İş, rol ve statüyü belirleyen önemli sosyal etmenlerden biridir. İş ayrıca psikolojik, sosyal ve ekonomik nitelikleri ile insan sağlığını olumlu yönde etkilemektedir. Bireyler iş ortamında iş sağlığını ve güvenliğini tehdit eden unsurlarla karşı karşıya kalabilmektedirler. İşyerlerinden kaynaklanan sağlık risklerini yönetmek insanların çalışırken tükenmesini engellemek iş sağlığının konusudur. Meslek Hastalıkları Hastaneleri, iş sağlığının önemli aktörleri olarak Türkiye’de 1970’li yıllardan bu yana çalışanların sağlığını koruma çabasına destek olmaktadır. Çalışma alanlarında “önemli iş sağlığı sorunlarını” saptayarak çözüm üretmek Meslek Hastalıkları Hastanelerinin önemli görevlerindendir.
Her yıl pek çok çalışan, iş kazası nedeniyle yaşamını kaybetmekte veya engelli hale gelmektedir. Dünyada ve ülkemizde iş kazası nedenli ölümler incelendiğinde ilk sırada kök neden olarak yüksekten düşme saptanmaktadır (1). Araştırma çalışması ölümle sonuçlanan kazalar arasında insan düşmesi sonucunda gelişen kazaların sıklığını %42,9 olarak belirtmiştir (2). Dolayısıyla yüksekten düşmeler konusunda yapılacak çalışmalarla Türkiyede resmi rakamlara yansıyan her yıl 700 civarında çalışanın ölümü engellenebilecektir. Fark edilen bu durum yüksekte çalışma güvenliğine yönelik çabaların Türkiyede yaygınlaşmasını sağlamıştır. Birçok merkezde özellikle yüksekte çalışma eğitimleri, yaşam hatları, emniyet kemerleri ve ekipmanlarının öne çıkarıldığı çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.
YÜKSEKTE ÇALIŞMAYA BAKIŞ
Denge fonksiyonunun bir anlık yitimi sandalyesinde oturan bir işçi söz konusu olduğunda önemli bir sonuca yol açmayacaktır. Ancak bu işçinin ayakta olması ya da daha kötüsü ayakta ve yerden 5 metre yüksekte çalışıyor olması durumlarında oluşabilecek sonuç korkutucudur.
Yüksekten düşmelerin engellenmesi için sadece ekipmanlara güvenildiği, çalışanların değerlendirilmesinde oldukça sınırlı test ve yöntemlerin kullanıldığı tespitini yapan İstanbul Anadolu Güney Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğine bağlı Meslek Hastalıkları Hastanesi 2011 yılında bu yönde çalışmalarını yürütme kararı almıştır. Bu çerçevede yapılan incelemeler denge fonksiyonunu değerlendirme ve psikoteknik araştırmalarıyla yüksekte çalışma açısından daha az yetenekli bireylerin saptanabileceğini ortaya koymuştur. Bu değerlendirmenin temel bileşeni Cranio Corpograftır.
Teknik dijital kraniokorpografi veya bilgisayarlı ultrason kranio-korpo-graphy (Ultrasound computer cranio-corpo-graphy: US-CCG) olarak adlandırılır. Sistem bir ölçüm ünitesi, işaretleyicili bir kask, omuz işaretleyicileri, kemerli bağlantı adaptörü ve bir bilgisayar şeklindedir. Kask ve omuz işaretleyicileri takılır, kemer bağlanır. Duruş testi için hastadan bir dakika süreyle ayakta durması, gözlerini kapaması istenir. Daha duyarlı test için kollar öne uzatılarak kayıt yapılabilir. Adım testi için bir dakika boyunca yerinde sayması istenir. Sistem ultrason teknolojisi ile üç boyutlu kayıt yapar. Veriler Windows için WinBalance 3.2 yazılım programı ile grafiklere çevrilir.
İstanbul Anadolu Güney Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğine bağlı Meslek Hastalıkları Hastanesinde yüksekte çalışanların seçiminde bilimsel kriterlere dayanan bu yöntem risk değerlendirme amacıyla başarılı bir şekilde kullanmaktadır.
MESLEK HASTALIKLARI HASTANESİ
Dr. Özkan Kaan KARADA
KAYNAKÇA
1-Öngel K, Katırcı E, Uludağ H, Mergen H, Uzun E, Kişioğlu AN. “Yapılmış yayınlara göre yüksekten düşme olgularının incelenmesi”, Tıp Araştırmaları Dergisi, 2008; 6(3): 175 -180.
2-Müngen U. “İnşaat Sektörümüzdeki Başlıca İş Kazası Tipleri”, Türkiye Mühendislik Haberleri 469, 2011;56(5): 32-39.