismi verilmiştir. Türk kültüründe yer edinmiş olan bu ismin kökeni çok eski zamanlara dayanmaktadır. Tarım ve hayvancılıkla uğraşan atalarımız doğa olaylarını gözlemleyerek isimlendirmiştir. Yazılı değil sözlü kültürün parçası olan Ülker Fırtınası da her yıl Mayıs ayında rutin olarak kendini göstermektedir. Ülker Fırtınasının ismi ise Ülker takım yıldızından gelmektedir.
FIRTINA TAKVİMİ NEDİR?
Fırtına takvimi tamamen gözlemlere dayanan ve denizcilerin takip ettiği bir haritadır. Denizcilerin takip ettiği takvim çok eskilerden beri kocakarı takvimi olarak da anılmaktadır. Her ne kadar veriler çok önceden veriliyor olsa da tamamen gözleme dayalı olarak oluşturulan takvimlerdir. Fırtına takvimi Türkiye sahillerinde; denizde seyir yapanların, dalanların özellikle dikkat ettiği ve uzun yılların gözlemlerine dayanarak hazırlanan takvimdir. Bu takvim, ülkemiz karasuları ve kıyıları için geçerlidir. Fırtına takvimine göre mayıs rüzgarları şu şekilde sıralanmıştır:
RÜZGARLAR NASIL OLUŞUR?
Rüzgar en kısa tanımı ile yeryüzü ve gökyüzü arasındaki sıcaklık farkından gelişen bir hava olayıdır. İnsanlar tarafından yüzyıllar boyunca nasıl oluştuğu merak edilen rüzgarlar tarih boyunca belli bölgedeki insanların inançlarını bile etkileyen bir doğa olayı olmayı başarmıştır. İlerleyen süreçlerde insanlar rüzgarların da aslında bir meteoroloji olayı olduğunu anlamıştır. Dünya saran hava tabakası bir ağırlığa sahiptir. Bu ağırlık da yer yüzene hava basıncı denilen bir kuvvet uygulamaktadır. Ayrıca yer yüzünden yukarı doğru çıktıkça sıcaklık farkı artmaya başlar. Bu durumlarda da rüzgarlar meydana gelir. Yani rüzgarlar dünyanı saran hava tabakasının yer yüzüne paralel hareketine verilen bir isimdir.
RÜZGARLARIN İSİMLERİ NASIL VERİLMİŞTİR?
Rüzgarlar hızı, şiddeti ve yönlerine göre isimlendirilmiştir. Bu isimler ülkenin neresinde denize açılırsanız açılın aynı şekilde dile getirilir. Bu sayede ortak bir dil ile denizlerde kolay anlaşılma sağlanmıştır. Rüzgarlara verilen isimler ve özellikleri ise şunlardır;
Yıldız: Oldukça sert bir rüzgar olan Yıldız tam kuzeyden eser. Özellikle Yıldız rüzgarları Marmara veya Karadeniz üzerinden bir soğuk cephe geçerken ortaya çıkar. Bu rüzgar kışın soğuk hava taşısa da yazları serin havalara sahip olur.
Lodos: Rüzgar çeşitleri arasında Rodos çok duyulan bir çeşittir. Lodoslar ülkemizin batısında çok görülür ve güney batıdan eser. Bu rüzgarlar yağmurun ardından sıcak havanın oluşmasına neden olmaktadır. Sıcaklığı arttırıcı bir özelliği olan Lodos sel ve taşkın gibi felaketlere de neden olabilir.
Poyraz: Kuzeydoğudan esen bu rüzgar çeşidi büyük hasarlara neden olabilecek bir soğukluktadır. Rusya’nın güneyinde meydana gelen yüksek basınç ve soğuk hava Poyraz rüzgarı oluşmasına neden olur. Rusya ve Karadeniz arasındaki basınç farkı arttıkça Poyraz etkisini arttırır.
Meltem: Akdeniz’in doğu kısmında Meltem tüm yaz boyunca kendini gösterir. Özellikle Temmuz ve Ağustos aylarında zaman zaman düzenli ve kuvvetli olarak görülür. Ege bölgesinde ise bu tarz rüzgarlara İmbat adı verilir.
Karayel: Yağmurlu zamanlarda ortaya çıkan Poyraz 2 – 3 gün etkili olabilir. Kuzeybatıdan esen bu rüzgar genellikle Balkanlar üzerinden ülkemize gelir.
Keşişleme: Rüzgarların isimleri genellikle yerel halk tarafından verilir. Keşişleme de bu tarz isimlendirilen rüzgarlardan bir tanesidir. Güneydoğudan esen bu rüzgar kuru ve sıcaktır. Bu yüzden estiği bölgedeki havanın da kurumasına neden olur.
Kıble: Kıble ismi Güney yönü üçün kullanılır. Kıble rüzgarları da Güneyden etkili olduğu için o bu isim verilmiştir. Kıble rüzgarları hem sıcak hem de nemlidir.
Gündoğusu Rüzgarı: Doğudan gelen bu rüzgarlar yağışın kesilmesine neden olmaktadır. Soğuk ve kuru olması da Gündoğusu rüzgarlarının önemli özelliğidir.
Günbatısı: Marmara ve Akdeniz Bölgelerinde sıkça görülen bu rüzgar batıdan eser. Sıcak ve nemli olan bu rüzgarlar yağışa neden olur.